RPO pyta TK o przenoszenie prokuratorów na niższy szczebel

Czy sposób przenoszenia prokuratorów po likwidacji Prokuratury Generalnej i prokuratur apelacyjnych nie narusza konstytucji? – pyta RPO we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego

Aktualizacja: 09.05.2016 18:37 Publikacja: 09.05.2016 18:07

RPO pyta TK o przenoszenie prokuratorów na niższy szczebel

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

Nowa ustawa o prokuraturze pozwala na potraktowanie prokuratorów w sposób, który przekreśla cały dotychczasowy dorobek zawodowy. Reorganizacja prokuratury stała się bowiem podstawą do całkowicie arbitralnej weryfikacji kadrowej. Arbitralnej, bo ustawa nie zawiera kryteriów jej przeprowadzenia - uważa rzecznik praw obywatelskich.

Uchwalone w końcu stycznia nowe Prawo o prokuraturze (Dz. U. poz. 177) wprowadziło Prokuraturę Krajową w miejsce Generalnej. Zamiast prokuratur apelacyjnych są teraz prokuratury regionalne, zniesione też zostały wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury. Pracujący w likwidowanych jednostkach prokuratorzy albo dostaną powołania do nowych jednostek, albo trafią do prokuratury niższego rzędu.

- Po latach pracy i budowania pozycji zawodowej zostaje im tylko tytuł „prokuratora byłej Prokuratury Generalnej" albo „prokuratora byłej Prokuratury Apelacyjnej" - uważa RPO.

Jego zdaniem prokurator nie może wyjaśnić, dlaczego stał się „byłym" - weryfikacja kadrowa jest bowiem całkowicie arbitralna. W ustawie nie ma żadnych kryteriów oceny pracy zawodowej prokuratora. W ocenie rzecznika ustawodawca pozostawił politykowi – ministrowi sprawiedliwości i prokuratorowi generalnemu - całkowitą i niczym nieskrępowaną swobodę.

Adam Bodnar zwraca uwagę, że takie przepisy ingerują w dobre imię przenoszonych prokuratorów. Kształtują one bowiem w oczach opinii publicznej przekonanie (nawet jeśli przekonanie to jest mylne), że degradowany przez zwierzchnika prokurator zasłużył na takie traktowanie.

- Decyzja o przeniesieniu na niższe, a nawet najniższe stanowisko służbowe przekreśla dotychczasowy dorobek zawodowy prokuratora i stanowi wyraz negatywnej oceny jego dokonań zawodowych. W ten sposób dotyka ona bezpośrednio jego dobrego imienia w oczach współpracowników oraz w oczach opinii publicznej. Każdy zaś, jak wynika z Konstytucji, ma prawo bronić swojego dobrego imienia, a obowiązkiem państwa jest mu to umożliwić - pisze rzecznik.

Jego zdaniem ustawodawca nie stworzył tym prokuratorom żadnych gwarancji procesowych umożliwiających im ochronę dobrego imienia. Prokuratorzy nie mają możliwości uruchomienia postępowania sądowego, które rozstrzygnie, czy w wyniku tego przeniesienia nie zostały naruszone ich prawa. Dlatego zaskarżone przepisy naruszają też konstytucyjne prawo do sądu.

Rzecznik przypomina, że prawidłowe funkcjonowanie prokuratury ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia ochrony praw jednostki. Zaś wprowadzone rozwiązania należy też postrzegać w kontekście deklarowanej przez ustawodawcę niezależności prokuratorów przy wykonywaniu ustawowych czynności.

- Zasada niezależności nie jest celem samym w sobie, ma ona przede wszystkim zapewnić prawidłowe funkcjonowanie prokuratury, kierującej się zasadą bezstronności i równego traktowania obywateli. To temu służą ustawowe gwarancje nieprzenoszenia prokuratorów na inne miejsce służbowe bez ich zgody - podkreśla Adam Bodnar.

Przypomina, że dla prokuratora przeniesienie na inne miejsce służbowe stanowi także jedną z najsurowszych kar dyscyplinarnych. Swoją surowością ustępuje jedynie wydaleniu prokuratora ze służby. W postępowaniu dyscyplinarnym, w którym prokuratorowi wymierzana jest kara przeniesienia na inne miejsce służbowe, prokurator korzysta jednak z dwuinstancyjnego sądownictwa dyscyplinarnego, a ponadto ma zapewnioną możliwość złożenia kasacji do Sądu Najwyższego.

- Ustawowe gwarancje nieprzenoszenia prokuratora nie działają jednak w momencie reorganizacji. I to jest ich istota. Jasne jest bowiem, że przekształcenie Prokuratury Generalnej w Krajową i a apelacyjnych w regionalne nie mają fundamentalnego znaczenia z punktu widzenia zadań realizowanych przez te jednostki organizacyjne - twierdzi rzecznik.

Cytuje jednego z prokuratorów, który tak opisał tę sytuację we wniosku do RPO: „sprowadzająca się jedynie do zmiany nazwy zmiana pozwoliła na usunięcie prokuratorów o ustabilizowanej sytuacji zawodowej, zdolnych do podejmowania decyzji i wykonywania obowiązków służbowych w sposób niezależny i autonomiczny, a także rzetelnie, obiektywnie i bezstronnie".

W ocenie rzecznika zasadne jest stwierdzenie, że prokuratorzy są traktowani przedmiotowo, skoro dowolnie, niezależnie od dotychczasowych dokonań zawodowych, mogą być przenoszeni pomiędzy poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury (od jednostki najwyższego szczebla po jednostkę szczebla najniższego).

- Prawo zezwalające na takie traktowanie prokuratorów z pewnością nie buduje zaufania obywateli do państwa i prawa. Dlatego też prawo na to zezwalające powinno zostać poddane ocenie Trybunału Konstytucyjnego - uważa rzecznik praw obywatelskich.

Nowa ustawa o prokuraturze pozwala na potraktowanie prokuratorów w sposób, który przekreśla cały dotychczasowy dorobek zawodowy. Reorganizacja prokuratury stała się bowiem podstawą do całkowicie arbitralnej weryfikacji kadrowej. Arbitralnej, bo ustawa nie zawiera kryteriów jej przeprowadzenia - uważa rzecznik praw obywatelskich.

Uchwalone w końcu stycznia nowe Prawo o prokuraturze (Dz. U. poz. 177) wprowadziło Prokuraturę Krajową w miejsce Generalnej. Zamiast prokuratur apelacyjnych są teraz prokuratury regionalne, zniesione też zostały wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury. Pracujący w likwidowanych jednostkach prokuratorzy albo dostaną powołania do nowych jednostek, albo trafią do prokuratury niższego rzędu.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Konsumenci
UOKiK ukarał dwie znane polskie firmy odzieżowe. "Wełna jedynie na etykiecie"
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego