Czy urzędy mogą żądać starego NIP od rozpoczynających działalność gospodarczą - wyjaśnienia MF

Pytanie "Rzeczpospolitej":

1 stycznia 2012 r. na mocy ustawy nowelizującej ustawę o identyfikacji podatników i płatników został zniesiony NIP dla osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami. Z ustawy tej wynika, że jedynym identyfikatorem tych osób jest teraz PESEL. Tymczasem czytelnicy sygnalizują nam, że przy zakładaniu działalności gospodarczej przez takie osoby, nie będące dotąd przedsiębiorcami, wymaga się od nich wpisywania do formularza CEIDG ich starego NIP. Również w urzędach skarbowych słyszą, że mają wpisywać swój stary NIP. Czy jest to praktyka zgodna z prawem i czy osobie, która poda zniesiony NIP w zgłoszeniu nie grożą w związku z tym żadne negatywne konsekwencje? Czy podanie zniesionego NIP w zgłoszeniu oznacza automatycznie że numer ten zostaje na powrót nadany takiej osobie? Czy osoby które w takiej sytuacji podadzą PESEL zamiast NIP powinny otrzymać potwierdzenie numeru NIP?

ODPOWIEDŹ MF:

Uprzejmie wyjaśniam, że od 1 września 2011 r. istnieją dwa identyfikatory podatkowe, tj.:

• numer PESEL - w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług,

• NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu, czyli osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, osób fizycznych objętych rejestrem PESEL prowadzących działalność gospodarczą, osób fizycznych objętych rejestrem PESEL będących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług, osób fizycznych nieobjętych rejestrem PESEL, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, płatników podatków, płatników składek na ubezpieczenia społeczne, płatników składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zgodnie z przepisami ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, są oni obowiązani podawać identyfikator podatkowy na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru są z kolei zobowiązane organy podatkowe lub celne.

Tym samym, jeżeli osoba fizyczna spełnia którykolwiek z wyżej wymienionych statusów ewidencyjnych, to jako identyfikator podatkowy powinna podawać NIP. Natomiast, jeżeli żadnego z  tych statusów nie spełnia, to jako identyfikator podatkowy powinna podawać swój numer PESEL.

Ponadto, zgodnie ze nowymi regulacjami ustawodawca zdecydował, że z dniem 1 stycznia 2012 r. znosi się numer identyfikacji podatkowej (NIP) nadany osobom fizycznym objętym rejestrem PESEL, nieprowadzącym działalności gospodarczej lub niebędącym zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług.

Od tego dnia jedynym identyfikatorem podatkowym tych osób jest numer PESEL.

Opisane w pytaniu żądanie zniesionego NIP („starego NIP") od rozpoczynających działalność gospodarczą jest niezgodne z duchem ostatniej nowelizacji w tym zakresie i z literalną wykładnią wyżej przytoczonych przepisów.

Jeżeli osoba fizyczna, obowiązana do posługiwania się NIP-em nie miała nadanego NIP-u lub był on nadany z dniem 1 stycznia 2012 r. na mocy znowelizowanych przepisów został zniesiony.

W przypadku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, osoba taka jest obowiązana do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego.

Jeżeli ktoś rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej podlegającej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - to dokonanie zgłoszenia następuje w ramach Wniosku o wpis do CEIDG.

Powyższy Wniosek jest przekazywany do wskazanego przez wnioskodawcę właściwego w sprawach ewidencji podatników naczelnika urzędu skarbowego.

Po dokonaniu zgłoszenia identyfikacyjnego naczelnik urzędu skarbowego wyda osobie rozpoczynającej działalność gospodarczą potwierdzenie nadania NIP. Przedmiotowe zgłoszenie ma charakter nie tylko identyfikacyjny, ale również jest realizacją ustawowego obowiązku ewidencyjnego, w tym obowiązku aktualizacji danych, który jest zasadniczo inny w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i osób, których identyfikatorem podatkowym jest numer PESEL.

Należy przy tym pamiętać, że - dla przedsiębiorcy - NIP jest nie tylko identyfikatorem podatkowym, ale również identyfikatorem, który przedsiębiorca jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów oraz posługiwać się nim w obrocie prawnym i gospodarczym.