Sprawa trafiła do TK na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Kwestionowany przez niego przepis – art. 84 paragraf 4 kodeksu karnego – umożliwia bowiem w stosunku do tej pierwszej kategorii osób podwyższenie dolnej granicy kary łącznej, a także orzeczenie kary rodzajowo surowszej, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności.

Czytaj także: Kara łączna po nowemu - sankcja czy nagroda?

Art. 85 § 1 kodeksu karnego stanowi: „Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną". Zgodnie z treścią tego przepisu zasadniczo sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy. Natomiast zaskarżony przepis art. 86 paragraf 4 k.k. stanowi, iż „zasady wymiaru kary łącznej określone w paragrafie 1 do 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli przynajmniej jedną z kar podlegających łączeniu jest już orzeczona kara łączna". RPO wskazuje, że zgodnie z tym przepisem istnieje możliwość wymierzenia kary 25 lat pozbawienia wolności dla osoby, która nie została skazana na jednostkową karę 10 lat pozbawienia wolności lub karę wyższą. Może to nastąpić, jeśli wcześniej orzeczono karę łączną co najmniej 10 lat pozbawienia wolności. Wówczas uwzględniając dotychczas orzeczoną karę łączną oraz kary wymierzone za inne przestępstwa podobne, sąd może orzec nową karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. Art. 86 § 4 k.k. obowiązuje od 1 lipca 2015 r. Przed wprowadzeniem tego przepisu do kodeksu kary łączne nie były w przypadku orzekania nowej kary łącznej traktowane tak, jak kary jednostkowe. Aby orzec wysokość nowej kary łącznej, należało uwzględnić wszystkie kary jednostkowe składające się na wcześniej orzeczoną karę łączną. W związku z tym w poprzednim stanie prawnym, tj. przed 1 lipca 2015 r., w przypadku, w którym żadna z kar jednostkowych nie wynosiła chociażby 10 lat pozbawienia wolności, nie istniała możliwość orzeczenia kary łącznej 25 lat pozbawienia wolności. Sąd mógł zatem orzec maksymalną karę łączną mieszczącą się w granicach terminowej kary pozbawienia wolności – maksymalnie 15 lat.

Może to powodować zaostrzenie odpowiedzialności karnej w sposób przypadkowy z przyczyn całkowicie niezależnych od sprawców, którzy nie mają wpływu na to, kiedy zostanie wydany wyrok łączny w ich sprawie. Zdaniem Trybunału oznacza to, że stosowanie art. 86 § 4 k.k. może prowadzić do niezgodnego z art. 32 ust. 1 konstytucji arbitralnego karania.

Sygn. akt: K 14/17