- Osoba, którą organ nie uznał za stronę postępowania i która w związku z tym nie brała w nim udziału, dowiedziała się o decyzji i wniosła podanie o wznowienie postępowania. Czy w razie wątpliwości co do jej statusu strony organ powinien wznowić postępowanie i wyjaśnić te wątpliwości?

Tak, taki pogląd dominuje w orzecznictwie. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z podstaw do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją jest okoliczność, że strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. W takim przypadku wznowienie następuje tylko na żądanie strony (art. 147 k.p.a.). Strona powinna wnieść podanie o wznowienie do organu, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji. Ma na to miesiąc od dnia, w którym dowiedziała się o decyzji (art. 148 k.p.a.).

Wznowienie następuje w drodze postanowienia, które stanowi podstawę do przeprowadzenia postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 149 § 1-2 k.p.a.). Organem właściwym w tych kwestiach jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji (art. 150 § 1 k.p.a.).

Postępowanie wznowieniowe dzieli się zatem na 2 etapy. W pierwszej kolejności organ bada, czy podanie o wznowienie jest oparte na ustawowej przesłance wznowienia wskazanej w k.p.a., czy wniesiono je z zachowaniem terminu oraz czy osoba wnosząca o wznowienie jest stroną postępowania. Wydanie postanowienia o wznowieniu powoduje przejście do następnego etapu, o charakterze merytorycznym. Zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną postępowania jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Jeżeli dana osoba nie została uznana przez organ, który wydał decyzję, za stronę postępowania i w związku z tym domaga się wznowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., to dochodzi do swoistej kolizji, gdyż:

- z jednej strony podanie o wznowienie powinno pochodzić od podmiotu legitymującego się przymiotem strony, po to, aby można było wznowić postępowanie i przejść do badania powołanej podstawy wznowienia, a

- z drugiej strony właśnie to zagadnienie (bycie stroną, która bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu) bada się na drugim etapie postępowania wznowieniowego.

W orzecznictwie podnosi się, że odmowa wznowienia – z uwagi na to, że wnioskodawca nie jest stroną – powinna ograniczać się do przypadków oczywistych i niewymagających postępowania wyjaśniającego. Natomiast w sytuacjach wątpliwych należy wznowić postępowanie i wyjaśnić tę kwestię na drugim etapie postępowania wznowieniowego, przeznaczonym do badania przyczyny wznowienia (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 stycznia 2018 r., sygn. II OSK 872/16, LEX nr 2447078).

Podanie o wznowienie może więc zostać załatwione negatywnie, przez odmowę wszczęcia tego nadzwyczajnego trybu ze względu na nielegitymowanie się przez wnioskodawcę przymiotem strony, tylko jeżeli brak przymiotu strony jest oczywisty (por. także np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 22 maja 2018 r., sygn. II SA/Kr 415/18, LEX nr 2496815). ?

—Anna Puszkarska, radca prawny

Podstawa prawna: art. 28, art. 145 § 1 pkt 4, art. 146-152 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego. (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1257 ze zm.)