- Jeśli polskie banki przerzucają na klientów ustalenie, czy mają oni zobowiązania podatkowe w USA, to jest to sprzeczne z polską ustawą o FATCA. Zakłada ona bowiem, że ostateczne określenie, czy posiadacz rachunku finansowego jest rezydentem Stanów Zjednoczonych dla celów podatkowych, spoczywa na polskiej instytucji finansowej – odpowiada Ministerstwo Finansów na wystąpienie RPO. Przyznaje też rację rzecznikowi, że obywatelom należy się pełniejsza wiedza o umowie FATCA i konsekwencjach z niej wynikających dla posiadaczy rachunków finansowych w Polsce.
Rzecznik napisał do ministra 8 sierpnia, że zasady, na jakich obywatele polscy zmuszani są przesyłać oświadczenia, że nie są podatnikami w USA, mogą być dla nich niezrozumiałe, a nie powinno tak być, zwłaszcza że przesyłane przez banki zapytania zawierają ostrzeżenie, że jeśli odpowiedzi nie będzie, to rachunek zostanie zablokowany, a odpowiedź nierzetelna grozi to odpowiedzialnością karną – a przecież nie jest tak, że każdy rozumie, czy stan jego finansów nakłada nań obowiązek płacenia podatków w Stanach Zjednoczonych.
Chodzi konsekwencje tzw. ustawa FATCA (Dz. U. poz. 1712 z 2015 r.), która zobowiązuje polskie instytucje finansowe do wystąpienia do posiadacza rachunku o oświadczenie, czy jest podatnikiem w USA. Formularze tych oświadczeń, które obywatele teraz dostają pocztą, zawierają ostrzeżenie o groźbie zablokowania rachunku w razie braku odpowiedzi i o odpowiedzialności karnej w przypadku fałszywego oświadczenia.
Resort odpowiada
Sekretarz stanu Wiesław Jańczyk w Ministerstwie Finansów w piśmie do rzecznika wyjaśnia, iż umowa FATCA o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych (ang. Foreign Account Tax Compliance Act), objęła Polskę i wszystkich pozostałych sygnatariuszy tzw. klauzulą największego uprzywilejowania. Polska została dzięki temu uprawniona do korzyści związanych ze stosowaniem FATCA przez polskie instytucje finansowe, nie mniejszych niż ma jakikolwiek państwo zawierające z USA dwustronną umowę, w której zobowiązało się ono do przyjęcia takich samych zobowiązań jak Polska.
Strona amerykańska skorzystała właśnie z tej klauzuli. Ponieważ umowy dwustronne z Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi oraz ze Szwecją pozwalają Amerykanom sprawdzać, czy posiadacz rachunku jest płatnikiem podatku w USA, wystąpili o to samo do innych krajów FATCA.