Gdzie on jest? K..., no gdzie jest?

NK: Bezchmurnie, widzialność była ponad 10 (km), wszystkie zgody daliśmy, w prognozie nie było i ni z tego, ni z owego wszystko to naniosło.

K: Zrozumiałem, duża tutka o 27 wyleciała do was.

NK: Tutka wyleciała o 27.

K: Tak, o 9.27 (czasu moskiewskiego).

NK: To więc trzeba dla niego szukać zapasowego. To jedno, jeżeli on gotów, to Wnukowo (port lotniczy Moskwa-Wnukowo; w planie lotu jako zapasowe wskazano zamknięty Witebsk i Mińsk) lub coś w tym rodzaju.

K: Wnukowo.

NK: On (Tu-154) zrobi kontrolne zejście, bez problemu, do swojego minimum, u nas brak jest minimum dla danego (...) niczego nie ma.(...)

NK: Dobrze, jeżeli on leci, kontrolne zajście wykona, u mnie jedynie do paliwa, jak on może po jednym podejściu zejść, a gdzie jego skierować.

K: No ja proponuję Wnukowo, bo trzeba gdzieś odprawę celną i granicę przekroczyć.

7.51

Rozmowa wieży w Smoleńsku z jednostką w Twerze.

PP: Trzeba dla głównego Polaka zdecydować zapasowe (lotnisko), nie widzę żadnej poprawy sytuacji.

K: Z głównym centrum rozmawiałem. Zabiorą na Wnukowo.

PP: Na Wnukowo, tak?

K: Tak. Przekazali, że trzeba ile, sprawdzić, ile ma paliwa.

8.17

Rozmowa załogi tupolewa.

Mjr Arkadiusz Protasiuk (AP), dowódca Tu-154M: Nieciekawie, wyszła mgła, nie wiadomo, czy wylądujemy.

Stewardessa: Tak?

Nieokreślony rozmówca: A jeśli nie wylądujemy, to co?

AP: Odejdziemy.

8.23

Rozmowa kontrolera lotów Pawła w Smoleńsku z osobą określaną jako dyżurny.

PP: (...) Kto prowadzi polski samolot?

Dyżurny (D): Moskwa.

PP: A, Moskwa. Trzeba im jakoś przekazać, że na razie dopóki oni pracują normalnie, cholera, że u nas mgła, widzialność poniżej niż 400 m. Po co go do nas posyłać?

D: Przekazywałem.

PP: Powiedzcie jeszcze raz Moskwie. Macie łączność, u nas, z nimi łączności nie ma. Zaraz wyjdzie. Jeśli on jeszcze rosyjskiego nie zna, to w ogóle będzie kicha.

1

8.24

Rozmowa pilotów Tu-154M z załogą jaka-40.

Członek załogi jaka-40: Wiesz co, ogólnie rzecz biorąc, to piz... tutaj jest. Widać jakieś 400 metrów około i na nasz gust podstawy są poniżej 50 metrów, grubo.

AP: Dziękuję, no jeśli można, to spróbujemy podejścia, ale jeśli nie będzie pogody, to odejdziemy na drugi krąg.

Mjr Robert Grzywna (RG), drugi pilot tupolewa: A wyście wylądowali już?

Członek załogi jaka-40: No, nam się udało w ostatniej chwili wylądować. No, natomiast powiem szczerze, że możecie spróbować, jak najbardziej.

Dwa APM-y są (lotniskowy samochód z reflektorem), bramkę zrobili, tak że możecie spróbować, ale... Jeżeli wam się nie uda za drugim razem, to proponuję wam lecieć na przykład do Moskwy, albo gdzieś.

2

8.26

Rozmowa kapitana Protasiuka z dyrektorem protokołu dyplomatycznego MSZ Mariuszem Kazaną.

AP: W tej chwili, w tych warunkach, które są obecnie, nie damy rady usiąść. Spróbujemy podejść, zrobimy jedno zajście, ale prawdopodobnie nic z tego nie będzie.

Wersja komisji Jerzego Millera różni się tu od wersji opublikowanej przez Międzypaństwowy Komitet Lotniczy (MAK).

AP: (wersja MAK): Więc niech pan zapyta, proszę, (szefa) co będziemy robili.

AP (wersja komisja Millera): Tak że proszę pomyśleć nad decyzją, co będziemy robili.

MK. Będziemy próbowali?

AP: Paliwa nam tak dużo nie wystarczy, żeby czekać w nieskończoność.

MK: No, to mamy problem...

AP: Możemy pół godziny powisieć i polecieć na zapasowe.

MK: Jakie zapasowe?

AP: Witebsk (MAK napisał w raporcie, że lotnisko witebskie było tego dnia zamknięte – red.).

3

8: 28

Polski tupolew znika rosyjskiej wieży na 13 min przed katastrofą

PP: Nie przespać go, z kursem 40 idzie, żeby go na czas zawrócić, gdzie on k..., teraz?

PP: Tak, tak, tak, tak, k... gdzieś powinien być.

PP: Job twoju mać, wszystko jedno, k...

PP: Odpowiedział. 08: 29: 34

PP: Gdzie ten 25 kilometr, jeszcze nie zobaczyłem.

NO: Ty go nie widzisz, tak?

PP: Tak, przepadł.

PP: O jest, widzę, 20 kilometrów...

4

8.33

Załoga wieży rozmawia o informacjach stacji meteorologicznej, która podała, że widoczność na lotnisku wynosi 800 m.

PP: Słuchaj – ten z meteo niepoczytalny, czy co? No i... on podaje teraz 800 metrów. (zgodnie z ustaleniami komisji Jerzego Millera widoczność wynosiła wtedy 200 – 300 m – red.)

NK: Jakie 800 metrów.

(...)

NK: Teraz 800 metrów, a tam w ogóle. Spójrz, tam na pewno przynajmniej 200 – 300 metrów jest, a tam maksymalnie koło 2000 metrów.

8.37

Rozmowa na wieży.

NK: Jeszcze gorzej się zrobiło, spójrz, Pasza.

NK: Nie podejdzie.

NK: Najważniejsze, daj mu na drugi krąg, na drugi krąg i koniec, a dalej, sam podjął decyzję, niech sam decyduje

5

8.38

Rozmowa załogi Tu-154. Wersja komisji Millera różni się od wersji MAK.

AZ (wersja MAK): Wkurzy się jeśli jeszcze (niezr.). Jedna mila od pasa.

AZ (wersja komisji Millera): Powiedz, że jeszcze jedna mila od pasa została.

6

8.39.29

Wieża: Osiem na kursie, ścieżce. (zgodnie z tym, co ustaliła polska komisja pod kierownictwem Jerzego Millera samolot nie znajdował się wówczas na ścieżce podejścia; wszystkie kolejne informacje wieży, że samolot jest „na kursie, na ścieżce" też będą niezgodne z prawdą – red.)

8.39.29

AP: Podwozie klapy wypuszczone polski 101.

8.39.33

Wieża: Pas wolny.

8.39.42

AP: Tak dokładnie.

8.39.45

Wieża: Podchodzicie do dalszej, na kursie ścieżce, odległość sześć.

8.39.54

AZ: Czterysta metrów.

8.40.02

RG: Tam jest obniżenie. mnsystem TAWS: TERRAIN AHEAD („ziemia przed tobą")

8.40.04

RG: Tam jest obniżenie Arek.

8.40.06

AP: Wiem, zaraz będzie. Tam to jest taki.

8.40.09

Wieża: Cztery na kursie ścieżce.

8.40.14

RG: Dwa – osiem – zero.

8.40.16

AZ: Trzysta (wysokość samolotu – red.)

8.40.19

AZ: Dwieście pięćdziesiąt metrów.

8.40.21

AZ: Dwieście pięćdziesiąt.

8.40.22

Wieża: Trzy na kursie ścieżce.

8.40.27

Wieża: Reflektory włączcie.

7

8.40.28

AZ: Dwieście. TAWS: TERRAIN AHEAD

8.40.30

AP: Włączone.

8.40.34

Wieża: Dwa na kursie ścieżce.

8.40.35

TAWS: TERRAIN AHEAD

8.40.38

AZ: Sto metrów.

TAWS: PULL UP („ciągnij do góry")

8.40.42

TAWS: TERRAIN AHEAD

8.40.44

Głos w kabinie: Nic nie widać.

TAWS: TERRAIN AHEAD

8.40.45

AP: Odchodzimy na drugie.

AZ: Sto. Dziewięćdziesiąt.

TAWS: PULL UP

8.40.46

RG: Odchodzimy.

AZ: Osiemdziesiąt, siedemdziesiąt.

8.40.47

AZ: Osiemdziesiąt, siedemdziesiąt. Sześćdziesiąt, pięćdziesiąt.

TAWS: PULL UP

8.40.48

Wieża: Horyzont 101.

8.40.49

AZ: Czterdzieści.

Wieża: Horyzont 101.

TAWS: PULL UP

8.40.50

AZ: Czterdzieści. Trzydzieści.

Wieża: Kontrola wysokości i horyzont.

TAWS: PULL UP

8.40.51

AZ: Dwadzieścia.

TAWS: PULL UP

8.40.57

Wieża: Odejście na drugi krąg.

8: 40: 58

TAWS: PULL UP, PULL UP.

8: 40: 59

Odgłos zderzenia z drzewami

8: 41: 00

RG: K... mać!

8: 41: 00

TAWS: PULL UP, PULL

8: 41: 02

Wieża: Odejdźcie na drugi krąg!

Nieokreślony głos: K...aaaaaaa...

Rozmowy na wieży.

08: 41: 07

PP: Odejście na drugi krąg.

08: 41: 09

PP: Gdzie on jest?

08: 41: 11

WR: Odejście na drugi krąg.

08: 41: 14

PP: K... no gdzie on jest?

08: 41: 16

WR: Ch... go wie, gdzie on jest.

08: 41: 18

PP: 101.

08: 41: 20

PP: Kur... mać.

08: 41: 24

NK: Moim zdaniem, k...

08: 41: 31

PP: K...

08: 41: 34

PP: – 101.

08: 41: 38

NK: K...!

08: 41: 44

PP: – 101.

08: 41: 48

NK: K..., rzucajcie tam straż,

dokąd k...!

08: 42: 16

NK: K... mać. No, k....

08: 42: 21

PP: – 101, PLF.

08: 42: 22

NK: K...!

08: 42: 30

PP: – PLF, 101.

08: 42: 38

NO: Dowiedz się przynajmniej, doleciał czy nie do radiolatarni, gdzie on jest.

08: 42: 42

NO: Przeszedł obok radiolatarni?

08: 42: 45

NO: Już, przeleciał obok bliższej radiolatarni, bardziej po lewej, obok drogi, gdzieś.

08: 42: 48

PP: PLF, 101.

08: 42: 49

Juin: Obok bliższej spadł, bardziej na lewo przy drodze.

08: 42: 56

NO: Na drugi krąg zaczął odchodzić, a potem spadł.

08: 43: 03

PP: K...!

—oprac. Adam Tycner

Objaśnienie skrótów

NK – płk Nikołaj Krasnokutski, zastępca dowódcy bazy w Smoleńsku

PP – Paweł Plusnin, kierownik lotów

K – mjr Kurtiniec, oficer operacyjny jednostki w Twerze

AP – mjr Arkadiusz Protasiuk, dowódca Tu-154M

RG – Robert Grzywna, drugi pilot

Tu-154M

MK – Mariusz Kazana, dyrektor protokołu dyplomatycznego MSZ

AZ – por. Artur Ziętek, nawigator

Tu-154M

WR – Wiktor Ryżenko, kontroler lotów

Juin – nieokreślony Rosjanin, prawdopodobnie pracownik lotniska

NO – nieznana osoba