Jak ustalać lokalizację punktów sprzedaży alkoholu

W art. 41 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej u.w.t.) przewidziano, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gminy, która realizuje je zgodnie z gminnym programem profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Taki gminny program stanowi część strategii rozwiązywania problemów społecznych i jest planem działania gminy. Jest on uchwalany corocznie przez radę gminy, z uwzględnieniem celów operacyjnych dotyczących profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych określonych w Narodowym Programie Zdrowia.

Ograniczanie dostępności

Zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi wykonuje się m.in. przez ograniczanie dostępności alkoholu. Detaliczną sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży można prowadzić tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży (art. 18 ust. 1 u.w.t.). Zezwolenie to jest wydawane przez wójta po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy określającymi liczby punktów sprzedaży alkoholu i zasady usytuowania miejsc sprzedaży.

Przykład:

Wójt chce powołać sam siebie do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Nie jest to dopuszczalne. Zgodnie z art. 41 ust. 3 u.w.t. wójtowie powołują gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 lipca 2010 r. (sygn. II GSK 705/09, LEX nr 694422) zwrócono jednak uwagę, że powołanie przez wójta (któremu powierzono wydawanie zezwoleń na sprzedaż alkoholu) własnej osoby w skład gminnej komisji (uprawnionej do wydania opinii warunkującej możliwość udzielenia zezwolenia) jest niezgodne z prawem. W u.w.t. ustanowiono proces administracyjnego współdziałania różnych podmiotów i jego istota nie może być obchodzona. Ponadto w skład omawianych komisji muszą wchodzić osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (art. 41 ust. 4 u.w.t.).

Ilość punktów i położenie

Zgodnie z art. 12 ust. 1 u.w.t. rada gminy ustala, w drodze uchwały, dla terenu gminy (miasta) liczbę punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży oraz przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży. Rada gminy ustala także, w drodze uchwały, zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych (art. 12 ust. 2 u.w.t.). W miejscowościach, w których rozmieszczone są jednostki wojskowe, liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz usytuowanie miejsc sprzedaży, podawania i spożywania tych napojów powinny zostać ustalone przez radę gminy po zasięgnięciu opinii właściwych dowódców garnizonów. Liczbę punktów sprzedaży oraz usytuowanie miejsc sprzedaży, podawania i spożywania alkoholu należy dostosować do potrzeb ograniczania dostępności alkoholu, określonych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Wskazane wyżej uchwały rady gminy stanowią akty prawa miejscowego.

Podkreśla się, że przez określenie zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych należy rozumieć ich położenie względem innych obiektów, które rada gminy uznaje za zasługujące na specjalną ochronę (por. np. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Pomorskiego z 9 kwietnia 2014 r., znak NK-III.4131.25.2014 ESR, Dz.Urz. woj. pomor. z 2014 r. poz. 1494). Rada gminy nie jest natomiast uprawniona do konkretyzowania, jak ma wyglądać miejsce sprzedaży i podawania alkoholu (por. np. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Zachodniopomorskiego z 3 czerwca 2011 r., znak NK.4.4131/ 108/2011[SA], Dz.Urz. woj.zacho. z 2011 r. nr 92, poz. 1673).

Przykład:

W uchwale nr XXVII/164/16 Rady Miejskiej w Boguszowie-Gorcach z 30 września 2016 r. w sprawie ustalenia liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych (Dz.Urz. woj. dolno. z 2016 r. poz. 4418) przyjęto, że na terenie tej gminy liczba punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa):

- przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży wynosi 40 punktów, a

- przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży – 15 punktów.

Natomiast np. uchwałą nr XXIV/153/16 Rady Gminy Kostomłoty z 23 czerwca 2016 r. (Dz.Urz. woj. dolno. z 2016 r. poz. 3115) ustalono zarówno liczby punktów sprzedaży, jak i zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych w tej gminie. Przewidziano w niej m.in., że punkty sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży nie mogą być usytuowane w odległości mniejszej niż 20 m., a punkty sprzedaży i podawania napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży w odległości mniejszej niż 30 m. od: przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjum, boisk i placów szkolnych oraz placów zabaw, obiektów sportowych, kościołów i cmentarzy, obiektów administracji publicznej lub obiektów służby zdrowia. Pomiaru odległości dokonuje się najkrótszą drogą wzdłuż ciągów komunikacyjnych od drzwi wejściowych tych miejsc chronionych do drzwi wejściowych miejsc sprzedaży lub podawania napojów alkoholowych. W przypadku, gdy obiekty chronione są ogrodzone, pomiaru odległości dokonuje się najkrótszą drogą wzdłuż ciągów komunikacyjnych od bramy wejściowej na teren posesji tych obiektów do drzwi wejściowych miejsc sprzedaży lub podawania napojów alkoholowych.

Treść uchwał

Rada gminy ustala liczbę punktów sprzedaży w ujęciu całościowym, dotyczącym całego obszaru gminy. Nie ma więc podstaw do określania liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych dla poszczególnych części gminy, w tym np. poszczególnych sołectw, dzielnic, czy osiedli (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 11 marca 2016 r., sygn. III SA/Kr 1557/15, NZS 2016/3/1). Niejednoznaczne określenie odległości miejsc sprzedaży napojów alkoholowych od miejsc chronionych, sprzyjające możliwości różnego ich pojmowania, nie dąży do realizacji celu określonego w u.w.t. W wyroku WSA w Warszawie z 18 marca 2016 r. (sygn. VI SA/Wa 2063/15, LEX nr 2055314) za nieprecyzyjne uznano np. stwierdzenie: jak prowadzą ogólnie przyjęte drogi. Zgodnie z tym wyrokiem, w przypadku, gdy na danym obszarze brak jest dróg publicznych, nie ma przeszkód, aby odległość była mierzona np. wzdłuż osi drogi wewnętrznej bądź wzdłuż osi ciągu komunikacyjnego, przez który należy rozumieć dystans, jaki należy pokonać od wyjścia z terenu punktu sprzedaży alkoholu do wejścia na teren obiektu chronionego, bez napotykania przeszkód i narażania się na naruszenie prawa.

Sporządzenie uzasadnienia

W wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 13 października 2016 r. (sygn. II SA/Go 688/16, LEX nr 2151018) zwrócono uwagę, że w przypadku uchwał o charakterze uznaniowym, do których zalicza się uchwały wydane na podstawie art. 12 ust. 1 i 2 u.w.t., szczególnie doniosłe znaczenie ma sporządzenie uzasadnienia. W wyroku tym podkreślono, że choć przepisy ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 446 ze zm.) nie wprowadzają obowiązku uzasadniania uchwał i projektów uchwał, to taki obowiązek przewidziano w załączniku do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej" (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 283). Zgodnie z § 131 ust. 1 tego załącznika do projektu rozporządzenia dołącza się uzasadnienie. Obowiązek ten dotyczy także aktów prawa miejscowego, co wynika z odesłania zawartego w § 143 załącznika do rozporządzenia.