NSA: gmin nie można karać za zmiany w wykładni

Takie wnioski płyną z dwóch precedensowych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, które z powołaniem na polską konstytucję w praktyce złagodzą negatywne skutki zamieszania interpretacyjnego wokół rozliczania przez gminy VAT od tzw. wydatków mieszanych. To prawdziwa niespodzianka, bo wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) z 8 maja 2019 r. w sprawie C-566/17 dotyczący odliczania VAT przez samorządy nie pozostawił złudzeń. Stało się jasne, że nie mogły one odzyskiwać całego VAT od tzw. wydatków mieszanych. W świetle najnowszych wyroków NSA te, które przed 2016 r. pełny VAT odliczyły, mogą jednak spać spokojnie.

Czytaj także: Gmina nie odliczy VAT od drogi - wyrok NSA

Brak zasad i uchwała

Kanwą sporu były wnioski interpretacyjne. Gminy tak jak w setkach innych tego typu spraw wskazywały, że nie mają obiektywnej możliwości odrębnego określenia VAT związanego z czynnościami opodatkowanymi, zwolnionymi lub niepodlegającymi w ogóle VAT, tzw. wydatkami mieszanymi. Nie wiedzą więc, jak odzyskać VAT od takich wydatków poniesionych do końca 2015 r., czyli do zmiany przepisów.

Obie sprawy trafiły jednak na wokandę NSA już po niekorzystnym dla gmin wyroku TSUE, wydawało się więc, że są przesądzone. Trybunał nie miał wątpliwości, że przepisy UE sprzeciwiają się praktyce krajowej zezwalającej podatnikowi na pełne odliczenie przy wydatkach mieszanych tylko dlatego, że w przepisach nie było stosownych rozwiązań.

NSA w pełni podzielił to stanowisko. Uznał też jednak, że nie może ignorować własnej uchwały z 24 października 2010 r., w której na długo przed wyrokiem TSUE przyznał pełne prawo do odliczenia (I FPS 9/10).

– NSA w pełni respektuje orzeczenie TSUE – zastrzegł we wtorek sędzia Janusz Zubrzycki. Nie może jednak wycofać się ze swojej wykładni prawa i przerzucić negatywnych konsekwencji zmiany wykładni na podatników.

Uwaga, konstytucja

NSA znalazł salomonowe wyjście. Stwierdził, że konstytucyjne zasady demokratycznego państwa prawa oraz jego pewności nie pozwalają, aby w przypadku okresów sprzed 2016 r. podatnicy, którzy ze względu na wcześniejszy brak rozwiązań, a zgodnie z uchwałą, odliczyli pełny VAT, ponosili tego konsekwencje.

To samo NSA powtórzył w środę. Jak podkreślała sędzia Bożena Dziełak, samorządów, które kierując się wykładnią NSA, odliczyły przed 2016 r. pełny VAT, nie można zmuszać do korekty za okresy, które nie uległy przedawnieniu. Zwłaszcza że nie było jasnych regulacji ani rozwiązań, a podatnicy działali w zaufaniu do korzystnej dla nich wykładni NSA. Wyroki są prawomocne.

Sygnatury akt: I FSK 119/17 i I FSK 73/17

Jerzy Martini doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Martini i Wspólnicy

Wyrok jest bardzo ciekawy. Zastosowanie przez NSA w praktyce zasad konstytucyjnych w celu ochrony praw podatnika nie należy do częstych przypadków, więc tym bardziej cieszy. Podejście sądu, który bierze odpowiedzialność za zastosowanie się podatników do błędnej – przynajmniej w świetle wyroku TSUE – wykładni zaprezentowanej w uchwale siedmiu sędziów NSA, budzi szacunek. Można mieć tylko wątpliwości, czy przywoływanie konstytucji jest zasadne w sprawach interpretacyjnych. Zgadzam się, że konstytucyjne zasady stoją na przeszkodzie, aby obecnie, pod wypływem niekorzystnego dla podatników wyroku TSUE fiskus domagał się od nich zwrotu odliczonych kwot, bo działali w zaufaniu do korzystnej dla nich uchwały NSA. Niemniej te same zasady nie sprzeciwiają się odmowie stwierdzenia nadpłat rozstrzyganych już po wyroku TSUE. Żadne zasady ani konstytucyjne, ani wynikające z prawa unijnego nie dają dziś żadnym podatnikom prawa do domagania się nadpłaty na podstawie błędnej interpretacji przepisów, nawet gdy w przeszłości uważana była ona za prawidłową.

Zwroty NSA Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Finanse samorządu Z Życia Samorządów

Pozostało 84% artykułu

2 / 3

artykułów

Czytaj dalej. Subskrybuj