Fiskus dwoi się i troi, żeby poprawić ściągalność danin. Nikogo nie dziwi, że ściga oszustów, firmy wyłudzające VAT czy osoby ukrywające dochody.

Niejednego jednak wprowadzi w osłupienie to, że zaczyna szukać pieniędzy w kieszeniach małżeństw, które rozdzieliły swoje majątki. Zwłaszcza gdy niekorzystną dla nich interpretację potwierdza sąd administracyjny.

Pieniądze z Norwegii

O skrajnie fiskalnym podejściu do rozdzielności majątkowej przekonała się podatniczka, która wystąpiła o interpretację ustawy o PIT. We wniosku wskazała, że w czerwcu 2008 r. podpisała z mężem umowę, na mocy której rozdzielili swoje majątki. W latach 2008–2009 małżonek pracował w Norwegii. Zarobki kobiety były niewielkie, więc mąż co miesiąc zasilał jej konto 5 tys. zł w 2008 r. i 7,5 tys. zł w 2009 r. Z czego większa część to były środki na utrzymanie żony, a reszta „dobrowolne świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci".

Z wniosku wynikało, że małżonkowie nie są w separacji. Prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i mieszkają razem, gdy mąż przebywa w Polsce. Pieniądze od męża żona wydatkowała na bieżące potrzeby, m.in. na utrzymanie mieszkania, żywność, odzież, koszty leczenia, wychowanie dwójki ich dzieci. Podkreślała, że pieniądze służyły zaspokajaniu uzasadnionych potrzeb rodziny, w tym męża. Uważała więc, że nie musi ich wykazywać w zeznaniu rocznym.

Ku jej zaskoczeniu fiskus uznał, że musi płacić PIT. W ocenie urzędników środki otrzymywane na zaspokojenie potrzeb rodziny, nawet jeśli zostały podzielone na część przeznaczoną na utrzymanie wnioskodawczyni oraz „dobrowolne świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci", w obu przypadkach nie korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust.  1 pkt  127 ustawy o PIT.

Fiskus tłumaczył, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o PIT podlegają wyłącznie świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny objętej wspólnością majątkową małżeńską. Podatniczka z małżonkiem rozdzielili umownie swoje majątki, więc pieniądze, które otrzymywała od męża, pochodziły z jego środków. I stanowią przychód podlegający opodatkowaniu.

Kobieta zaskarżyła wykładnię fiskusa. Zwycięstwo przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku okazało się jednak połowiczne. Sędziowie wytknęli fiskusowi   błąd tylko co do pieniędzy przelewanych przez ojca na dzieci. Należności alimentacyjne służące wypełnieniu obowiązku rodzica dostarczania małoletnim środków utrzymania korzystają bowiem ze zwolnienia z PIT (art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a ustawy o PIT).

Brak zwolnienia

W pozostałym zakresie sąd nie przyznał racji podatniczce. W jego ocenie nie można uznać, że pozostała część pieniędzy od męża przeznaczona była na jego potrzeby. A sposób wydatkowania przez skarżącą przekazanych na jej rzecz środków na utrzymanie nie wpływa na ocenę źródła przychodów. WSA nie miał wątpliwości, że pieniądze od męża dla żony to alimenty, tj. przychody z innych źródeł.

Co prawda i te częściowo korzystają ze zwolnienia zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b ustawy o PIT, jednak zdaniem WSA nie w przypadku skarżącej, ponieważ zostały ustalone przez małżonków w trybie innym niż wyrok sądu lub ugoda sądowa.

Opinia

Krzysztof Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

Z orzeczeniem WSA można byłoby się zgodzić pod warunkiem, że zapadłoby w reżimie prawnym ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi po 15 sierpnia 2015 r. Wyrok zapadł w rygorach obowiązujących do tego dnia, więc sąd powinien zbadać zgodność   interpretacji z całym systemem prawnym, nie zaś tylko z przepisami przywołanymi w skardze. Uwagi sądu umknęło zwłaszcza to, że świadczenie małżonka na rzecz żony nie było ze swojej istoty świadczeniem ekwiwalentnym, czyli było darowizną. Oczywiście świadczenia na rzecz dzieci zostały przez sąd zidentyfikowane poprawnie. Fakt, iż istnieje rozdzielność, nie ma znaczenia dla trwania związku małżeńskiego. Darowizna nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Istnieje co najwyżej wątpliwość, czy powinno być złożone oświadczenie stosowne do skorzystania z nielimitowanego zwolnienia przewidzianego dla najbliższej rodziny.

sygnatura akt: I SA/Gd 569/15