- Rada gminy chce, aby jej uchwała, stanowiąca akt prawa miejscowego, weszła w życie z mocą wsteczną, gdyż będzie to korzystne dla mieszkańców gminy, którym ta uchwała przyzna nowe uprawnienia. Czy przepisy wyłączają takie rozwiązanie?
Nie.
Czytaj także: Wejście w życie aktu prawa miejscowego tylko po ogłoszeniu
Zgodnie z art. 42 ustawy o samorządzie gminnym zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określa ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (dalej u.o.a.n.). W myśl art. 13 pkt 2 u.o.a.n. akty prawa miejscowego stanowione przez organ gminy ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym. W art. 4 u.o.a.n. przyjęto, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt określi dłuższy termin. W uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes państwa (ale już nie interes gminy) wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym. Przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia. W uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 3 dni, a jeżeli zwłoka w wejściu w życie tych przepisów mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, można zarządzić ich wejście w życie z dniem ogłoszenia. W art. 5 u.o.a.n. przyjęto także, że powyższe regulacje nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. W wyroku NSA z 22 stycznia 2010 r. (sygn. I OSK 1170/09, LEX nr 594940) stwierdzono, że trudno dopuścić, aby ten przepis mógł mieć zastosowanie do wprowadzania w życie aktów prawa miejscowego, gdyż podważa on i poddaje w wątpliwość sens całej ustawy oraz fundamentalną zasadę, że prawo nie działa wstecz. Wyrażany jest jednak także pogląd, że z całą stanowczością należy wykluczyć tylko możliwość zastosowania art. 5 u.o.a.n. do nakładania obowiązków. Wsteczna moc prawa może natomiast ewentualnie dotyczyć przyznania praw (por. wyrok NSA z 19 listopada 2010 r., sygn. II FSK 1272/09, LEX nr 745594). Zwraca się uwagę, że zasada niedziałania prawa wstecz nie ma charakteru absolutnego. Odstąpienie od tej zasady jest jednak dopuszczalne tylko wyjątkowo i z usprawiedliwionych względów, gdy jest to konieczne dla realizacji wartości konstytucyjnej ocenianej jako ważniejsza od wartości chronionej zakazem działania prawa wstecz (por. m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 26 kwietnia 2019 r., sygn. I SA/Łd 261/19, LEX nr 2656490).
Autorka jest radcą prawnym
