Tak uznał Sąd Najwyższy w sprawie, w której ZUS domagał się od pielęgniarki zwrotu przeszło 12 tys. zł wypłaconych jej wcześniej zasiłków chorobowych.

Czytaj także: Tysiące zasiłków do zwrotu. ZUS ściga niby-chorych

Okazało się bowiem, że przebywała na zasiłku chorobowym łącznie prawie cztery miesiące w ciągu dwóch lat poprzedzających decyzję ZUS. Za każdym razem w czasie zwolnienia lekarskiego współpracowała z inną firmą i zarabiała w niej na opiece nad osobami starszymi.

ZUS wystąpił do niej o zwrot zasiłku, powołując się na art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w myśl którego prawo do świadczenia traci osoba, która pracuje w czasie zwolnienia lekarskiego.

Ubezpieczona odwołała się do sądu, twierdząc, że nikt z ZUS nie pouczył jej wcześniej, że takie dorabianie na zwolnieniu chorobowym jest niedozwolone.

Sądy obu instancji uwzględniły jej argumentację, powołując się na art. 84 ust 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl tego przepisu zwrotowi podlega wyłącznie świadczenie nienależnie pobrane. Aby za takie uznać zasiłek chorobowy, powinna ona zostać wcześniej pouczona przez ZUS o braku prawa do pobierania tego świadczenia w określonych okolicznościach lub gdy do wypłaty doszło w wyniku złożenia nieprawdziwych zeznań bądź fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę je pobierającą. W tym zaś przypadku żadnego pouczenia nie było, a ubezpieczona nie kryła się z tym, że w czasie zwolnienia pracuje na rzecz innej firmy –uznały sądy.

Sąd okręgowy stwierdził nawet, że choć od ubezpieczonej – osoby blisko 50-letniej – wymagać można byłoby określonej wiedzy i refleksji o celu zwolnienia lekarskiego, a w konsekwencji niemożności wykonywania pracy w okresie zwolnienia lekarskiego nie tylko na rzecz pracodawcy, ale i na rzecz innych podmiotów, to jednak ustawodawca dla uznania świadczenia za nienależnie pobrane wymaga jeszcze pouczenia świadczeniobiorcy, że wykonywanie takiej innej pracy zarobkowej skutkować będzie utratą prawa do świadczenia.

Rozstrzygnięcie w tej sprawie całkowicie zmienił Sąd Najwyższy po skardze kasacyjnej ZUS.

Sędziowie zwrócili uwagę na art. 82 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w myśl którego za nienależnie wypłacone świadczenia uznaje się te przyznane lub wypłacone m.in. w przypadkach świadomego wprowadzenia ZUS w błąd przez osobę pobierającą świadczenie.

– Złożenie przez osobę wykonującą pracę zarobkową w okresie zwolnienia lekarskiego zaświadczenia o niezdolności do pracy jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o zasiłek chorobowy w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do tego świadczenia – stwierdziła Jolanta Strusińska-Żukowska, sędzia Sądu Najwyższego. I dodała, że to wprowadzenie w błąd organu rentowego, oznaczające w konsekwencji konieczność uznania pobranych w ten sposób świadczeń za nienależne i podlegające zwrotowi.

Sygnatura akt: III UK 157/18