Bronisław Cieślak: Nie będę płakał po Piotrze Kraśce

"Plus Minus": Gdy się wrzuci do wyszukiwarki internetowej pana nazwisko, to wyskakuje porucznik Borewicz, detektyw Malanowski, a o pośle SLD nie ma nic.

Bronisław Cieślak, dziennikarz, aktor, polityk: Wcale mnie to nie dziwi i wcale się za to nie gniewam. Tak się porobiło, że pani, która przynosi wodę w programie Kuby Wojewódzkiego, ma określoną wartość reklamową, bo jest celebrytką. Tak samo jak kiedyś asystentka Wojtka Pijanowskiego z „Koła fortuny", znana jako „Magda, pocałuj pana". Piosenkarka Margaret jest osobą bardziej znaną niż prof. filozofii Jan Hartman. Medialna wartość jest zupełnie inna od politycznej. Z moim Borewiczem nic nie jest się w stanie równać. Zagrałem kiedyś w filmie „Wściekły" oficera policji Zawadę, postać zupełnie odmienną od Borewicza. Zawada był poważnym, żonatym człowiekiem z dzieckiem, a Borewicz typem luzaka i seksualnego domokrążcy. Zawada zawsze chodził w garniturze, a Borewicz nigdy. Ale siła rażenia Borewicza była tak duża, że pierwsza recenzja tego filmu, jaka się ukazała w tygodniku „Ekran", nosiła tytuł „07 na dużym ekranie". A co do polityki to sam wiem, że w Sejmie nie byłem na swoim miejscu. To była bardzo interesująca przygoda w moim życiu, ale tylko przygoda. Nie byłem dobry w byciu politykiem i niespecjalnie się o to starałem. To, że mnie później nie wybrali, niezależnie od sondażowego spadku SLD, uważam za naturalne, prawidłowe i usprawiedliwione.

Śledzi pan wydarzenia polityczne?

Jestem bardzo odległy od polityki. Wiem, że odbyła się w Warszawie demonstracja KOD, ale nie wiem, ile tam było tych ludzi – 30 tys. czy 200 tys. Mam taką cechę, że gdy słyszę polityka przedstawiającego racjonalne argumenty, to przyznaję mu rację, a później, gdy słyszę racjonalne argumenty innego polityka z przeciwnej strony barykady, to również przyznaję mu rację.

To w dzisiejszej polityce faktycznie by pan nie przetrwał.

Gustaw Holoubek, który przede mną był w polityce, ale ze wzgardą opuścił to środowisko, gdy zostałem posłem, powiedział mi coś takiego: „W tym twoim dzisiejszym otoczeniu używa się sformułowania »polska scena polityczna«, pamiętaj, że dla nas »scena« jest słowem śmiertelnie poważnym, my żyjemy na scenie i bardzo zależy nam na tym, żeby ze sceny promieniowały myśli wzniosłe, fundamentalne, poprawiające kondycję moralną, a więc powiedz swoim obecnym kolegom, żeby przynajmniej używali słowa »estrada«".

Słowo „estrada" lepiej oddaje to, co się dzieje w naszej polityce?

Owszem, choć nie do końca, bo nasza polityka nie ma wdzięku, seksu i poczucia humoru, szczególnie na swój temat. U nas to politykowanie jest takie dostojne, a jednocześnie strasznie tępe, partyjniackie. Wolę ludzi, którzy szukają różnych racji, a polityka partyjna wymusza sekciarską jednoznaczność. To jest wygodne dla liderów, ale pozostałych uczestników zamienia w maszynki podnoszące rączki.

To nie bardzo rozumiem, skąd pan się w ogóle w tej polityce wziął?

Nie ja to wymyśliłem. Zaproponowali mi to koledzy, a ja wlazłem w to jak w masło. Jerzy Urban powiedział kiedyś, że został politykiem z ciekawości, żeby zobaczyć, jak to jest. Po części to jest mój przypadek. Ciekawość i u mnie odegrała niemałą rolę, ale też złość. Po raz pierwszy wystartowałem do Sejmu w pierwszych wolnych wyborach w 1991 roku, gdy w maju tamtego roku zostałem wyrzucony z telewizji. Byłem tak wkurzony, że gdy zadzwonili koledzy z propozycją kandydowania z list lewicy, bez zmrużenia oka powiedziałem tak.

Dlaczego pana wylali z telewizji?

Po pierwsze, byłem w PZPR, po drugie, pełniłem funkcję zastępcy redaktora naczelnego krakowskiego ośrodka telewizyjnego, a to oznaczało nomenklaturę. No i w PRL grałem milicjanta.

To w takim razie dlaczego wylali pana dopiero w 1991 roku, a nie zaraz po wyborach w 1989 roku?

Gdy Tadeusz Mazowiecki został premierem, na szefa Radiokomitetu powołał Andrzeja Drawicza, a ten zadzwonił do Kazimierza Kutza i powiedział: „Kaziu, zostałem prezesem Radiokomitetu i bardzo bym się cieszył, gdybyś jako Ślązak został naczelnym ośrodka telewizji w Katowicach". Na to Kutz powiedział: „Ale ty prezesie nie wiesz, że ja już pracuję w telewizji, od czterech lat. Jestem głównym reżyserem w Krakowie". Na to Drawicz: „Aha, to zostaniesz naczelnym w Krakowie". A więc Kutz zostaje naczelnym, wzywają go do NSZZ „Solidarność" i tam mu mówią: „Panie Kazimierzu, musi pan zmienić to i owo. Na przykład tego Cieślaka naszym zdaniem musi pan wyrzucić". A Kutz, który ze mną współpracował, bo to ja w połowie lat 80. wymyśliłem, żeby był głównym reżyserem, spytał: „A to czemu?". Na to usłyszał, że byłem w PZPR, no i grałem milicjanta. Kutz po powrocie do ośrodka strasznie rzucał mięsem i krzyczał, że oni się zachowują dokładnie tak jak PZPR chwilę temu. Cała ta historia dotarła do Drawicza, który powiedział, że nie lubi takich podpowiedzi i w ten sposób nie zostałem wyrzucony. No, ale gdy Mazowiecki przestał być premierem, Drawicz przestał być prezesem Radiokomitetu, Kutz naczelnym ośrodka krakowskiego, a 5 sekund później zostałem wyrzucony i ja.

Czyli dotknęła pana polityka i politycznie postanowił się pan odegrać.

Tak, bo wyrzucenie Kutza i mnie uważałem zwyczajnie za niesprawiedliwe. Współtworzyliśmy najlepsze spektakle w historii Teatru Telewizji. A zwolnił mnie mój wieloletni kolega, który został następcą Kutza. I to była dodatkowa lekcja życia. Potem jeszcze na chwilę wróciłem do telewizji, bo w tym wariackim kołowrocie naczelni zmieniali się co trzy miesiące. Ale to nie miało większego znaczenia, bo już wówczas podejrzewałem, że te ośrodki wojewódzkie TVP w ogóle się nie utrzymają w nowych realiach. I niewiele się pomyliłem. Myśmy w czasach PRL robili pięć, siedem widowisk miesięcznie, a teraz jak Jerzy Stuhr raz na trzy lata zrobi Moliera, to jest święto. Nie twierdzę, że w czasach PRL było lepiej, ale w szufladce pod tytułem „kultura i sztuka" w pewnym sensie było lepiej. Być może dlatego, że nie liczono się z pieniędzmi. W PRL nagrałem 21 filmików „07 zgłoś się", a przez ostatnich parę lat „Malanowskiego i partnerów" nagrałem 807 odcinków. Tylko że kiedyś robiło się filmy, a teraz formaty.

Po tych doświadczeniach patrzeć musi pan na zmiany ?w TVP ze stoickim spokojem.

Pyta pani, czy jestem skłonny płakać, że wyrzucają Piotra Kraśkę z TVP? Nie. Ale uważam, że telewizja jest ciężko chora. Rozumiem, że 1989 rok mógł być momentem totalnej zmiany. Choć ten nacisk na zmianę wszystkiego już wówczas był obłędny. Miało się wrażenie, że najlepiej byłoby wytruć tych ludzi, którzy byli w PRL milicjantami, żołnierzami czy kimś takim. Jednak wtedy te zmiany były do pojęcia. Ale później? Przecież w telewizji stale się wyrzucają. Za każdym razem zaczynać od nowa? Żadna instytucja tego nie wytrzyma.

Dlaczego w 1991 roku nie dostał się pan do Sejmu?

Lewica miała wtedy niewielkie poparcie, a liderem listy krakowskiej był niezwykle popularny w PRL Aleksander Krawczuk, historyk starożytności. Startowałem z miejsca nr 5. Krawczuk zdobył mandat, ja byłem o włos za nim. Ale mandat był tylko jeden. Potem Lech Wałęsa rozwiązał parlament i w 1993 roku były ponowne wybory, ale w nich nie wystartowałem. Lewica była już silniejsza i pojawiło się więcej chętnych na mandaty, a ja ze swoim dorobkiem sprzed dwóch lat mogłem komuś odebrać miejsce w Sejmie.

Krótko mówiąc, nie dostał pan miejsca na liście do Sejmu?

Zaproponowano mi kandydowane na senatora z Jeleniej Góry. Odparłem na to: „A gdzie jest napisane, że w ogóle mam kandydować?". I nie kandydowałem. Dopiero w 1997 roku wszedłem do Sejmu, też z piątego miejsca.

Wylali pana z telewizji, nie dostał się pan do Sejmu. ?Co pan robił?

Sprzedawałem w kiosku w Domu Turysty. Przewijała się tam masa wycieczek. Przychodzili ludzie do kiosku i wołali: „O Jezu, co pan tu robi?". A ja na to: „Gumę do żucia sprzedaję". „A możemy sobie zrobić z panem zdjęcie?". „Możecie". I fotografowali się ze mną.

Skąd się wziął ten kiosk?

Założyła go moja żona z kumplem. Zatrudnili ekspedientkę, ale zaszła w ciążę i trzeba ją było zastąpić, a ja nie miałem nic lepszego do roboty, więc stanąłem za ladą. Poprzednio byłem w tym kiosku zaopatrzeniowcem. Jeździłem do hurtowni i uczyłem się handlu. Wybierałem towary, a potem sprzedawca pytał mnie: „Na co wystawiamy rachunek". Wywalałem wtedy oczy jak spodki i mówiłem: „Na wszystko", a on patrzył na mnie jak na idiotę. Wtedy zrozumiałem, jak wygląda rynkowa gospodarka od podszewki. Uwielbiam wspomnienia z tego okresu.

A jakie ma pan wspomnienia z Sejmu?

Spędziłem w Sejmie osiem lat – cztery w opozycji, cztery w rządzącej koalicji. Nie uważam, że było to doświadczenie banalne. Miałem szansę poznać wielu ciekawych ludzi. Bycie posłem na początku było egzotyczne, jak zawsze, gdy robi się coś pierwszy raz. Pierwsza kadencja była w opozycji wobec AWS. W drugiej kadencji na trupie AWS doszliśmy do władzy i mieliśmy poczucie, że to fantastyczne zwycięstwo. Ale gdy wspominam moje posłowanie, to stwierdzam, że lepiej się czułem w opozycji niż wówczas, gdy byliśmy u władzy. Wolałem sytuację, gdy mogłem się czepiać, drapać, kontestować rzeczywistość. A później trzeba było ją chwalić, co mi się niezbyt podobało. Sądzę zresztą, że lewica ma intelektualny kłopot z byciem u władzy, dlatego że jest wobec świata krytyczna, uważa, że świat nie jest doskonały, w związku z czym trzeba go korygować.

Po to się zdobywa władzę, żeby poprawiać świat.

Ale w momencie, gdy się ją zdobywa, trudno jest być krytycznym wobec samego siebie. Nie znam takich osób, które potrafiłyby powiedzieć: „Alem wczoraj spartolił sprawę". Partia po zdobyciu władzy sporo wysiłków wkłada w to, by przy tej władzy pozostać. A ponieważ uważa, że najlepszym sposobem na to jest wychwalanie się, samochwalstwu nie ma końca. Atakuje opozycja idąca po władzę, a rządzący idą w zaparte.

SLD rzeczywiście zaciekle krytykował rządy AWS. Nie sądzi pan, że przesadzaliście z krytyką?

Nie. Walenie w AWS było jak najbardziej słuszne. Przecież to było porozumienie partii prawicowych zawiązane tylko po to, żeby zdobyć władzę. Gdy widzieliśmy Mariana Krzaklewskiego idącego korytarzem sejmowym, to obaj z Andrzejem Urbańczykiem turlaliśmy się ze śmiechu, bo mieliśmy wrażenie, że jego podbródek jest tak wysoko uniesiony, iż znajduje się na równi z nosem. Zresztą Polacy oceniali to podobnie. Nie przypadkiem SLD tak bardzo urósł w sondażach w latach 1997–2001. Myśmy po prostu nieźle wywiązywali się z roli opozycji. Nie powiem, żebym sam miał w tym udział, ale mój nieodżałowany przyjaciel Andrzej Urbańczyk już tak. On był bardzo ważną postacią w SLD.