Raport NIK: Gazociąg jamalski dobrze zarządzany

Uznaniowe nagrody i karuzela personalna. W ciągu ośmiu lat do rady nadzorczej EuRoPol GAZ-u strona polska powołała 21 osób. Gazprom – pięć.

Aktualizacja: 18.07.2019 09:07 Publikacja: 17.07.2019 20:12

W PGNiG procedura wyłaniania kandydatów do EuRoPol GAZ-u jest mało przejrzysta

W PGNiG procedura wyłaniania kandydatów do EuRoPol GAZ-u jest mało przejrzysta

Foto: Bloomberg, Bartek Sadowski

PGNiG dobrze nadzoruje spółkę EuRoPol GAZ zarządzającą polskim odcinkiem gazociągu jamalskiego – twierdzi NIK. Za to krytykuje częste rotacje polskich członków zarządu i rady nadzorczej tej spółki, nieprzejrzystą procedurę wyłaniania kandydatów i zasady przyznawania nagród. „Rzeczpospolita" poznała raport Izby w tej sprawie.

Czytaj także: Nord Stream stoi, Ukraina zarabia

Kontrolerzy potwierdzili nasze ustalenia sprzed trzech lat o kontrowersyjnych, sowitych nagrodach z zysku za 2015 rok, jakie wzięło część przedstawicieli Polski w spółce, choć w tym roku nie przepracowali w niej ani jednego dnia.

Bez uzasadnienia

System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol GAZ jest właścicielem polskiej części gazociągu przesyłowego Jamał-Europa, ma on 684 km długości, przesyłany jest nim gaz ziemny do odbiorców krajowych (3 mld m sześć. rocznie) i zagranicznych (30 mld m sześc. rocznie). Głównymi akcjonariuszami spółki są PGNiG i Gazprom (od 2015 r. przewagę w ma w niej Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo). EuRoPol GAZ działa na podstawie międzynarodowej polsko-rosyjskiej umowy, decyzje muszą w niej zapadać jednomyślnie.

„Cele nadzoru PGNiG nad EuRoPol GAZ-em były osiągane" – ocenia NIK (zbadała lata 2011–listopad 2018), ale ma inne uwagi.

Izba wytyka „dość częstą rotację członków zarządu i rady nadzorczej EuRoPol GAZ-u będących reprezentantami PGNiG, przy jednoczesnej niemal pełnej stabilności reprezentacji ze strony rosyjskiej". Gdy w spółce pięciokrotnie wymieniono członków zarządu rekomendowanych przez PGNiG – to zarząd z ramienia Gazpromu się nie zmieniał.

„W kontrolowanym okresie z rekomendacji PGNiG do rady nadzorczej EuRoPol GAZ-u powołano ogółem 21 osób. W większości przypadków (w 75 proc.) były to osoby będące w dniu powołania członkami zarządu PGNiG – podaje raport. Dla kontrastu – Gazprom zmienił w tym czasie w radzie EuRoPol GAZ-ie pięć osób.

Z czego wynikała ta karuzela? W dokumentach nie podano przyczyn i uzasadnień decyzji personalnych, bo prawo tego nie wymaga. - Jednak brak dokumentacji dotyczącej prowadzonych uzgodnień w zakresie polityki personalnej nie pozwalał na ustalenie osób rekomendujących, ani faktycznych argumentów przemawiających za podjęciem decyzji w konkretnych przypadkach obsady kluczowych stanowisk w gazowej spółce – podkreśla prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.

Także przyjęta w PGNiG procedura wyłaniania kandydatów do EuRoPol GAZ-u jest mało przejrzysta – twierdzi NIK i ocenia, że tak częste ze strony polskiej zmiany mogą być niekorzystne w zarządzaniu spółką.

Po uważaniu

W badanym czasie nagrody z zysku w gazowej spółce wypłacano trzykrotnie. Wyniosły łącznie: w 2012 r. – 16,7 mln zł, w 2015 r. – 12,2 mln zł, a w 2016 r. – 15,8 mln zł.

Sprawę nagród za 2015 r. opisała „Rzeczpospolita". Ujawniliśmy, że pieniądze rozdzieliły między siebie wtedy nowe władze – dwóch prezesów i pięcioosobowy polski skład rady nadzorczej EuRoPol GAZ-u. Kontrowersje wzbudził fakt, że nowi prezesi w spółce w 2015 r. nie przepracowali ani jednego dnia, a członkowie rady nadzorczej – pracowali tydzień. Poprzednie władze spółki, które zysk wypracowały, nie dostały nic. Po naszej publikacji minister energii zażądał wyjaśnień, a nagrodzeni przekazali pieniądze m.in. na Caritas.

W reakcji na naszą publikację EuRoPol GAZ zapewniała, że „przeznaczyła ok. 80 proc. zysku za rok 2015 na kapitał zapasowy" i „zgromadziła wystarczające zasoby finansowe do bezproblemowego realizowania swoich inwestycji" .

NIK jednak potwierdza, że nasze wątpliwości były zasadne. Przepisy wewnętrzne w EuRoPol GAZ-ie określały wysokość wynagrodzeń, ale nie zasady nagradzania członków rady nadzorczej i zarządu. „Przyznanie nagród należało do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia i miało charakter uznaniowy. Nie było skrępowane żadnymi warunkami" – wskazuje Izba. Za każdym razem można było ustalić nowe zasady przyznawania nagród i krąg osób, które w nich partycypowały.

Praktyką – podaje raport – było przyznawanie nagród wyłącznie osobom aktualnie zatrudnionym w spółce lub zasiadającym w jej organach, bez względu na to, za jaki okres wypłacano np. nagrodę z zysku.

W 2017 r. rada nadzorcza PGNiG podjęła uchwałę, zgodnie z którą członkowie zarządu tej spółki mogą pobierać wynagrodzenia z racji pełnienia funkcji w RN EuRoPol GAZ-ie, z zastrzeżeniem, że tak uzyskane środki przeznaczą na cele pożytku publicznego. Jak było w praktyce – nie wiadomo. „W PGNiG nie został przyjęty sformalizowany sposób monitowania wykonania tej uchwały i faktycznego przekazywania nagród na cele społeczne" – wskazuje NIK.

Izba zaleca przyjęcie w PGNiG regulacji dotyczących zasad wyłaniania kandydatów do organów EuRoPol GAZ-u i pełne dokumentowanie tego procesu. Czy poprawiono zasady na transparentne? PGNiG nam nie odpowiedziała.

Prof. Antoni Kamiński z PAN uważa, że brak przejrzystości w tym zakresie to powszechny problem.

– Państwowe spółki są obsadzane po linii partyjnej i żadna z partii tej zasady nie podważa i nie proponuje tu reformy. Często opinia publiczna nie wie więc, jakie kwalifikacje kandydata przesądziły o tym, że znalazł się np. w zarządzie – mówi profesor. – Żeby wprowadzić stabilność, należy kwestie obsady stanowisk czy nagród precyzyjnie uregulować prawnie – dodaje.

W czwartek biuro prasowe PGNiG przesłało odpowiedź na pytania "Rzeczpospolitej"

Czy poprawiono procedurę wyłaniania nowych kandydatów do organów EuRoPol GAZ na bardziej przejrzystą?

Procedura akceptacji kandydatów do polskiej części składu organów korporacyjnych EuRoPol GAZ jest trzyetapowa i wymaga nie tylko uchwały Zarządu PGNiG (co jest standardem w przypadku innych spółek z udziałem PGNiG), lecz także wyjątkowo uchwały Rady Nadzorczej PGNiG i akceptacji ministra właściwego do spraw energii. Dodatkowo oczywiście, jak w każdej spółce prawa handlowego, zastosowanie znajdują zapisy statutu EuRoPol GAZ określające tryb powoływania członków organów oraz kompetencje Akcjonariuszy i Walnego Zgromadzenia w tym zakresie.

Czy zostały wprowadzone przejrzyste i z góry określone zasady i kryteria przyznawania nagród?

Nagrody są wypłacane w oparciu o przyjęty przez Walne Zgromadzenie EuRoPol GAZ dokument „Zasady i wysokości wynagrodzenia członków Zarządu EuRoPol GAZ oraz warunki wykonywania pracy”.

Jakiekolwiek zmiany wewnętrznych regulacji korporacyjnych EuRoPol GAZ nie leżą w wyłącznej gestii PGNiG, lecz wymagają pełnego konsensusu ze stroną rosyjską. W ostatnim czasie w Grupie kapitałowej Gazprom miały miejsce zmiany personalne wpływające bezpośrednio na składy organów korporacyjnych EuRoPol GAZ, które ostatecznie zostały ukształtowane dopiero w czerwcu br.

PGNiG dobrze nadzoruje spółkę EuRoPol GAZ zarządzającą polskim odcinkiem gazociągu jamalskiego – twierdzi NIK. Za to krytykuje częste rotacje polskich członków zarządu i rady nadzorczej tej spółki, nieprzejrzystą procedurę wyłaniania kandydatów i zasady przyznawania nagród. „Rzeczpospolita" poznała raport Izby w tej sprawie.

Czytaj także: Nord Stream stoi, Ukraina zarabia

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Mariusz Kamiński z zarzutami, Michał Szczerba wzburzony
Polityka
Andrzej Duda spotkał się z Donaldem Trumpem. Donald Tusk: wybieramy różnych rozmówców
Polityka
Cimoszewicz: Miałem wrażenie, że Donald Trump zapomniał nazwiska Andrzeja Dudy
Polityka
Maciej Wąsik w prokuraturze. "Nie przyjąłem do wiadomości zarzutów"
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Polityka
Gen. Roman Polko: Donald Trump znów prezydentem USA? Nie mam obaw