Ciągłe zmęczenie: nadmiar obowiązków czy choroba?

Osoby dotknięte syndromem przewlekłego zmęczenia często są wykształcone, ambitne, w kwiecie wieku i… bez sił do życia – czytamy w serwisie zdrowotnym Onetu. Łączy je frustracja, rezygnacja i zwątpienie codziennym brakiem energii, które nie mija nawet po przespanej nocy czy innej formie relaksu.

Czytaj też: Chronicznie zmęczeni są wśród nas

– Konkretna przyczyna problemu nie jest znana, chociaż istnieje wiele teorii: od infekcji wirusowych po stres. Niektórzy eksperci uważają, że zespół przewlekłego zmęczenia może być wywołany przez połączenie kilku różnych czynników – wyjaśnia lekarz Bartosz Pawlikowski, specjalista dermatolog i praktyk terapii kroplówkowych w leczeniu chorób przewlekłych, wieloczynnikowych. – Zmęczenie może być objawem wielu chorób, jak infekcje lub zaburzenia psychiczne – dodaje.

W postawieniu właściwej diagnozy istotna jest dogłębna analiza stanu zdrowia pacjenta, która pozwoli ustalić podłoże nieprzemijającego uczucia wyczerpania. A często u jego podstaw leży też inny, współistniejący problem, co też jest typowe dla tego schorzenia – wyjaśnia lekarz.

Kiedy zmęczenie to choroba?

Zespół chronicznego zmęczenia (Chronic Fatique Syndrome – CFS), nazywane też zespołem przewlekłego zmęczenia (ZPZ), jest złożonym zaburzeniem charakteryzującym się uczuciem krańcowego wycieńczenia, które występuje u pacjenta co najmniej od sześciu miesięcy. Jego rozpoznanie, oprócz nieprzemijającego uczucia wyczerpania, określa się na podstawie 8 kluczowych symptomów, spośród których pacjent musi spełniać minimum 4, a są to:

Utrata/zaburzenia pamięci lub koncentracji.

Ból gardła/chrypka.

Powiększone węzły chłonne szyi lub pachowe.

Niewyjaśnione bóle mięśni.

Ból, który przemieszcza się z jednego stawu do drugiego bez obrzęku lub zaczerwienienia.

Ból głowy inny niż zwykle, o innym nasileniu.

Sen nie dający wypoczynku.

Skrajne wyczerpanie trwające dłużej niż 24 godziny po wysiłku fizycznym lub psychicznym.

Ustalenie, czy rzeczywiście mamy do czynienia z zespołem chronicznego zmęczenia, odbywa się zwykle drogą eliminacji, w trakcie której próbuje się najpierw wykluczyć inne poważne choroby, których symptomy mogą przypominać CFS, m.in:

boreliozę,

cukrzycę,

anemię,

schorzenia tarczycowe np.

niedoczynność tarczycy,

nowotwory,

choroby autoimmunologiczne

(np. toczeń),

mononukleozę,

stwardnienie rozsiane,

zaburzenia snu,

schorzenia natury psychologicznej – np. schizofrenia, choroba dwubiegunowa czy depresja.

W przypadku tej ostatniej zdarza się jednak, że niektórzy pacjenci z CFS również się z nią zmagają, ale podkreśla się, że może ona współistnieć przy tej chorobie równie często jak inne przewlekłe schorzenia.

Depresja może towarzyszyć zespołowi chronicznego zmęczenia, ale także bywa jej przykrym następstwem, gdy nie podejmuje się stosownego leczenia.

Zmęczenie: choroba nie tylko naszych czasów

Pierwsze wzmianki o nieprzemijającym, długotrwałym zmęczeniu pojawiały się już w drugiej połowie XIX wieku, lecz swoje fachowe miejsce w literaturze i wpisanie do rejestru chorób jako Chronic Fatique Syndrome CFS otrzymały dopiero w latach 80. kolejnego stulecia (początkowo określane mianem „grypy yuppie” – młodych ludzi, słynących z pędu ku karierze, cierpiących na syndrom wypalenia zawodowego).

Jak pokazują badania, choroba ta może nas dopaść w każdym wieku – występuje już nawet u dzieci. Według amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDS) nawet 2,3% dzieci i młodzieży cierpi na to schorzenie. Najczęściej jednak atakuje ono kobiety w wieku 30-40 lat, choć także nierzadko pojawia się w kolejnym przedziale wiekowym 40-50 lat, również u panów.

Mimo zdefiniowania jednostki chorobowej przez amerykańskie Centrum Kontroli Chorób (1988 r.) bywa, że niektórzy lekarze nadal podchodzą sceptycznie do tego schorzenia, stosując pogłębioną diagnostykę w celu ustalenia „konkretnej” przyczyny występowania wymienionych objawów. A ich powody mogą wynikać z kombinacji wielu czynników, które wpływają negatywnie na ludzi urodzonych np. z predyspozycją do tej choroby. Przypuszcza się, że takimi czynnikami mogą być:

-  infekcje wirusowe (wirus Epsteina-Barr oraz wirus ludzkiej opryszczki typ 6),