Szara strefa a logistyka w firmie

Sebastian Gumiela, Jacek Arciszewski

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zyskał silne uprawnienia kontrolne wobec podmiotów działających na rynku paliw ciekłych, które są zwolnione z obowiązku posiadania koncesji, m.in. poprzez obowiązek ich rejestracji jako tzw. podmioty przywożące. Branża TSL (transport–spedycja–logistyka) jest przekonana, że jej też dotyczy obowiązek rejestracji, a uchylanie się od niego oznacza karę nawet do 2,5 mln zł. Czy faktycznie po 16 stycznia 2017 r. jest się czego bać?

Nowelizacja ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 2 września 2016 r., wprowadziła do Polski nieznaną dotąd instytucję podmiotu przywożącego. Rejestr tych podmiotów prowadzi w formie elektronicznej prezes URE. Początkowy entuzjazm związany z uporządkowaniem rynku paliw gaśnie, a jego miejsce zastępuje przekonanie, że sporo kwestii nie zostało doprecyzowanych. Co więcej, chaos definicyjny uderza rykoszetem w branżę logistyczną.

Pakiet energetyczny przemeblował istotnie system reglamentacji paliw ciekłych w wielu aspektach, wśród których jednym z kluczowych jest wprowadzenie nieznanej dotąd instytucji podmiotu przywożącego. Dodanie definicji podmiotu przywożącego początkowo nie budziło kontrowersji. Cel wydawał się jasny – wypełniała ona lukę w zakresie diagnozowania ilości paliw wprowadzanych na polski rynek. Nie było też wątpliwości, że pod pojęciem podmiotu przywożącego należy rozumieć przedsiębiorców, na wzór tych posiadających koncesję na obrót paliwami, sprowadzających paliwa ciekłe z państw UE lub krajów trzecich, których profil działalności nie wymagał uzyskania koncesji na obrót paliwami. Branża wierzyła, że uporządkuje to rynek i pozwoli zbudować kompleksową bazę wszystkich podmiotów sprowadzających do Polski paliwa ciekłe, jak też zdobyć wiarygodne informacje na temat wolumenu tych paliw sprowadzanych do kraju. Takich danych do tej pory prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie miał.

Gasnący entuzjazm

Przepisy wykonawcze do prawa energetycznego, które określiły kody CN paliw ciekłych, weszły w życie 16 grudnia 2016 r. (mimo że większość przepisów pakietu energetycznego obowiązuje już od 2 września 2016 r., ale dopóki nie było rozporządzenia ministra energii określającego kody CN, efekt wprowadzenia nowych rozwiązań w prawie energetycznym nie był widoczny). Od tego dnia zaczął faktycznie biec miesięczny termin na wystąpienie do prezesa URE o rejestrację jako podmiot przywożący.

Niewystąpienie o taką rejestrację, przy równoczesnym kontynuowaniu przywozu paliw ciekłych do Polski po 16 stycznia 2017 r., jest – zgodnie z przepisami – zagrożony grzywną do 2,5 mln zł. Początkowy spokój związany z pojawieniem się instytucji podmiotu przywożącego powoli gasł, na co złożyło się kilka czynników.

Firmy transportowe, zajmujące się przewozem m.in. paliw ciekłych, do dziś nie wiedzą, czy profil ich działalności, tj. transport na rzecz podmiotów trzecich paliw ciekłych do Polski, wiąże się z wcześniejszą rejestracją w bazie prezesa URE jako podmiot przywożący czy też nie. Dlaczego? Dwa kluczowe dokumenty: uzasadnienie pakietu energetycznego oraz komunikat prezesa URE nr 68/2016, nie precyzują potocznego rozumienia wyrażenia „podmiot przywożący" i nie wyjaśniają, kto konkretnie powinien się zarejestrować jako podmiot przywożący. Ani pracownicy Urzędu Regulacji Energetyki, ani eksperci nie udzielili wiążących odpowiedzi na zgłaszane wątpliwości branży logistycznej. Niepewność w tym zakresie pozostała do dziś. W konsekwencji duża część branży logistycznej, sprowadzająca paliwa ciekłe na rzecz podmiotów trzecich, jest przeświadczona, że rejestracja jako podmiot przywożący jest ich obowiązkiem.

Ważna jest definicja

Nic bardziej mylnego. Dlaczego? Wróćmy do źródeł instytucji podmiotu przywożącego. Celem wprowadzenia nowej kategorii podmiotów było stworzenie kompletnej bazy podmiotów, które wprowadzają na rynek polski paliwa ciekłe. W procesie twórczym wzorowano się na pojęciu handlowca z ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym. Nikt, w tym prezes Agencji Rezerw Materiałowych, właściwy do interpretacji przepisów ustawy o zapasach, nie próbował się doszukiwać pod pojęciem handlowca firm transportowych przywożących te strategiczne towary do Polski na rzecz osób trzecich. Handlowiec to, co do zasady, przedsiębiorca wykonujący samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu działalność w zakresie przywozu ropy naftowej lub paliw – to było dla wszystkich oczywiste.

Pod pojęciem handlowca rozumiano podmiot, do którego docelowo te paliwa trafiały z terytoriów innych państw. W przypadku gdy transport paliw przeprowadzała firma logistyczna inna niż podmiot będący adresatem tych paliw w Polsce, nie było wątpliwości, że to adresat tych paliw, a nie firma transportowa, powinien się wcześniej zarejestrować jako handlowiec w bazie prezesa ARM. Nie inaczej należy się teraz zapatrywać na sprawę podmiotów przywożących.

Pakiet energetyczny, mimo ograniczonego informacyjnie uzasadnienia projektu ustawy, dedykowany jest podmiotom obracającym lub sprowadzającym paliwa ciekłe na własne potrzeby. Usługowe firmy transportowe nie są z pewnością adresatami rozwiązań z prawa energetycznego. Firmom o profilu czysto logistycznym, które tylko przewożą paliwa na rzecz podmiotów trzecich, będzie poświęcony pakiet przewozowy.

Nie bez znaczenia dla określenia zakresu pojęciowego instytucji podmiotu przywożącego jest również to, że definicja odwołuje się nie tylko do samodzielnego przywozu paliw ciekłych, ale również takiego, który dokonywany jest za pośrednictwem innego podmiotu. Innymi słowy, podmioty, które tylko przywożą paliwa ciekłe na rzecz podmiotów trzecich, nigdy nie wypełnią definicji podmiotu przywożącego, a co za tym idzie, nie będą obowiązane do rejestracji swojej działalności u prezesa URE.