Uchwałą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r., sygn. akt III CZP 25/11, udzielając odpowiedzi na pytanie prawne pierwszego prezesa Sądu Najwyższego: „Czy umieszczenie osadzonego w celi o powierzchni mniejszej niż 3 mkw. na jedną osobę narusza dobra osobiste i czy przesłanką zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 448 k.c., jest w takim wypadku tylko bezprawność, czy także wina?", przesądzono, że „umieszczenie osoby pozbawionej wolności w celi o powierzchni mniejszej niż 3 mkw. na jednego osadzonego może być wystarczającą przesłanką stwierdzenia naruszenia jej dóbr osobistych. Odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 448 k.c. za krzywdę wyrządzoną tym naruszeniem nie zależy od winy"(orzecznictwo SN dostępne pod adresem www.sn.pl). Co godne podkreślenia, w sentencji uchwały użyto sformułowania „może stanowić", a nie np. „stanowi". Rozstrzygnięcie to wielokrotnie powoływały sądy powszechne i SN.
W orzecznictwie uznano, że nie każde stwierdzenie naruszenia dóbr osobistych wymaga zasądzenia zadośćuczynienia, a ocena zasadności tego żądania możliwa jest dopiero po rozważeniu wszystkich okoliczności dotyczących warunków odbywania tymczasowego aresztowania i kary pozbawienia wolności (wyrok SN z 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I CSK 489/11, tak samo m.in. w postanowieniu SN z 7 grudnia 2011 r., sygn. akt V CSK 113/11). W wyroku z 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt IV CSK 587/12, podkreślono, iż nie istnieje dobro osobiste polegające na prawie osadzonego do przebywania w nieprzeludnionej celi, ani też dobro osobiste w postaci prawa do godnego odbywania kary pozbawienia wolności, a chronienie tych wartości następuje w ramach ochrony dobra osobistego, jakim jest godność człowieka. Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości zainteresowanego i jego subiektywnej oceny (zob. też m.in. wyrok SN z 11 marca 1997 r., sygn. akt III CKN 33/97, OSNC 1997, nr 6–7, poz. 93), a dla oceny, czy doszło do naruszenia dobra osobistego powoda przez umieszczenie go w celi, w której nie zachowano minimalnej normy powierzchniowej, nie mają znaczenia subiektywne odczucia powoda i jego przekonanie lub brak przekonania o zaistniałym naruszeniu dobra osobistego. Mogą one mieć jedynie wpływ na ocenę skutków naruszenia i rozmiaru krzywdy w aspekcie roszczenia o zadośćuczynienie przewidziane w art. 448 k.c.
Oceniając te przesłanki, sąd uwzględnia wszystkie okoliczności sprawy, w tym długotrwałość przebywania we wskazanych warunkach i stopień ich uciążliwości, a także pozostałe czynniki składające się na konkretne warunki uwięzienia, które mogą pogłębiać negatywne skutki osadzenia w przeludnionej celi albo je osłabiać lub nawet niwelować, co ma wpływ na ocenę roszczenia zgłoszonego na podstawie art. 448 k.c. (tak w wyroku SN z 27 października 2011 r., sygn. akt V CSK 489/10, zob. także m.in. wyroki SN z 14 listopada 2013 r., sygn. akt IV CSK 121/13 i z 14 lutego 2013 r., sygn. akt II CSK 382/12).
Jeżeli powód dochodzi zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie jego godności poprzez osadzenie go w celi więziennej bez zapewnienia minimalnej powierzchni i odpowiednich warunków sanitarnych oraz socjalnych, to na nim spoczywa ciężar dowodu osadzenia go w określonym czasie i warunkach i naruszenia jego godności oraz doznania krzywdy niemajątkowej. Zasadniczym skutkiem nałożenia na niego ciężaru dowodu jest oddalenie powództwa, gdy nie dojdzie do ustalenia tych faktów (wyrok SN z 14 grudnia 2012 r., sygn. akt I CSK 248/12, tak też w wyżej powołanym wyroku z 14 lutego 2013 r., sygn. akt II CSK 382/12, por. też wyrok SN z 22 marca 2012 r., sygn. akt V CSK 85/11).
SN dostrzegał też, że nie powinno budzić wątpliwości, iż każdy pobyt w areszcie śledczym czy zakładzie karnym wiąże się naturalnie z pogorszeniem standardu życia, ale co do zasady obejmuje to zwykłe następstwa przymusowej izolacji, a nie zezwolenie na naruszanie innych uprawnień osoby, wobec której stosowana jest represja czy środek zapobiegawczy. Lista chronionych dóbr osobistych została uzupełniona o uprawnienie do godnych warunków odbywania kary. Nie przewidują one jednak samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toalety ani ich oddzielenia murem od pozostałej części celi (wyrok z 5 lipca 2012 r., sygn. akt IV CSK 603/11). O uchybieniu godności osadzonego nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z samym pobytem, np. niższej od oczekiwanej jakości warunków sanitarnych, albo okresowego przebywania w celi z większą niż określona standardami liczbą osadzonych; nie powinno się oczekiwać warunków podobnych do domowych. Godność skazanego nie jest naruszona, jeśli odpowiada uznanym normom poszanowania człowieczeństwa (postanowienie SN z 20 grudnia 2010 r., sygn. akt IV CSK 449/10, System Informacji Prawnej LEX nr 1615539). Pogląd ten został potwierdzony w wyroku SN z 10 maja 2012 r., sygn. akt IV CSK 473/11, w którym dodano, że w świetle przyjętych kryteriów i poglądów nie narusza godności skazanego pobyt przez trzy miesiące w celi zagrzybionej, wymagającej remontu i nieodpowiadającej standardom estetycznym i użytkowym, jeżeli jest krótkotrwałym, incydentalnym epizodem, wynikający z ogólnej trudnej sytuacji materialnej zakładów karnych. W podobnych warunkach mieszka także część społeczeństwa.
