Reklama
Rozwiń
Reklama

NSA: odebrane nieruchomości Kościoła katolickiego nie można uznać za wywłaszczone

Nieruchomości Kościoła katolickiego odbierano z mocy prawa, dlatego nie można ich uznać za wywłaszczone.

Aktualizacja: 01.12.2017 10:43 Publikacja: 01.12.2017 07:10

NSA: odebrane nieruchomości Kościoła katolickiego nie można uznać za wywłaszczone

Foto: 123RF

Aktualne przepisy nie pomogą parafii w odzyskaniu gruntów. Zostały upaństwowione z mocy prawa, a nie można ich odzyskać na podstawie przepisów o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości.

Szansę na rewindykację stwarzała w przeszłości Komisja Majątkowa, do której Kościół katolicki i inne Kościoły oraz związki wyznaniowe składały wnioski o zwrot zawłaszczonych dóbr. Komisja, powołana w 1989 r., przestała jednak działać w 2011 r. i odtąd takie wnioski mogą rozpatrywać już tylko organy administracji i sądy.

Utrata własności

Wniosek Rzymskokatolickiej Parafii pw. św. Jerzego w Puńcowie w pow. cieszyńskim dotarł aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Parafia utraciła 15 ha ziemi w 1951 r. na podstawie ustawy z 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego.

Wnioski o zwrot przejętych nieruchomości, złożone w 1957 r. do władz wojewódzkich w Katowicach i powiatowych w Cieszynie, zostały rozpatrzone odmownie. Na podstawie tym razem ustawy z 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych (...) Powiatowa Rada Narodowa w Cieszynie postanowiła przekazać spółdzielni produkcyjnej część terenów, odebranych parafii. Reszta leżała odłogiem.

Parafia nie złożyła wniosku do Komisji Majątkowej, co spowodowało, że jej roszczenie o rozpatrzenie sprawy w tym szczególnym trybie wygasło. Wystąpiła więc do starosty cieszyńskiego o zwrot nieruchomości jako niewykorzystanych na cel wywłaszczenia lub o zapłatę odszkodowania na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Reklama
Reklama

Starosta cieszyński umorzył jednak postępowanie. Z dokumentów nie wynika, żeby nabycie wymienionej nieruchomości przez państwo nastąpiło w trybie wywłaszczenia. Stały się one własnością państwa z mocy prawa, na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki. Nie mają więc zastosowania przepisy o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości. Odebranie własności nie nastąpiło w drodze wywłaszczenia, na podstawie decyzji administracyjnej, lecz przejęcia przez Skarb Państwa z mocy prawa. Na ten sam argument powołał się wojewoda śląski.

Nieskuteczne skargi

Parafia złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, a w dalszej kolejności do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zarzuciła błędne uznanie, iż odebranie kościelnej własności na podstawie ustawy z 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki (...) nie było wywłaszczeniem, ponieważ ustawa w ogóle nie posługiwała się tym pojęciem. W rzeczywistości doszło do wywłaszczenia, a skoro nastąpiło bez odszkodowania, a cel wywłaszczenia nie został zrealizowany, nieruchomości powinny być zwrócone.

Zdaniem obu sądów nie ma możliwości uznania parafialnych nieruchomości za wywłaszczone. Zgodnie z ustawą z 1950 r. wszystkie nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych przechodziły na własność państwa bez odszkodowania, wraz ze wszystkimi budynkami, przedsiębiorstwami, zakładami i inwentarzem. Następowało to z mocy prawa, a nie decyzji administracyjnej i było rozwiązaniem analogicznym z przepisami dekretu o reformie rolnej. Nie mógł tego zmienić art. 216 ust. 1 i 2 u.g.n., który umożliwia stosowanie przepisów, dotyczących zwrotu wywłaszczonych nieruchomości do ustaw, wymienionych w tym przepisie. Nie ma wśród nich ani ustawy z 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki (...), ani ustawy z 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych. Wspomnianego przepisu nie można zaś rozszerzać na nieruchomości, przejęte na podstawie innych, niewymienionych tam ustaw.

Sygnatura akt: I OSK 2716/15

Prawo drogowe
Rząd chce podwyższyć opłaty za przejazd drogami ekspresowymi i autostradami
Nieruchomości
Spółdzielcy będą wreszcie na swoim. Rząd chce rozwiązać problem z PRL
Konsumenci
Frankowicze. Sąd nie zawsze związany stanowiskiem sądu odwoławczego
Prawo rodzinne
Jak po rozwodzie wycenić nakłady małżonka na wspólny majątek? Wyrok SN
Materiał Promocyjny
Jak budować strategię cyberodporności
Podatki
Darowizna od rodzica powinna iść na konto dziecka. Bo fiskus ją opodatkuje
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama