Państwowi doradcy bossów gangów

Zorganizowane grupy przestępcze szybko zwiększają liczbę urzędników i funkcjonariuszy państwa, specjalistów od finansów, których udaje im się namówić do współpracy. Przekupują ich lub wręcz wciągają do gangu. – Zorganizowana  przestępczość częściej używa dziś umysłu niż siły. Dlatego korzysta z rad nieuczciwych urzędników skarbowych, bankowych czy z sektora finansowego – tłumaczy wybitny kryminolog, prof. Brunon Hołyst.

Tych, którzy zaczynają stale pracować dla gangu, nazywa się konsultantami. Często ich rola odpowiada tej, jaką we włoskiej mafii pełnili consigliere.

– To niemal prawa ręka bossa: doradzają, w jakie wejść interesy, jak zwiększyć zyski czy jak uniknąć kary – mówi „Rz" dr Zbigniew Rau, kryminolog. Zbadał on blisko 60 świadków koronnych, których zeznania pozwoliły rozbić grupy przestępcze. Podobne badania przeprowadził w 2009 i 2001 r., co pozwala na porównania i wychwycenie tendencji.

Niemal wszyscy (88 proc.) zbadani koronni twierdzą, że liderzy grup mieli takich doradców. Wciąż najczęściej są nimi adwokaci – na nich wskazało 79  proc. świadków. Ale w takiej roli znacząco przybywa przedstawicieli organów ścigania: policjantów i prokuratorów. Trzy lata temu wskazywało na nich 26 proc. koronnych, dziś 66 proc. Pracowników urzędów skarbowych wymienia prawie połowa świadków (48 proc.), gdy w 2009 r. – tylko 15 proc. Co drugi koronny wskazuje bankowców – nieco więcej niż w 2009 r. i aż o dwie trzecie więcej niż w 2001 r.

– Nieuczciwi pracownicy banków podpowiadają, jak wyłudzić kredyt, urzędnicy skarbowi – jak uniknąć płacenia podatku czy wyprać brudne pieniądze i nie wzbudzić podejrzeń – mówi dr Rau. – Nieuczciwi prokuratorzy czy sędziowie mogą wpływać na tok śledztwa lub sprawić, że go nie będzie.

Przestępstwa gospodarcze – oprócz narkobiznesu – przynoszą gangom największe zyski. Przychylny urzędnik banku czy fiskusa jest wyjątkowo cenny.

Koronni przyznają, że grupy miały na usługach urzędników i funkcjonariuszy wszystkich szczebli. 88 proc. gangów przekupiło co najmniej jednego policjanta, 58 proc. – celnika, 44  proc. – urzędnika bankowego, nieco mniej – sędziego i prokuratora

Jak to wygląda w praktyce? Kilku policjantów z Poznania miało uprzedzać ludzi gangstera o ps. Makowiec o zasadzkach. Tajniki śledztwa o wyłudzanie kredytów miał zdradzać Bartosz R. z prokuratury w Rzeszowie. A wielki gang narkotykowy ze Śląska zwerbował celnika. – Pracował na granicy w Cieszynie i na zlecenie gangu przemycał heroinę z Czech do Polski. W drugą stronę wywożono amfetaminę – mówi Tomasz Tadla z Prokuratury Apelacyjnej w Katowicach.

– Korupcja w organach ścigania jest najbardziej dotkliwa, bo podważa zaufanie do filaru praworządności – twierdzi prof. Hołyst. Uważa, że w ocenach koronnych nie ma przesady.

Dr Rau: – Policjanci są na pierwszej linii, więc nic dziwnego, że przestępcy próbują ich korumpować i czasem im się udaje. Wśród 100 tys. policjantów zdarzają się czarne owce.

Według dr. Rau wyniki badań paradoksalnie dobrze świadczą o organach ścigania i wymiarze sprawiedliwości. – Działają na tyle skutecznie, że przestępczość zorganizowana, by funkcjonować, musi dokonywać trudnych i kosztownych działań korupcyjnych. Gdyby organy te działały źle, nie byłoby to potrzebne i wystarczyłby sprawny adwokat – zauważa.