– Naszym celem jest zwiększenie transparentności i kontroli społecznej – mówił w październiku 2017 roku minister koordynator służb Mariusz Kamiński. Zapowiedział ustawę o jawności życia publicznego, która miała zastąpić kilka obecnych ustaw: antykorupcyjną, o lobbingu i o dostępie do informacji publicznej.
Trwały już intensywnie prace nad nią, jednak na początku 2018 roku – jak wynika z wpisów w Rządowym Centrum Legislacji – nagle zastopowano. W tym samym czasie toczyły się już zaawansowane rozmowy prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego z austriackim biznesmenem Geraldem Birgfellnerem na temat budowy wieżowca przy ul. Srebrnej. A jeden z przepisów planowanej nowelizacji mógłby skomplikować plany prezesa PiS.
Biznes prezesa
Chodzi o to, że Kaczyński zaangażował się w działalność Srebrnej sp. z o.o., budującej wieżowiec. Udziałowiec spółki Barbara Skrzypek udzieliła pisemnego pełnomocnictwa prezesowi PiS do reprezentowania jej na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników. 2 lutego 2018 roku Kaczyński przewodził zgromadzeniu, które wyraziło formalną zgodę na realizację przedsięwzięcia deweloperskiego.
Czytaj także: Analiza: Czego bał się Jarosław Kaczyński
Czy to legalne? W myśl obecnych przepisów tak. Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora ogranicza prowadzenie przez parlamentarzystów działalności gospodarczej, ale tylko z wykorzystaniem mienia państwowego lub komunalnego. Inaczej sytuacja mogłaby wyglądać po przyjęciu ustawy o jawności życia publicznego.
Projekt przewidywał, że posłowie znajdą się w dużej grupie osób publicznych, które nie mogą pełnić funkcji w jakichkolwiek spółkach prawa handlowego. Zakaz miał też obejmować zarządzanie taką działalnością, a nawet bycie przedstawicielem lub pełnomocnikiem.
Taki przepis znajdował się w pierwszej wersji projektu Kamińskiego z 23 października 2017 roku. W kolejnej wersji, z 12 grudnia 2017 roku, posłów i senatorów już jednak nie było. Potem prace nad projektem stanęły na dobre.
Czy miało to związek z zaangażowaniem Kaczyńskiego w budowę wieżowca? Stanisław Żaryn, rzecznik ministra koordynatora, nie odpowiedział na nasze pytania. – W czasie prac legislacyjnych pojawiła się konieczność dokonania dodatkowych ustaleń – informował nas w sierpniu, gdy pytaliśmy o zastopowanie projektu.
Zaskakująca korelacja
O tym, że mogła istnieć „korelacja między działalnością biznesową prezesa PiS a wstrzymaniem prac nad projektem" mówi poseł PO Krzysztof Brejza. – Nagłe ogłoszenie projektu i nagłe wycofanie się z niego świadczy o tym, że ktoś musiał mieć wpływ na inicjatorów – zauważa. I dodaje, że projektowany przepis dotyczyłby Jarosława Kaczyńskiego, bo „w orzecznictwie za prowadzenie działalności gospodarczej uznaje się faktyczne zarządzanie nią".
Mniej przekonany jest Krzysztof Izdebski, dyrektor programowy Fundacji ePaństwo. – To bardzo ciekawy wątek, jednak można mieć wątpliwości, na ile wspomniany przepis dotyczyłby prezesa PiS – mówi. – Formalnie nie pełni on funkcji w Srebrnej, lecz zasiada w radzie Instytutu Lecha Kaczyńskiego, który jest właścicielem spółki. Rezygnacja z tego przepisu mogła mieć za to związek z sytuacją któregoś z innych posłów – podejrzewa.
Dodaje, że powodem wstrzymania prac nad ustawą mogłyby być też inne kontrowersje z nią związaną. Szeroko krytykowane było m.in. objęcie wymogiem składania oświadczeń majątkowych półtora miliona osób.
Wątpliwości może jednak budzić też to, na ile legalne były działania Kaczyńskiego w myśl obowiązujących przepisów. Partia Razem złożyła wniosek do marszałka Sejmu o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec prezesa PiS. Jej zdaniem Kaczyński fakt uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników Srebrnej powinien umieścić w rejestrze korzyści. Teoretycznie grozi za to w Sejmie nagana.
Posłowie PO złożyli wniosek do CBA o kontrolę oświadczeń majątkowych Kaczyńskiego, w których twierdzi, że „nie prowadzi działalności gospodarczej". „Jarosław Kaczyński zachowuje się absolutnie uczciwie" – to z kolei zdanie, które od wtorku powtarzają najważniejsi politycy PiS.
