W środę Trybunał Konstytucyjny zajął się sprawą zgodności z ustawą zasadniczą przepisów ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (ppsa). Konkretnie chodziło o przewidzianą w nich instytucję tzw. prawa pomocy, które obejmuje możliwość zwolnienia z kosztów i ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Spór konstytucyjny był pokłosiem decyzji administracyjnej odmawiającej stwierdzenia choroby zawodowej. Mężczyzna, któremu odmówiła tego inspekcja sanitarna, zaskarżył decyzję do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a potem do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Gdy obie instancje odmówiły mu racji, postanowił wystąpić o wznowienie postępowania przez NSA. Jednocześnie wystąpił o przyznanie prawa pomocy w postaci pełnomocnika z urzędu. Sąd mu odmówił, a skarga o wznowienie została odrzucona, więc skarżący doszedł do przekonania, że procedura sądowo-administracyjna narusza konstytucję.
Nakładając na stronę obowiązek wykazania, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów, nie ustanawia bowiem obiektywnych, jednoznacznych i wiążących sąd kryteriów oceny sytuacji materialnej.
Trybunał Konstytucyjny takiej niezgodności się nie dopatrzył. Uznał, że art. 246 § 1 pkt 2 ppsa w zakresie, w jakim jest stosowany podczas rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy złożonego w związku ze wznowieniem postępowania przed NSA, jest zgodny z konstytucyjną zasadą określoności. W pozostałym zakresie umorzył postępowanie. Nie zgodził się, że reguły przyznawania prawa pomocy osobie fizycznej są niedookreślone i niejasne.
Jak tłumaczył sędzia sprawozdawca Piotr Pszczółkowski, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że użyte w art. 246 § 1 pkt 2 ppsa pojęcie uszczerbku utrzymania koniecznego, jaki musi być wykazany przez osobę fizyczną ubiegającą się o częściowe prawo pomocy, nie jest pojęciem niedookreślonym w stopniu, który uniemożliwiałby w ogóle jednolitą i zgodną z konstytucją jego wykładnię.
Przesłanki przyznawania prawa pomocy, chociaż mają charakter ocenny, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie prowadzą do dowolności czy uznaniowości.
Sygnatura akt: SK 5/20
