– Dziś sądy nie funkcjonują, co nie oznacza, że nie ma sporów. Tyle tylko, że są odłożone na półkach w kancelariach jako nieskierowane do sądów pozwy. Konflikty związane z pandemią zwiększą liczbę spraw o kolejne setki tysięcy. Grozi to paraliżem wymiaru sprawiedliwości – mówi Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych.
– Potrzebne są pilne działania: uruchomienie wideorozpraw, wprowadzenie możliwości wnoszenia i doręczania pism procesowych online oraz opracowanie przez GIS zasad pracy sądów w okresie pandemii, podobnych do tych, które określono dla przedsiębiorstw – dodaje.
Czytaj także:
Technologia pomoże
Władze samorządu radcowskiego wysłały apel do rządzących, by wrzucili kolejny bieg odmrażania działalności sądów.
„Przydatne na początkowym etapie przeciwdziałania skutkom epidemii wdrożenie regulacji »zamrażających« bieg terminów procesowych i materialnych oraz wstrzymujących przeprowadzanie rozpraw i posiedzeń jawnych powinno być w możliwie najkrótszym czasie zniesione" – akcentuje prezydium KRRP.
Za niedopuszczalne w świetle konstytucji oraz umów międzynarodowych uznano przedstawianie wszelkich propozycji różnicowania kategorii spraw na rozpoznawane przez sądy w okresie epidemii i niepodlegające rozpoznaniu w tym okresie.
„Sytuacja wywołana epidemią Covid-19 powinna w możliwie najmniejszym stopniu paraliżować normalny tryb funkcjonowania sądownictwa i administracji" – twierdzą radcy prawni.
Przed podjęciem stanowiska radcowie przeprowadzili analizę, jak z koronakryzysem w wymiarze sprawiedliwości radzą sobie inne państwa kontynentu.
– Przeanalizowaliśmy rozwiązania wielu krajów, w których wprowadzono specjalne rozwiązania umożliwiające udział prawników w toczących się postępowaniach. Dzisiejsza technologia zapewnia zdalny udział w przesłuchaniach i rozprawach przed sądami. Skierowane do rządzących w przyjętym przez prezydium KRRP postulaty o wprowadzenie możliwości prowadzenia rozpraw na odległość nie odbiegają zatem od europejskiej rzeczywistości – przekonuje Michał Korwek, wiceprezes KRRP. – Wiele krajów poszło tą ścieżką i nic nie stoi na przeszkodzie, aby również polski wymiar sprawiedliwości wszedł w technologiczny XXI w. Te rozwiązania z powodzeniem już są stosowane u naszych sąsiadów, jak chociażby na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii czy w Skandynawii – wylicza.
Tarcza nie starcza
Postulat radcowskich władz zbiegł się w czasie z ujawnieniem nieoficjalnego projektu tarczy 3.0. Jest w nim mowa zarówno o e-doręczeniach, jak i wideorozprawach. W ocenie prezesa Bobrowicza projekt nie jest jednak najlepszy.
– Prezydium KRRP apeluje o przedstawienie „mapy drogowej" dla wymiaru sprawiedliwości z terminami luzowania obostrzeń związanych z epidemią – mówi.
Inni eksperci zwracają uwagę na skąpość propozycji.
– O ile dobrze zrozumiałem intencje autora projektu, to wideorozprawy będą mogły toczyć się w sprawach, którym będzie można nadać dalszy bieg, nie są wstrzymane ani zawieszone biegi terminów oraz w sprawach pilnych. To zaś oznacza, że będą prowadzone tylko nieliczne. Wciąż więc czekamy na przepisy, które uwolnią więcej kategorii spraw, aby można było tą drogą je prowadzić. Wydaje się, że lepszym rozwiązaniem jest wprowadzenie wideorozpraw na stałe do kodeksów – komentuje adwokat Grzegorz Prigan.
Zastrzega przy tym, iż w projekcie resort sprawiedliwości przewidział pewną furtkę. W porozumieniu z Ministerstwem Zdrowia w drodze rozporządzenia będzie mógł wyłączyć stosowanie przepisów o zawieszeniu biegu terminów w określonych kategoriach spraw albo na obszarze właściwości danego sądu apelacyjnego.
– Także z e-doręczeń niestety będzie można korzystać tylko w ograniczonym zakresie, przede wszystkim w sprawach pilnych określonych w art. 14a ust. 4–6 i ust. 9 tarczy antykryzysowej. Natomiast we wszystkich sprawach strona będzie mogła tą drogą składać zarówno wnioski o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, jak i środki zaskarżenia, co należy ocenić, w tym wąskim zakresie, pozytywnie – dodaje adwokat dr Karol Pachnik.
