29 stycznia 2021 r. dr hab. Małgorzata Manowska (naszym zdaniem nielegalnie powołana na stanowisko pierwszego prezesa Sądu Najwyższego) złożyła wniosek o rozstrzygnięcie przez pełny skład Izby Cywilnej SN sześciu zagadnień prawnych dotyczących tzw. kredytów frankowych. Nie wypowiadamy się merytorycznie w sprawach objętych tym wnioskiem i nie będziemy spekulować, jakie może (lub powinno być) rozstrzygnięcie kwestii objętych każdym pytaniem. Można co najwyżej rozważać, czy podjęcie takiej uchwały jest potrzebne, czy pytania zostały właściwie sformułowane i czy wyczerpują istotne zagadnienia związane z kredytami frankowymi.
Jaki jest charakter wyroku TSUE
Co do zasady uważamy, że uchwała jest potrzebna. Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 3 października 2019 r. (Dziubak v. Raiffeisen Bank International AG) nie wyjaśnił wszelkich wątpliwości związanych z tymi kredytami, na dodatek wyłoniły się kolejne problemy, wynikające z konstrukcji unieważnienia umowy kredytowej.
Czytaj także: Sprawę kredytów frankowych w SN znowu trzeba było odłożyć
Polska procedura cywilna operuje przede wszystkim wyrokami stwierdzającymi nieważność (deklaratywnymi). Skutek unieważniający wyroku konstytutywnego wymaga podstawy w postaci szczególnej normy materialnego prawa cywilnego. Tu w istocie uchwała mogłaby okazać się przydatna.
Orzeczenia SN, jakie zapadały po wyroku TSUE w sprawie p. Dziubaków, a także praktyka sądów powszechnych nie są jednolite. Za istotne zagadnienie uznać należy dopuszczalność uznania umowy kredytowej za częściowo nieważną i uzupełnienia jej treści o właściwą, nieabuzywną klauzulę dotyczącą ustalania kursu wymiany. Pytanie o to znajduje się we wniosku. Nie ma natomiast pytania o charakter wyroku frankowego: czy jest to wyrok unieważniający umowę (konstytutywny), jak chce TSUE, czy też stwierdzający nieważność (deklaratywny), zgodnie z dotychczasową praktyką. To zaś jest kwestia, która ma znaczenie także dla odpowiedzi na pytanie o przedawnienie roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu, a także o wynagrodzenie z tytułu korzystania ze środków banku. Niemniej treść wniosku zasługuje na aprobatę.