Pióropusz naszego kuzyna

Neandertalczycy zbierali ptasie pióra, aby się w nie przystrajać – twierdzą naukowcy

Aktualizacja: 19.09.2012 01:59 Publikacja: 19.09.2012 01:58

Pióropusz naszego kuzyna

Foto: ROL

To  jeszcze jeden dowód, że sposób myślenia neandertalczyków był podobny do naszego.  Analiza  przedstawiona  w najnowszym wydaniu magazynu „PLoS ONE" sugeruje nawet, że upodobali sobie ciemne pióra ptaków drapieżnych z rodziny krukowatych – gawronów i kruków.

Autorzy pracy podkreślają, że  przyozdabianie ciała ptasimi piórami – znane z wielu kultur ludzkich –  jest dziedzictwem pochodzącym od neandertalczyków, a ozdabianie ciała piórami może sięgać jeszcze dalej w przeszłość – do wspólnego przodka współczesnych ludzi i neandertalczyków.

Profesorowie Clive Finlayson i Kimberly Brown z Muzeum Gibraltaru wraz z kolegami z Hiszpanii, Kanady i Belgii przeanalizowali informacje z  1699 stanowisk archeologicznych, gdzie odnotowano ślady ludzi współczesnych i neandertalczyków. W tych miejscach poszukiwali śladów ptaków.  W miejscach, które zostały zajęte przez ludzi neandertalskich, znaleźli wiele pozostałości ptaków z rodziny krukowatych.

Następnie zbadali kości ptaków znalezione  na stanowiskach neandertalskich w Gibraltarze, w jaskiniach Gorham  i Vanguard.

Umiejętności naeandertalczyka były dotychczas niedoceniane

– Neandertalczycy przecinali i znakowali kości. Ale po co  to robili?  Zdaliśmy sobie sprawę, że to były kości pochodzące ze skrzydeł, tam, gdzie ptaki mają największe pióra –  powiedział prof. Finlayson BBC News.

Stwierdziliśmy ze zdziwieniem, że charakterystyczne nacięcia na kościach,  jakie znaleźliśmy w jednej z jaskiń, były bliźniaczo podobne do tych, jakie widzieliśmy gdzie indziej – powiedział Jordi Rosell  z Universidad Rovira i Virgili w Tarragonie.

Czerwone i czarne

– Skrzydła stanowią mniej niż 20 proc. masy ciała ptaków  – wyjaśnia Juan Jose Negro, dyrektor Stacji Biologicznej Donana  w Sevilli, jeden ze współautorów  artykułu. – Na skrzydłach prawie nie ma mięsa, nie służyły one do spożywania. – Jedyne  wytłumaczenie to używanie ich dla długich piór.

Wydaje się, że prehistoryczni mieszkańcy jaskiń Gibraltaru  preferowali kolor czarny lub przynajmniej ciemny. Gatunki, których kości badacze zidentyfikowali w jaskiniach, to  wrony, gawrony, sroki, kawki,  różne gatunki orłów i sępów, kanie, pustułki i sokoły.

– Wszystko to sugeruje, że neandertalczycy myśleli w kategoriach symbolicznych. Pióra były prawie na pewno używane w celach ozdobnych – sądzi prof. Finlayson. – Ale  dowody na to są  niewiarygodnie trudne do znalezienia.

Przez większość ostatniego stulecia neandertalczycy byli przedstawiani jako prymitywni brutale, którzy wymarli około 30  tys. lat temu w wyniku naturalnej konkurencji z bardziej inteligentnym, kreatywnym i pomysłowym gatunkiem człowieka – Homo sapiens.

Dopiero w ostatnich latach neandertalczycy – którzy żyli w całej Europie, na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej – zaczęli być „rehabilitowani". Naukowcy znajdowali kolejne dowody na to, że ich umiejętności były niedoszacowane. Dowodem na symboliczne myślenie  neandertalczyków było znalezienie śladów  ochry – czerwonego  barwnika używanego do  barwienia ciała.  W tym roku naukowcy na jednym ze stanowisk archeologicznych znaleźli szpony orła, które mogły być jakimś symbolem. Dowody na to, że neandertalczycy grzebali zmarłych w jamach przykrytych ciężkimi kamieniami, są znane od lat.

Praworęczni

W ostatnich latach ogromny postęp w poznawaniu neandertalczyków dokonuje się dzięki metodom fizyko-chemicznym i genetycznym. Zespół naukowców z Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie oraz brytyjskiego Uniwersytetu w Yorku zbadał metodami chromatografii gazowej i spektrometrii masowej kamień nazębny pięciu neandertalczyków znalezionych w jaskini El Sidron w  Asturii. Żyli oni 50 600–47 300 lat temu. W ten sposób badacze uzyskali po raz pierwszy molekularny dowód na to, że ludzie ci sięgali po rośliny lecznicze. Zespołem kierował prof. Karen Hardy. Artykuł o tym publikuje niemieckie pismo „Naturwissenschaften".

W kamieniu nazębnym zachowały się mikrogranulki skrobi i cukrów oraz kumaryna zawarta w trawach i roślinach strączkowych. Badacze zidentyfikowali również ślady orzechów laskowych i wielu jadalnych roślin.

Jednak największym zaskoczeniem było odkrycie w kamieniu nazębnym pozostałości azulenów pochodzących z rumianku, krwawnika i piołunu; rośliny te do dziś odgrywają ważną rolę w „domowej apteczce", stosowane są w przypadkach stanów zapalnych skóry czy jamy ustnej.

Podobieństwo neandertalczyków do gatunku Homo sapiens sięga jeszcze głębiej. Zespół prof. Davida Frayera z Uniwersytetu Kansas zbadał pod względem anatomicznym szkielety 19 europejskich neandertalczyków; okazało się, że 16 spośród nich było praworęcznych. U Homo sapiens proporcje są zbliżone, 9:1.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora k.urbanski@rp.pl

Archeologia
Naukowcy zbadali szkielet rzymskiego gladiatora. Przełomowe wyniki analiz
Archeologia
Naukowcy odkryli kolejne tajemnice denisowian. Co wiemy o kuzynach Homo sapiens?
Archeologia
Przełomowe odkrycie archeologów. „Kwestionuje nasze rozumienie historii ludzkości"
Archeologia
Jakie tajemnice kryje stary żydowski cmentarz na Bródnie?
Archeologia
Czy wiek Stonehenge na pewno jest dobrze określony? Zaskakujące odkrycie naukowców