Czy tarcza zastąpi broń atomową

Zdecydowana większość członków NATO jest zgodna, że pociski atomowe, które miały powstrzymać sowiecki atak na Europę Zachodnią w czasie zimnej wojny, nie spełniają już swojej roli. Z najnowszego raportu holenderskiej organizacji pokojowej IKV Pax Christi wynika, że połowa z 28 krajów członkowskich chce wycofania amerykańskich głowic z Europy. Dziesięć kolejnych ma mieszane uczucia, ale nie zablokowałoby takiej decyzji. Jedynie trzy kraje: Litwa, Węgry i Francja, byłyby przeciwne wycofaniu głowic.

Raport podważa wiele mitów. Jednym z nich było poparcie większości nowych członków NATO dla amerykańskiej broni. Inny to poparcie Turcji, której miało zależeć na zachowaniu amerykańskich arsenałów, na  wypadek wyprodukowania bomby atomowej przez graniczący z nią Iran. – Raczej nie chcielibyśmy, aby taka broń była użyta w naszym sąsiedztwie – mówi cytowany w raporcie turecki dyplomata.

Wielki arsenał Rosji

Szacuje się, że Rosja ma co najmniej 2 tysiące taktycznych głowic nuklearnych w Europie. NATO zaledwie 200. Są to głównie amerykańskie bomby B61 przechowywane w Niemczech, Holandii, Belgii, Włoszech i Turcji. Oprócz tego własne arsenały nuklearne mają Francja i Wielka Brytania. Ten ostatni kraj zgodził się także na przechowywanie amerykańskich ładunków.

– Wszyscy wiedzą, że ta broń nie ma już żadnego znaczenia. Co widać po tym, że mamy jej dziesięć razy mniej od Rosji. Jest traktowana jedynie jako symbol gwarancji, że USA są gotowe bronić Europy. Ale jej usunięcie byłoby problemem zarówno dla Francji, jak i Wielkiej Brytanii. Otworzyłoby debatę na temat sensu istnienia arsenałów brytyjskich i francuskich, a oba kraje nie zamierzają z nich rezygnować – mówi „Rz" Julian Lindley-French, ekspert brytyjskiego Chatham House.

Polska na celowniku

Debata na temat przyszłości arsenałów taktycznych rozgorzała, kiedy o jej usunięcie zaapelowali uważani za jastrzębi byli sekretarze stanu USA Henry Kissinger i George Schultz, były sekretarz obrony William Perry i były szef senackiej Komisji Obrony Sam Nunn. W kwietniu 2009 roku prezydent USA Barack Obama przedstawił w Pradze wizję świata bez broni atomowej. Rok temu o usunięcie arsenałów z Europy zaapelowali szefowie dyplomacji Polski i Szwecji Radosław Sikorski i Carl Bildt.

Niektóre kraje, z Niemcami na czele, proponowały nawet rezygnację z arsenałów bez oglądania się na Rosję. Na listopadowym szczycie NATO, gdzie przyjęto nową koncepcję strategiczną sojuszu, ustalono, że broń pozostanie ważnym elementem odstraszania, dopóki nie zrezygnują z niej inne kraje.

– Rosyjska broń taktyczna jest jednym z największych zagrożeń dla polskiego terytorium. Moskwa nie ujawnia danych na temat tych arsenałów i jeszcze niedawno groziła rozmieszczeniem ich w Kaliningradzie. Dla Polski absolutnym warunkiem usunięcia amerykańskiej broni z Europy musi być podobny krok ze strony Rosji – przekonuje „Rz" były ambasador przy NATO Jerzy Nowak.

Zdaniem autorów raportu część krajów uważa, że wiele funkcji, które pełnią amerykańskie bomby, mogłaby przejąć tarcza antyrakietowa. Oprócz realnej ochrony stanowiłaby symbol amerykańskiego zaangażowania w obronę terytorium Europy. Dawałaby też poczucie, że wszystkie kraje ponoszą odpowiedzialność za wspólne bezpieczeństwo.

– NATO powinno mieć odpowiednią różnorodność systemów obrony i odstraszania. Nie sądzę, aby tarcza antyrakietowa mogła zastąpić arsenał nuklearny. Może go jednak uzupełniać i otwierać drogę do dalszych negocjacji – mówi nam Jiři Schneider, wiceminister spraw zagranicznych Czech.

Japońska ofensywa

Japonia, która poważnie angażuje się w rozbrojenie atomowe, naciska, aby Europa, USA i Rosja zrobiły kolejny krok.

– Po rosyjsko-amerykańskim układzie START o redukcji broni strategicznej czas na broń taktyczną – uważa Naohisa Shibuya z Departamentu Kontroli Zbrojeń i Rozbrojenia japońskiego MSZ.