Część z tych wniosków jest oczywista, powszechnie uznana przez wszystkie kolejne władze, kształtuje obowiązujące zasady konstytucyjne, inne są niemożliwe lub trudne w realizacji, wymagają zmiany Konstytucji RP lub przekazania dodatkowych środków z budżetu państwa, czyli ograniczenia finansowania niektórych zadań, większość ma przy tym charakter polityczny. Niektóre mają charakter konfrontacyjny, inne z kolei wcześniej, również bez skutku, postulowane były uprzednio w ramach propozycji politycznych i nie zostały zrealizowane, jak p. 4: „Prawo społeczności lokalnej do decydowania o przyszłości swojej małej ojczyzny – zniesienie odgórnego ograniczenia kadencyjności" (punkt łączący zresztą dwa różne postulaty) lub np. „Przekształcenie Senatu RP w Izbę Samorządową" (o nieokreślonych uprawnieniach i celu) czy rzucona zasadnicza propozycja: „Likwidacja urzędu wojewody. Pozostawienie władzy centralnej nadzoru nad legalnością działania jednostek samorządu terytorialnego", dotyczące podstawowych kwestii ustrojowych i organizacyjnych oraz wymagające zmiany Konstytucji RP.
Każdy z tych ogólnych wniosków wymagałby jednak szczegółowej odrębnej analizy.
Dokonując zaś ogólnej oceny charakteru prawnego wymienionych postulatów należy podkreślić, że samorząd terytorialny ma konstytucyjnie zagwarantowany i chroniony szeroki zakres samodzielności. Zasada samodzielności wynika z art. 16 ust. 2 Konstytucji RP oraz z ustaw zwykłych; zgodnie z nimi jednostki samorządu terytorialnego uczestniczą w sprawowaniu władzy publicznej samodzielnie, a samodzielność ta podlega ochronie sądowej. Polega na zapewnieniu wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego szerokiego zakresu swobodnego decydowania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność o sprawach regionalnych lub lokalnych w celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców swojego terytorium. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują określone ustawami zadania publiczne samodzielnie; samodzielnie zwłaszcza prowadzą gospodarkę finansową na podstawie budżetu. Organy niższych szczebli samorządu podlegają nadzorowi i kontroli sprawowanej w imieniu państwa przez organy władzy i administracji. Ingerencja zewnętrzna jest dopuszczalna tylko w zakresie i formach określonych przez ustawę.
Samodzielne finanse?
Postulowana w Gdańsku zwiększona decentralizacja władzy i administracji publicznej oraz uczestnictwa w jej sprawowaniu przez samorząd terytorialny jest z kolei wyrażona w Konstytucji RP w art. 15 jako nakaz takiego ustroju terytorialnego państwa i organizacji administracji publicznej, który zapewnia decentralizację władzy publicznej. Można uznać, że istotą decentralizacji jest ustawowe przeniesienie zadań, kompetencji decyzyjnych ze szczebla wyższego, w tym centralnego, na rzecz administracyjnych struktur regionalnych i lokalnych oraz ograniczenie ingerencji organów szczebli wyższych w sferę działalności szczebli niższych; jej rodzajem jest decentralizacja finansowa, wiążąca się z procesem przekazywania zasobów i środków finansowych wraz z uprawnieniami do ich wydatkowania. Jest ona realizowana od lat, choć jej pojmowanie może być zależne od wielkości dostępnych środków finansowych w budżetach publicznych.
Decentralizacja władzy, oparta na samodzielności władz samorządowych, a zwłaszcza samodzielności finansowej nie oznacza zarazem ani autonomii, ani samofinansowania. Nie może być według Trybunału Konstytucyjnego absolutyzowana, interpretowana jako pełna autonomia w zakresie decyzji i gospodarowania pozyskanymi środkami finansowymi (wyrok TK z 24 marca 1998 r., K 40/97). Nie ma ona charakteru bezwzględnego, jej granice wyznacza określony Konstytucją RP i ustawami zakres działania, doznaje ona także wielu ograniczeń dotyczących procedury planowania i dysponowania środkami pieniężnymi, władztwa podatkowego, zarządzania długiem publicznym, finansowania deficytu budżetowego oraz ich limitów, wraz z procedurami ostrożnościowymi i sanacyjnymi, czy też ograniczeń z zakresu dyscypliny finansów publicznych, nadzoru i kontroli nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego itd. Gwarantowane konstytucyjnie prawa samorządu nie mogą być według innego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przedmiotem ingerencji ustawowej w sposób ograniczający lub znoszący. Z jednej strony każde państwo, nawet federacyjne, realizując zasadę decentralizacji władztwa i tworząc gwarancje samodzielności (przeciwdziałające nieuprawnionej ingerencji podmiotów zewnętrznych, w tym organów administracji centralnej), ustanawia bariery prawne, samodzielność ograniczające. Władza samorządowa jest różna od władzy państwowej, ale nie może być różna w sposób konkurencyjny czy konfrontacyjny. Reprezentuje społeczności (wspólnoty) lokalne i regionalne na części tego samego terytorium kraju, działa wprawdzie na różnych szczeblach zarządzania o różnym zasięgu terytorialnym, ale w Polsce w jednolitym ustrojowo państwie, niebędącym państwem federalnym. W jednolitym państwie fundamentalną zasadą jest stabilność i bezpieczeństwo państwa, w tym finansów całego sektora publicznego i długookresowa płynność finansowa wszystkich jego ogniw. Stabilność sektora finansów publicznych (rozumiana jako stabilność fiskalna państwa i samorządu terytorialnego – podsektora rządowego i samorządowego) określana też jako stabilna polityka długookresowej, trwałej równowagi sektora stanowi istotny element, a zarazem warunek stabilności państwa. Podsektor samorządowy stanowi część stanów odporności sektora finansów publicznych. Podsektor (podsystem) finansów samorządu terytorialnego jest bowiem elementem tego sektora i pozostaje w krajowych systemach prawnych bardziej lub mniej – zawsze jednak – ściśle skorelowany z podsektorem rządowym, a elementem jedności państwa są jednostki samorządu terytorialnego.
W Polsce finanse państwa oraz finanse samorządu terytorialnego stanowią finanse publiczne jednolitego państwa, a ich zależność opiera się na wspólnych ekonomicznych podstawach źródeł dochodów budżetowych, zaś ich podział między państwo i samorząd jest oczywiście subiektywny, gdyż został ukształtowany przez ustawodawcę w drodze różnych ewolucyjnych, zmieniających się kryteriów i ma w dużej mierze charakter umowy społecznej. Samorząd istnieje i działa z woli państwa, w jego ramach i pod jego nadzorem.