Perspektywy dla projektów Pasa i Szlaku w Polsce oraz w Europie Środkowo-Wschodniej

Firma prawnicza CMS we współpracy z firmą badawczą Acuris przeprowadziła badanie na grupie 500 przedstawicieli kadry menadżerskiej z przedsiębiorstw zaangażowanych w inwestycje infrastrukturalne w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku. Inicjatywa powstała w 2013 r. wg niektórych szacunków może obejmować już nawet 3 tys. rozpoczętych na świecie projektów infrastrukturalnych.

Główne szanse biznesowe w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku

„Inicjatywa Pasa i Szlaku wchodzi w fazę 2.0. W naszej ocenie otwiera to nowe i istotnie zmienione perspektywy realizacji w Polsce projektów z udziałem chińskich inwestorów oraz finansujących. W ramach BRI 2.0 mają być realizowane inwestycje w odnawialne źródła energii, infrastrukturę telekomunikacyjną czy cyfrową. Przestrzeń dla tego rodzaju inwestycji jest w tej chwili w Polsce ogromna. W inwestycje BRI 2.0 mają być zaangażowani również inwestorzy prywatni z Chin, a nie tak jak dotychczas głównie przedsiębiorstwa państwowe, przy tym wiodącą formułą dla realizacji inwestycji mają być joint venture z polskimi inwestorami" – wskazuje Marcin Bejm, partner w kancelarii CMS stojący na czele zespołu energetyki i projektów infrastrukturalnych.

Inwestycje drogowe i logistyczne związane z rozwojem handlu postrzegane są przez ankietowanych przedstawicieli przedsiębiorstw środkowo-europejskich jako oferujące najwięcej szans pośród projektów realizowanych w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku. Respondenci z naszego regionu deklarują zamiar realizacji inwestycji także w zakresie sieci energetycznych, smart city, oraz odnawialnych źródeł energii. Z kolei, do najbardziej ryzykownych przedsięwzięć w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku zdaniem ankietowanych należą projekty paliwowo-gazowe, w zakresie energetyki tradycyjnej oraz wydobywcze.

„Europa Środkowo-Wschodnia rozwija się szybko, nadal jednak potrzebna jest rozbudowa istniejącej infrastruktury, a projekty realizowane w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku mogą skutecznie pomóc w wypełnieniu luki infrastrukturalnej w naszym regionie" - podkreśla Marcin Bejm. „Aby pozyskać finansowanie dla inicjatyw Pasa i Szlaku, każdy projekt będzie musiał uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju, począwszy od etapu realizacji aż po eksploatację".

Zdecydowana większość uczestników naszego badania z Europy Środkowo-Wschodniej oraz z Chin wskazuje na wagę zrównoważonego rozwoju i aspektów środowiskowych przy realizacji inwestycji Pasa i Szlaku. Wielu respondentów przyznało, że uwzględnianie w większym stopniu kwestii zrównoważonego rozwoju zwiększyłoby chęć udziału w takich inwestycjach.

Główne wyzwania w realizacji projektów Pasa i Szlaku

Ryzyka prawne i regulacyjne, stabilność uzgodnień projektowych, trudności operacyjne podczas realizacji projektów oraz ryzyka polityczne to zdaniem respondentów z Europy Środkowo-Wschodniej największe wyzwania w zakresie inwestycji prowadzonych w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku.

„Warto zaznaczyć, że obecnie projekty BRI w państwach z Europy Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce, nie korzystają ze szczególnych przywilejów prawnych czy podatkowych, które odróżniałyby je od innych inwestycji infrastrukturalnych. Projekty realizowane w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku podobnie jak wszystkie inwestycje infrastrukturalne ze względu na złożoność i zmienność ich otoczenia prawnego w krajach CEE są projektami z definicji trudnymi. W przypadku projektów BRI dochodzi jeszcze kwestia odmiennych strategii biznesowych inwestorów chińskich i regionalnych, zagadnienie różnic kulturowych, czy modeli decyzyjnych, którymi trzeba odpowiednio zarządzić" – podkreśla Marcin Bejm, partner kancelarii CMS w Polsce.

„Odpowiednie zarządzanie ryzykiem prawnym potrzebne jest w szczególności na etapie analiz due diligence, sporządzania umów i zarządzania nimi, oraz w zakresie wyboru sposobu rozwiązywania sporów gospodarczych, takich jak np. międzynarodowy arbitraż" – podkreśla Kostadin Sirleshtov, partner zarządzający CMS Sofia stojący na czele praktyki energii i zmian klimatycznych CMS w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Ankietowani zarówno globalnie, jak i w naszej części Europy, w większości przyznali, że realizacja projektów Inicjatywy Pasa i Szlaku okazała się większym wyzwaniem niż się pierwotnie spodziewali.

W konsekwencji jedynie nieco ponad jedna czwarta uczestników badania z Europy Środkowo-Wschodniej spodziewa się wzrostu zaangażowania w realizację projektów BRI w najbliższym czasie, podczas gdy taki zamiar deklaruje dwie trzecie respondentów z Chin. Jednocześnie ponad połowa ankietowanych z Europy Środkowo-Wschodniej wyraża nadzieję, że projekty BRI 2.0 będą w przyszłości bardziej otwarte dla podmiotów spoza rynku chińskiego.

Rosnące zainteresowanie realizacją projektów BRI w Europie Środkowo-Wschodniej

Europa Środkowo-Wschodnia pozostaje regionem, który ma szansę skutecznie przyciągnąć do projektów Inicjatywy Pasa i Szlaku inwestorów z innych części świata. Chęć zaangażowania w inwestycje tego typu w naszym regionie deklaruje np. prawie połowa respondentów z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

„W Europie Środkowo-Wschodniej istnieje ogromny potencjał, jeśli chodzi o możliwość realizacji projektów Inicjatywy Pasa i Szlaku. Położenie geograficzne regionu jest bardzo ważne pod kątem chińskich szlaków handlowych i zainteresowanie Chin tym regionem systematycznie rośnie. W ostatnich latach obserwujemy rosnącą aktywność w Europie Środkowo-Wschodniej, na przykład w budowę linii kolejowej Budapeszt-Belgrad czy w budowę autostrady Bar-Boljare w Czarnogórze" podkreśla Kostadin Sirleshtov.

Dla przedsiębiorstw z Europy Środkowo-Wschodniej to właśnie rynki krajowe pozostaną głównymi obszarami do realizacji inwestycji Inicjatywy Pasa i Szlaku, jeśli rozważane będzie zaangażowanie w tego typu projekty. Dodatkowo część z ankietowanych z naszej części Europy wskazuje także Afrykę Północną jako obszar, który oferuje najwięcej możliwości w zakresie projektów BRI.

Szlak Jedwabny a pandemia COVID-19

Jak wskazuje badanie przeprowadzone na potrzeby raportu kancelarii CMS, wystąpienie pandemii COVID-19 ma szansę zwiększyć zainteresowanie Zdrowotnym Szlakiem Jedwabnym.

„Pandemia bardzo szybko ujawniła niedoskonałości infrastruktury zdrowotnej w krajach regionu CEE i konieczność pilnych inwestycji w tym obszarze. Jednocześnie sama pomoc medyczna z Chin, udzielona wiosną 2020 roku na rzecz 150 państw, w tym wielu krajów z Europy Środkowo -Wschodniej, pokazuje potencjalne korzyści ze współpracy w ramach Zdrowotnego Jedwabnego Szlaku" – zauważa Marcin Bejm z kancelarii CMS.

„Jednocześnie jednak wystąpienie COVID-19 skłoniło do przyjmowania regulacji prawnych, które w dobie kryzysu mają wspomóc lokalne i europejskie przedsiębiorstwa w ich działalności biznesowej względem konkurentów zagranicznych, czy chronić je przed przejęciem przez inwestorów spekulacyjnych albo realizujących ponadlokalne strategie inwestycyjne. Jest to również czynnik, który w najbliższym czasie może oddziaływać na tempo realizacji projektów Jedwabnego Szlaku w naszej części Europy, w tym na polskim rynku" – zauważa Marcin Bejm.

Wyniki badania i raporty CMS Belt & Road Initiative

W pierwszej połowie 2020 roku, CMS oraz firma Acuris zajmująca się przeprowadzaniem badań na całym świecie, pozyskały opinię 500 członków wyższej kadry kierowniczej na temat różnych aspektów Inicjatywy Pasa i Szlaku. Spośród 500 respondentów, 50 posiadało siedziby w regionie Europy Środkowo-Wschodniej bądź było głównie zaangażowanych w realizację projektów Pasa i Szlaku w regionie, natomiast kolejnych 100 respondentów pochodziło ze spółek chińskich. Wszyscy respondenci byli zaangażowani w realizację projektów Pasa i Szlaku lub planowali takie zaangażowanie. Pytania kierowane do respondentów dotyczyły różnorodnych kwestii dotyczących inwestycji Pasa i Szlaku, w tym prawdopodobieństwa ich przyszłego zaangażowania w projekty oraz przeszkód, jakie napotkali do tej pory przy ich realizacji.