Wprowadzona ustawą z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym skarga nadzwyczajna jest środkiem prawnym niepotrzebnym, szkodliwym, nieprzystającym do systemu prawa i stojącym na dość niskim poziomie legislacyjnym. Trudno doszukiwać się podobnych rozwiązań w obcych systemach prawnych, choć pewnie będą i tacy, którzy napiszą o rzymskich korzeniach skargi. Nieuprawnione jest też porównywanie jej do rewizji nadzwyczajnej, która, stanowiąc środek nadzoru judykacyjnego współgrała z systemem rewizyjnym w procesie socjalistycznym. Ale też stała na wyższym poziomie legislacyjnym.
Ustawodawca zamiast mnożyć byty, eksperymentować na żywym i wrażliwym organizmie powinien się raczej zastanowić nad modyfikacją i usprawnieniem już istniejących rozwiązań i ostatecznie wycofać się z niefortunnych pomysłów.
Wątpliwy przedsąd
Można mieć poważne wątpliwości, czy obecna regulacja skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych umożliwia Sądowi Najwyższemu realizację funkcji najwyższego strażnika prawa i praworządności.
Sporo kontrowersji budzi zwłaszcza instytucja tzw. przedsądu, który poprzedza rozpoznanie skargi kasacyjnej i polega na selekcji wniesionych skarg według ustawowych kryteriów o charakterze publicznoprawnym. Zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Ustawodawca w ramach wstępnego badania skargi zakłada swoiste współdziałanie sądu oraz skarżącego, na którym spoczywa obowiązek sformułowania wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz jego uzasadnienia przez odwołanie się do ww. ustawowych przesłanek. W interesie skarżącego jest, aby przekonać Sąd Najwyższy, że przyjęcie do rozpoznania wniesionej przez niego skargi pozwoli na realizację przez Sąd Najwyższy pełnionych przez niego funkcji. Instytucja przedsądu odzwierciedla charakter i cel postępowania kasacyjnego, którym jest ochrona interesu publicznego przez zapewnienie jednolitości wykładni przepisów prawa, wkład SN w rozwój prawa i jurysprudencji oraz usuwanie z obrotu prawnego rażąco wadliwych orzeczeń.
W nauce prawa dominuje zapatrywanie, że przedstawienie przez skarżącego okoliczności uzasadniających przyjęcie skargi do rozpoznania nie wiąże Sądu Najwyższego, że dokonując przedsądu SN powinien rozważyć także inne okoliczności mogące przemawiać za przyjęciem skargi kasacyjnej do rozpoznania.
