Problem odżywiania pacjentów w polskich szpitalach to nie tylko skromne obiady czy kolacje, często tak mizerne, że doczekały się swojej strony na facebooku, budząc zarazem śmiech i grozę. Niedożywienie chorych w dużej mierze wynika z błędów i zaniechań w stosowaniu leczenia żywieniowego, m.in. leczenia pozajelitowego i dojelitowego – wykazał najnowszy raport „Ocena terapii żywieniowej w polskich szpitalach”. Choć mamy już dobre ministerialne rozporządzenia i refundację leczenia żywieniowego, szpitale zbyt rzadko korzystają z tych zasobów, a problem niedożywienia pacjentów nie zmienia się od lat – podkreślają autorzy raportu.
Powikłania i koszty
Osoby niedożywione mają słabszą odporność, częściej zapadają na infekcje i są znacznie bardziej narażone na powikłania, m.in. po leczeniu operacyjnym. – Z naszych analiz i obserwacji wynika, że tylko połowa pacjentów przeżywa pobyt na oddziale intensywnej terapii. Umierają na innych oddziałach – już po wypisie – z powodu zaniku masy mięśniowej i braku możliwości rehabilitacji. Prawda jest brutalna, ale kreujemy kaleki i inwalidów, a nie ludzi, którzy mają szanse na wyzdrowienie – alarmuje prof. dr hab. n. med. Stanisław Kłęk, Prezes Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu. Niedożywienie pacjentów jest groźne dla nich samych, ale też dla systemu, ponieważ bardzo podnosi koszty terapii. Tracimy przez to w Polsce nawet 11 mld zł rocznie – podkreśla.
Leczenie żywieniowe jest integralną częścią terapii. To postępowanie lekarskie, które polega na ocenie stanu odżywienia pacjenta, a następnie zaleceniu takiego żywienia, by chory miał zapewnioną właściwą dawkę energii, białka, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody. Nie zawsze możliwe jest odżywianie doustne, nie zawsze jest też wystarczające. Dlatego leczenie żywieniowe obejmuje także uzupełnienie diety nutridrinkami, czyli specjalnie skomponowanymi, bogatymi odżywczo napojami (to tzw. doustne suplementy diety ONS). Jeśli odpowiednie odżywianie doustne nie jest możliwe, powinno się stosować żywienie dojelitowe lub żywienie pozajelitowe. Uzupełnienie diety nutridrinkami jest nierefundowane, natomiast leczenie dojelitowe i pozajelitowe to procedury w pełni refundowane. To lekarz decyduje, jaki rodzaj odżywiania jest potrzebny pacjentowi.
Dobre zalecenia, gorsze wykonanie
Od 2012 roku istnieje obowiązek oceny stanu odżywienia pacjenta już przy przyjęciu go do szpitala, dotyczy on wszystkich oddziałów, poza oddziałem ratownictwa. Najczęściej stosuje się w tym celu skalę Nutritional Risk Screening 2002, która pozwala dosyć precyzyjnie określić wskazania do interwencji żywieniowej. Niestety, jak wynika z raportu prawie 60 proc. pacjentów badanych skalą NRS nie otrzymuje zalecanego żywienia. Obowiązkowa ocena wykonywana jest często za późno, dopiero przy wypisie pacjenta, bądź jej wyniki nie są traktowane jako podstawa do wdrożenia leczenia żywieniowego.
Według badania wśród pacjentów żywionych dojelitowo tylko 35 proc. z nich otrzymało odpowiednią liczbę kalorii, a tylko co 5 mógł liczyć na właściwą ilość białka w diecie. Niepokojąca jest również różnica pomiędzy planowanym a rzeczywistym czasem trwania żywienia. W ponad 25 proc. przypadków podaż była inna niż pierwotnie zaplanowano.
