Egzamin wstępny na aplikację 2015: Prawo karne po nowelizacji

Część karna na teście może się w tym roku okazać dużo trudniejsza, bo obowiązują zmienione przepisy.

Publikacja: 21.09.2015 16:56

Egzamin wstępny na aplikację 2015: Prawo karne po nowelizacji

Foto: 123RF

Już za tydzień – 26 września – odbędzie się egzamin wstępny na aplikacje: adwokacką i radcowską. Wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy przygotować się do testu. W tym roku trudność zdającym może sprawić część karna. 1 lipca weszła w życie duża nowela prawa karnego i procedury karnej. Dzięki materiałom dziś publikowanym zdający dowiedzą się m.in., kiedy podejrzany staje się oskarżonym, kto może być oskarżycielem posiłkowym, a kto prywatnym oraz ilu maksymalnie obrońców może mieć oskarżony.

Oskarżyciele i pokrzywdzeni

Oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest prokurator (art. 45 § 1 KPK).

W wypadkach określonych w ustawie czynności procesowe wykonuje prokurator bezpośrednio przełożony lub prokurator nadrzędny.

Inny organ państwowy może być oskarżycielem publicznym z mocy szczególnych przepisów ustawy określających zakres jego działania.

Udział w rozprawie. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego udział prokuratora w rozprawie jest obowiązkowy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 46 KPK).

Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 § 1 KPK).

Pokrzywdzonym może być także niemająca osobowości prawnej:

1) instytucja państwowa lub samorządowa,

2) inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 49 § 2 KPK).

Następstwo procesowe. W przypadku śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać:

1) osoby najbliższe lub

2) prokurator działający z urzędu – jeżeli brak jest osób najbliższych lub pozostają one nieujawnione.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego (art. 53 KPK).

Wstąpienie do postępowania. W przypadku wniesienia aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego pokrzywdzony – aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej – może złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Działanie oskarżyciela posiłkowego w procesie zamiast prokuratora. Jeżeli powtórnie wydano postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu wnieść akt oskarżenia do sądu, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora.

Ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych. Jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli (art. 56 § 1 KPK).

Ponadto sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego akt oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postępowania zostało złożone po terminie (art. 56 § 2 KPK).

Odstąpienie oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia. Jeżeli oskarżyciel posiłkowy odstąpił od oskarżenia, nie może ponownie przyłączyć się do postępowania.

O odstąpieniu oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia w sprawie, w której oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, sąd zawiadamia prokuratora. Jeżeli prokurator nie przystąpi do oskarżenia w terminie 14 dni od doręczenia zawiadomienia, postępowanie podlega umorzeniu.

Postanowienie o umorzeniu postępowania może wydać także referendarz sądowy.

Podejrzany

Podejrzanym jest osoba:

1) co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo

2) której, bez wydania takiego postanowienia, postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Pojęcie oskarżonego

Oskarżonym jest:

1) osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także

2) osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Obowiązki oskarżonego

Nie ma on obowiązku:

1) dowodzenia swej niewinności ani

2) dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.

Ma jednak obowiązek poddać się:

1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała. Wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom,

2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu,

3) pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego lub innych osób. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać badań lub czynności, o których mowa w pkt 1, a także, przy zachowaniu wymagań określonych w pkt 2 lub 3, pobrać krew, włosy, wymaz ze śluzówki policzków lub inne wydzieliny organizmu.

Oskarżonego lub osobę podejrzaną wzywa się do poddania się obowiązkom wskazanym powyżej. W razie odmowy poddania się im oskarżonego lub osobę podejrzaną można zatrzymać i przymusowo doprowadzić, a także stosować wobec nich siłę fizyczną lub środki techniczne służące obezwładnieniu, w zakresie niezbędnym do wykonania danej czynności.

Wezwanie oskarżonego do osobistego stawiennictwa

Oskarżony ma obowiązek:

1) zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż siedem dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie,

2) stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego, jeżeli pozostaje na wolności.

O obowiązku tym należy oskarżonego uprzedzić przy pierwszym przesłuchaniu. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego można zatrzymać i sprowadzić przymusowo.

Ograniczenie liczby obrońców

Oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców, bez względu na to, jakie popełnił przestępstwo.

Wyznaczenie obrońcy z urzędu

Jeżeli podejrzany, który nie ma obrońcy z wyboru, w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu.

Lista obrońców

Obrońca z urzędu wyznaczany jest z listy obrońców. Wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy rozpoznaje niezwłocznie.

Oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest:

A. wyłącznie prokurator,

B. prokurator. Inny organ państwowy może być oskarżycielem publicznym z mocy szczególnych przepisów ustawy określających zakres jego działania,

C. prokurator lub pokrzywdzony działający jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Odp. B; art. 45 § 1 i 2 KPK

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego udział prokuratora w rozprawie:

A. jest obowiązkowy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,

B. jest zawsze obowiązkowy,

C. nie jest obowiązkowy.

Odp. A; art. 46 KPK

O wyłączeniu prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze oraz oskarżyciela publicznego orzeka prokurator:

A. nadzorujący postępowanie,

B. bezpośrednio przełożony nad prokuratorem nadzorującym postępowanie,

C. nadzorujący postępowanie lub bezpośrednio przełożony. Odp. C; art. 48 § 1 KPK

Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności procesowych dokonuje:

A. organ uprawniony do działania w jego imieniu,

B. osoba fizyczna upoważniona do działania w jego imieniu,

C. osoba fizyczna lub organ uprawniony do działania w jego imieniu.

Odp. A; art. 51 § 1 KPK

W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia:

A. prawa te wygasają,

B. prokurator, działając na wniosek właściwej instytucji finansowej, samorządowej lub społecznej,

C. prokurator, działając z urzędu. Odp. C; art. 52 § 1 KPK

Oskarżyciel posiłkowy, który odstąpił od oskarżenia, w trakcie dalszego procesu:

A. nie może ponownie przyłączyć się do postępowania,

B. może ponownie przyłączyć się do postępowania za zgodą prokuratora,

C. może ponownie przyłączyć się do postępowania za zgodą sądu. Odp. A; art. 57 § 1 KPK

W razie śmierci oskarżyciela prywatnego:

A. postępowanie w każdym przypadku umarza się,

B. postępowanie w każdym przypadku toczy się dalej, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego,

C. postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego, przy czym jeżeli w zawitym terminie trzech miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.

Odp. C; art. 61 KPK

W postępowaniu przed sądem okręgowym oskarżony:

A. nie musi mieć obrońcy,

B. musi mieć obrońcę, ale tylko wtedy, gdy jednocześnie zarzucono mu zbrodnię,

C. musi mieć obrońcę i to niezależnie od tego, czy zarzucono mu zbrodnię.

Odp. B; art. 80 KPK

Ilu maksymalnie obrońców może mieć w postępowaniu jurysdykcyjnym oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni zabójstwa?

A. 3,

B. 5,

C. 7.

Odp. A; art. 77 KPK

Oskarżony w postępowaniu karnym nie musi mieć obrońcy, jeżeli:

A. nie ukończył 18 lat,

B. nie włada językiem polskim,

C. jest niemy.

Odp. B; art. 79 § 1 KPK

Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów. Osobę natomiast, której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego:

A. nie można uznać za podejrzanego,

B. również uważa się za podejrzanego,

C. nie można uznać za podejrzanego, z jednym wyjątkiem określonym w ustawie.

Odp. B; art. 71 § 1 KPK

Dalszy ciąg materiałów i pytań z procedury karnej przedstawimy 24 września

Zobacz także cykl artykułów "Jak się dostać na aplikację"

Już za tydzień – 26 września – odbędzie się egzamin wstępny na aplikacje: adwokacką i radcowską. Wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy przygotować się do testu. W tym roku trudność zdającym może sprawić część karna. 1 lipca weszła w życie duża nowela prawa karnego i procedury karnej. Dzięki materiałom dziś publikowanym zdający dowiedzą się m.in., kiedy podejrzany staje się oskarżonym, kto może być oskarżycielem posiłkowym, a kto prywatnym oraz ilu maksymalnie obrońców może mieć oskarżony.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona