Podatek od spadków: czy zmiana tytułu dziedziczenia ma wpływ na obowiązki podatkowe spadkobierców

Gdy sąd spadkowy zmienia postanowienie o nabyciu spadku i ponownie je stwierdza, to spadkobiercy mają nowy termin na złożenie oświadczenia, od którego zależy zwolnienie podatkowe.

Publikacja: 18.10.2018 07:57

Podatek od spadków: czy zmiana tytułu dziedziczenia ma wpływ na obowiązki podatkowe spadkobierców

Foto: 123RF

W środę Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne fiskusa w sporze o to, czy zmiana tytułu dziedziczenia ma wpływ na obowiązki podatkowe spadkobierców.

Czytaj także: Zwolnienie z podatku od spadku tylko dla punktualnego spadkobiercy

Sprawa dotyczyła trojga spadkobierców, którzy dostali schedę po matce. Początkowo sąd spadkowy wydał postanowienie potwierdzające, że rodzeństwo dziedziczyło po matce na podstawie ustawy. Sąd ustalił w nim krąg spadkobierców i udziały w spadku.

Zasadniczo spadkobiercy nie musieli się martwić o podatek od schedy. Dla kręgu najbliższej rodziny, m.in. dzieci i rodziców, ustawodawca przewidział nielimitowane zwolnienie dla tzw. zerowej grupy podatkowej. W praktyce oznacza ono, że dziedziczenie po najbliższej rodzinie, np. matce, ojcu czy dziadkach, nie jest opodatkowane bez względu na wartość spadku. Jak jednak przy większości zwolnień podatkowych, które są wyjątkami od zasady powszechności opodatkowania, i w tym przypadku ustawodawca stawia pewne warunki. Jednym z nich przy zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn dla zerowej grupy jest zgłoszenie nabycia w odpowiednim sześciomiesięcznym terminie.

I to właśnie ten warunek stał się kością niezgody między fiskusem a spadkobiercami w spornej sprawie. Rodzeństwo nie złożyło bowiem zgłoszeń o nabyciu, gdy sąd spadkowy orzekł o ich ustawowym nabyciu spadku.

Ich oświadczenia na stosownych formularzach trafiły do skarbówki prawie półtora roku później. Z takiego obrotu sprawy skwapliwie skorzystali urzędnicy, którzy zaczęli prowadzić postępowania w kierunku opodatkowania schedy. Skupiali się na jej wartości, bo uważali, że spadkobiercy nie mają prawa do nielimitowanego zwolnienia ze względu na przekroczenie terminu do zgłoszenia nabycia spadku.

Ci jednak nie dawali za wygraną. Podkreślali, że nie spóźnili się ze zgłoszeniami. Tłumaczyli, że sąd spadkowy prawie rok po pierwszym wydał drugie postanowienie o nabyciu spadku. Pierwotne orzeczenie zostało zmienione w zakresie sposobu dziedziczenia, tj. z ustawowego na testamentowy. W konsekwencji w ich ocenie sześciomiesięczny termin na dopełnienie obowiązku poinformowania fiskusa o spadku zaczął biec od uprawomocnienia się tego drugiego postanowienia sądu.

Ta argumentacja nie przekonała urzędników, którzy uważali, że korekta sądowa tylko w zakresie zmiany tytułu dziedziczenia pozostawała bez wpływu na termin zgłoszenia.

Sprawa najpierw trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który przyznał rację spadkobiercom. Przypomniał, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku powinno odpowiadać rzeczywistemu stanowi prawnemu. A jeśli tego nie czyni, możliwa jest jego zmiana. Przy czym możliwe jest uchylenie lub zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Z piśmiennictwa wynika, że wzmianka o możliwości uchylenia postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jest usterką legislacyjną. Sąd bowiem nie może poprzestać na uchyleniu, lecz ma obowiązek stwierdzenia nabycia spadku przez właściwych spadkobierców. W konsekwencji WSA nie miał wątpliwości, że termin do złożenia zgłoszenia podatkowego w spornej sprawie należało liczyć od drugiego postanowienia sądu spadkowego.

Tak samo uznał NSA. Jak tłumaczyła sędzia Małgorzata Bejgerowska, drugim postanowieniem sąd spadkowy nie tylko zmienił pierwsze, ale i stwierdził nabycie spadku. Tym samym wyeliminował je z obrotu prawnego. Wyroki są prawomocne. ©?

Sygnatura akt:II FSK 420/17 i II FSK 2855-2856/16

Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Materiał Promocyjny
Tajniki oszczędnościowych obligacji skarbowych. Możliwości na różne potrzeby
Sądy i trybunały
Wierzyciel powinien sprawdzić, czy dłużnik jeszcze żyje
Za granicą
Polacy niewpuszczeni na obchody wyzwolenia obozu w Ravensbrück
Sfera Budżetowa
Setki milionów dla TVP po cichu. Posłowie w Komisji Finansów Publicznych zdecydowali
Zawody prawnicze
Prokuratura Krajowa podjęła kolejne działania ws. Ewy Wrzosek