Aktualizacja: 30.11.2017 18:10 Publikacja: 30.11.2017 18:10
Foto: materiały prasowe
Debiutuje pan w operze historią o tym, jak niemiecki filozof, który nigdy nie wyjechał z rodzinnego Królewca, popłynął statkiem do Ameryki. Nie jest to pana pierwsza wyprawa w świat muzycznego teatru.
Leszek Możdżer: Rzeczywiście, napisałem ze trzy musicale, muzykę do kilku spektakli dramatycznych i baletu.
Dlaczego więc, mając takie doświadczenia, w operze debiutuje pan tak późno?
Bo to było pierwsze zamówienie tego typu.
A jest pan operowym bywalcem?
Powiedzmy sobie szczerze: opera jest nie do zniesienia. Jest fascynująca, ale przekracza moje możliwości odbioru. Jeszcze nie udało mi się utrzymać pełnego skupienia. Pisanie i słuchanie oper to działalność wyczynowa, wymagająca wytrwałości.
Czy zamówienie, jakie pan otrzymał, było dowolne czy jednak związane konkretnie ze sztuką Thomasa Bernharda?
Reżyser Jerzy Lach zgłosił się do mnie z „Immanuelem Kantem". Gdy pierwszy raz przeczytałem sztukę, niewiele z niej zrozumiałem. Kompletna paplanina. Po półtorarocznym okresie pisania muzyki wiem już dużo więcej. Język polski charakteryzuje się długimi słowami, w których akcent zawsze pada na przedostatnią sylabę, więc musi ona wypaść na mocną część taktu, a jeśli już wypadnie na słabą, to musi trwać dłużej niż inne sylaby, żeby sprawić wrażenie, że jest akcentowana. Długo kontemplowałem wszystkie słowa, żeby wytworzyć do nich melodię, poznałem każdą sylabę i zaczęło mi się odsłaniać to, co jest pomiędzy wierszami. Tak naprawdę dopiero tydzień temu zrozumiałem, o czym jest ten tekst.
W sztuce Kant płynie do Ameryki, żeby odzyskać wzrok i sprawić, by Amerykanie stali się racjonalistami.
Ta sztuka jest jednym wielkim rebusem. Kant nie jest głównym tematem, tylko symbolem krytycznego rozumu. Jest ślepy, a wszyscy bohaterowie mają doskonały wzrok. Widzą choćby to, że Kant ma duży numer buta, co jest korzystne na wyprzedażach, są pewni, że statek, którym płyną, w przeciwieństwie do Titanica, jest niezatapialny oraz podkreślają ciągle, że „amerykańscy lekarze są najlepsi". W spektaklu odbywa się dyskusja na temat widzenia i ślepoty. Pupil Kanta – Fryderyk, papuga, która siedzi w klatce zakrytej zasłoną, to z germańskiego „fridu" (obrona, opieka) oraz „richi" (możny, potężny). Tandem Kant – Fryderyk symbolizuje patową sytuację. Umysł widzi wszystko, ale jest ślepy. Moc i możliwość opieki zostają zamknięte w klatce i przykryte zasłoną. Nie bez powodu Kant krzyczy, że zasłonę trzeba odkrywać bardzo powoli. Stopniowo. Mówi, że światło jest groźne dla papug i uczonych w piśmie. Chodzi mu o światło prawdy. Papuga dla mnie symbolizuje społeczeństwo. Bernhard wie, że jeśli pokazać zwykłemu człowiekowi całą prawdę, zostanie ona odrzucona. „Zerwanie zasłony" to po grecku „apokalipsa". Ten tekst to majstersztyk.
Co pan jeszcze w nim odkrył?
Głównym wątkiem jest konflikt między medycyną europejską i amerykańską. Bohaterowie opery mówią, że „medycyna europejska jest nic niewarta". Kant płynie do Ameryki, by uleczyć wzrok. Ale to on, jako jedyny, cokolwiek widzi. Krzyczy: „Glaukoma otworzyła mi oczy! Ludzkość dopuściła się zdrady! Zdrowie to uzurpacja, zdrowie to nierząd!". Przesłanie „Immanuela Kanta" pojąłem dopiero po przeczytaniu „Oskarżenia w imieniu narodów świata" autorstwa doktora Matthiasa Ratha, skierowanego w 2003 r. do Trybunału Sprawiedliwości w Hadze. Dotyczy ono robienia biznesu na chorobach. Chodzi w nim m.in. o pomijanie naturalnych procesów na rzecz ingerencji chemicznej. Jednak zasłona musi się odsłaniać powoli. Póki co Immanuel, czyli krytyczny rozum, nie dość że nic nie widzi, to płynie do USA, żeby amerykańscy lekarze uzdrowili mu wzrok. Bernhard mówi ustami Kanta: „Jeżeli potwierdzi się przeciwieństwo czegoś, to się temu czemuś zaprzeczy". Przypomina to definicję blokady rewersyjnej Andrzeja Łobaczewskiego, który w książce „Ponerologia polityczna" uważa blokadę rewersyjną za główną metodę zarządzania. „Twierdzenie czegoś z emfazą, co jest zupełną odwrotnością prawdy, zablokowuje umysł przeciętnego człowieka dla poznania tej prawdy". Prawda więc pozostaje poza polem widzenia, nawet jeśli postawić ją w centrum. Dlatego trzeba ją odsłaniać stopniowo, w przeciwnym wypadku pozostaniemy na nią ślepi.
Co łączy tekst Bernharda w sferze interpretacji ze wspomnianym przez pana oskarżeniem?
Bernhard koduje swój tekst. Nie mówi nic wprost. Po potokach pochwał dla amerykańskich lekarzy pani Kant mówi do męża: „Widzisz? Nadzieje wszystkich chorych kierują się w stronę Ameryki". Kant odpowiada: „ciało może zdziałać o wiele więcej wobec wielu pochyłych powierzchni niż wobec takiej, z którą zderza się wprost". Bernhard wie, że z systemem nie można walczyć wprost. Trzeba go zmieniać chyłkiem, ześlizgując się i unikając konfrontacji. Umieszcza też w butach Kanta azbestowe wkładki. Kant boi się, że się spali podczas odczytu, więc oddziela się od Ziemi. Oddzielenie od Ziemi jest warunkiem uprawiania filozofii, która jednak wiotczeje przy kontakcie z wodą. „Mówić o rozumie na pełnym morzu to niemożliwe" stwierdza Kant i rezygnuje z odczytu. Jego rozum jest bezsilny wobec żywiołu wody. Jestem przekonany, że terapeutyczne moce Wody i Ziemi przekraczają ludzki rozum i o tym też mówi Thomas Bernhard. Żeby porzucić jałową filozofię wystarczy stanąć boso na ziemi i wyregulować sobie bioelektrykę. Rosyjski profesor Władimir Żdanow głosi, że polewanie się zimną wodą o temperaturze poniżej 11 st. Celsjusza usuwa komórki rakowe z organizmu, ale umysł odcięty od Ziemi nie może uznać tej informacji nawet hipotetycznie za prawdziwą. W tekście dramatu Kant wymienia tylko jedno swoje dzieło: „Nową ocenę sił Natury". Jego lekturę nazywa „nieodzowną". „Tylko pycha nie pozwala nauce zaryzykować przygody" mówi uwięziony Fryderyk i proponuje referat o teorii sprzeczności. Ja sam ostatnio grywam na boso i biorę zimne prysznice, wbrew polityce ciepłej wody w kranie.
Jak tworzył pan muzykę?
Trudnością było to, że tekst jest albo monologiem Kanta, albo monologiem milionerki. Z rzadka odzywa się żona Kanta. Czasami uzyskałem duet nakładając jeden monolog na drugi. Tekst nie ma też rytmu i rymów, więc trudno go zamknąć w symetrycznej formie. Mimo to wiernie trzymałem się zapisu, co najwyżej zmieniałem szyk słów lub dawałem ich krótsze ekwiwalenty.
Jak by pan określi stylistykę muzyki?
Nie jestem wybitnym kompozytorem klasycznym. Ukończenie opery uważam za mój życiowy sukces i wiem, że staję do wyścigu z kompozytorami, którzy mają o niebo lepszy warsztat ode mnie. Ale od czegoś trzeba zacząć. Posługiwałem się tonalnym językiem, czasami lekko go deformując. Pisząc operę, trzeba mieć wiedzę o instrumentacji, choćby to, że skrzypkowie mają kciuk pod gryfem i używają czterech palców do gry, a nie pięciu jak pianiści. Trzeba to respektować, bo jeśli muzyka będzie niewygodna do grania, nikt jej nie będzie chciał grać. Traktuję mój debiut jako wejście w świat opery i chcę się tą drogą posuwać dalej.
—rozmawiał Jacek Cieślak
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Debiutuje pan w operze historią o tym, jak niemiecki filozof, który nigdy nie wyjechał z rodzinnego Królewca, popłynął statkiem do Ameryki. Nie jest to pana pierwsza wyprawa w świat muzycznego teatru.
Leszek Możdżer: Rzeczywiście, napisałem ze trzy musicale, muzykę do kilku spektakli dramatycznych i baletu.
Zgromadzono na niej ponad 700 obiektów. To pierwszy w Europie panoramiczny pokaz sztuki gruzińskiej.
Leasing to umowa cywilnoprawna, która zawiera zasady, w oparciu o które możesz korzystać z pojazdu, a także warunki, na jakich możesz wykupić samochód. Na co zwrócić uwagę podpisując tego rodzaju zobowiązanie? O czym pamiętać, gdy planujesz wykup auta z leasingu?
Wystawa „Zaginiony w Potopie. Królewski pałac Villa Regia” jest prezentowana w Holu Głównym otwartej niedawno nowej imponującej siedziby Muzeum Historii Polski na Cytadeli Warszawskiej.
Biennale organizowane przez Wydział Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie adresowane jest dla profesjonalistów, jak i szerokiego grona odbiorców.
Lech Janerka, Marcin Masecki i Jan Emil Młynarski, Artur Andrus i Joanna Kołaczkowska, Renata Przemyk i Dagadana, Kari Sál i Adam Bałdych zaśpiewają na antenie Trójki w jej 62. urodziny 1 kwietnia. To nie Prima Aprilis.
Przez aplikację mobilną, serwis internetowy, telefon i w placówce – w Biurze Maklerskim Pekao klienci sami mogą wybrać najdogodniejszy sposób zakupu detalicznych obligacji skarbowych.
Nie żyje poeta, kompozytor i pieśniarz Leszek Długosz. Był jednym z najwybitniejszych artystów krakowskiej "Piwnicy pod Baranami".
W operze można dziś zobaczyć śpiewających polityków, proces tranzycji, rekonstrukcję autentycznej zbrodni, a nawet transmisję ze szpitala, w którym leży w śpiączce dziewczyna znana widzom z nazwiska.
Wśród wielu przedstawień krajowych i zagranicznych zaproszonych na rozpoczynający się 20 kwietnia XXX Bydgoski Festiwal Operowy szczególnie cieszy obecność Opery Lwowskiej z „Turandot” wyreżyserowaną przez Michała Znanieckiego.
Wybitnym staropolskim spektaklem pasyjnym Polska Opera Królewska udowodniła swój wysoki poziom i to w szczególnie dla niej trudnej powyborczej sytuacji, gdy przyszłość jest niepewna.
Na scenę Metropolitan w Nowym Jorku wróciła opera „Fire Shut up in My Bones” jazzowego trębacza i kompozytora Terence’a Blancharda. To efekt ogromnego zainteresowania wcześniejszymi pokazami tej opowieści o przemocy seksualnej.
Na wielkim letnim festiwalu, który od 1913 roku odbywa się w dawnym rzymskim amfiteatrze w Weronie wśród wielu operowych gwiazd wystąpią w tym roku Aleksandra Kurzak, Agnieszka Rehlis, Piotr Beczała i Rafał Siwek.
Dostojną, narodową sceną zawłaszczył tłum barwnych postaci, przedmiotów, gadżetów i kolorów oraz erotyczna atmosfera jak w skandalizującym musicalu „Hair”.
Jarosław Szemet ma 28 lat i kieruje dwoma ważnymi instytucjami w Polsce, a teraz przygotowuje premierę „Cosi fan tutte” w Operze Narodowej w Warszawie. Ukraińsko-polski dyrygent opowiada o swoim życiu z muzyką i o karierze.
Po premierze „Mocy przeznaczenia” w Metropolitan Opera amerykańskie media najwięcej piszą o Mariuszu Trelińskim i norweskiej śpiewaczce Lise Davidsen.
24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Premier Ukrainy zapewnia, że pomoc wojskowa z USA trafi na Ukrainę natychmiast po przyjęciu ustawy przyznającej administracji dodatkowe środki na taką pomoc.
Iga Świątek po dobrym i zaciętym meczu wygrała w Porsche Tennis Grand Prix z Emmą Raducanu 7:6(2), 6:3. Teraz Polka zagra o finał z Jeleną Rybakiną, która nie ma prawa jazdy, ale chciałaby ze Stuttgartu nowym autem.
Już w niedzielę wieczorem co najmniej jeden z obecnych parlamentarzystów ma realną szansę zostać prezydentem polskiego miasta. A może się okazać, że w sumie mandaty prezydenckie zdobędzie aż czwórka kandydatów zasiadających obecnie przy Wiejskiej.
Sąd Apelacyjny w Łodzi utrzymał w piątek wyrok w procesie o obrazę uczuć religijnych przez łódzkiego grafika i fotografa Marcela Zammenhofa (wł. Piotr Wygachiewicz), autora wystawy "Wagina polska".
Ostatni dzień tygodnia - podobnie jak 7 dni wcześniej - rozpoczął się w ciężkiej atmosferze, ale tym razem z czasem popyt nabrał pewności siebie.
Kursy euro i dolara zniżkują w piątek po południu po około 0,5 proc.
Anna Bryłka, kandydatka Konfederacji w wyborach do Parlamentu Europejskiego, zadeklarowała, że gdyby rozpisano referendum i kraj byłby do tego gotów, to ona zagłosowałaby za wyjściem Polski z Unii Europejskiej. W rozmowie z RMF FM przekonywała, że w związku z unijną polityką koszty obecności Polski w UE rosną, a proces federalizacji przyspieszył.
Armenia zgodziła się zwrócić Azerbejdżanowi cztery opuszczone przygraniczne wioski, które kontrolowała od początku lat 90. XX wieku.
Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk powołał zespół do spraw przeciwdziałania praktykom mobbingowym, dyskryminacyjnym i molestowania.
Kadrowa miotła dotarła do PZU Życie. Jak ogłosiła w piątek spółka, z rady nadzorczej odwołano siedmiu członków, a z zarządu – sześciu. Były wiceprezes mBanku Jarosław Mastalerz będzie pełnił obowiązki prezesa.
Były senator Prawa i Sprawiedliwości Waldemar Bonkowski usłyszał prawomocny wyrok bezwzględnego więzienia za znęcanie się nad psem ze szczególnym okrucieństwem. Skazany uważa, że to "nagonka polityczna".
Dziś rano odszedł od nas adw. Jakub Jacyna, sekretarz Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie - poinformowała w piątek Izba Adwokacka w Warszawie.
Niszczejąca przez lata wieża wyciągowa szybu Krystyna w Bytomiu – górująca nad miastem od 1929 roku – może przejść niebawem metamorfozę. Pracownia architektoniczna Medusa Group stworzyła projekt jej rewitalizacji.
Po ataku na Ukrainę runął na ziemię odrzutowy Tu-22. Ukraińcy twierdzą, że go zestrzelili
Adidas i BIZUU ubiorą reprezentację Polski w Paryżu, choć od igrzysk w Vancouver (2010) kolekcję olimpijską przygotowywała dla naszych sportowców firma 4F.
Z najnowszego raportu wynika, że młodzi konsumenci już nie chcą podążać za trendami w modzie. Wolą kupować ponadczasowe, uniwersalne ubrania.
Dla zainteresowanych historią – w 81. rocznicę wybuchu powstania w warszawskim getcie „Przysięga Ireny”. Dla zainteresowanych sztuką – dokument „Anselm”, dla zainteresowanych muzyką – „Back to Black. Historia Amy Winehouse”.
Podobnie jak wcześniej właściciel Facebooka i X od przyszłego roku, także streamingowa platforma przestanie podawać, ilu ma aktywnych subskrybentów. Inwestorzy uznali, że to znak, iż już nie będzie ich przybywać.
Na kilkunastometrowy lokalik w Łodzi wystarczy mniej niż 200 tys. zł. W Warszawie trzeba wyłożyć nawet 700 tys. zł.
Podczas jazdy próbnej w Ghanie, pociąg Pesy najechał na pozostawioną na torach ciężarówkę. Nikt nie ucierpiał, a pociąg jest do naprawy.
19 kwietnia mija 81 lat od wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. W tym dniu przypina się do ubrań zawieszki w kształcie żonkila. Co one oznaczają wyjaśnia Przewodnicząca Rady Muzeum Auschwitz- Birkenau w Oświęcimiu.
Nie możemy zapomnieć, że medycy też są hibakusha. Badając kataklizm spowodowany przez bombę atomową, hiroszimscy lekarze zaglądają coraz to głębiej i głębiej w piekielne czeluści, do których sami trafili.
„Nie mam siły być mną” – mówi załamana Wanda, bohaterka serialu „Kiedy ślub?”. Chociaż w założeniu ma on być słodko-gorzkim obrazem milenijnego pokolenia, śmiech jest tu głównie maską skrywającą życiowe dramaty. Dla pokolenia, które tworzyło pierwsze internetowe memy, nic przecież nie może być całkiem na serio.
O.J. Simpson odmienił świat sportu i popkultury, był na szczycie i na dnie. Kochany i nienawidzony, musiał urodzić się, żyć oraz umrzeć w Ameryce.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas