W niemal 900 na prawie 2,5 tys. polskich miast i gmin potrzebne będzie jeszcze jedno głosowanie. Jak mówią sztabowcy kandydatów na prezydentów miast, to najtrudniejsza część wyborów. – Ludzie dziwią się, gdy słyszą, że kolejny raz trzeba pójść do urn, mówią, że oni już poparli naszego kandydata – opowiada nam poseł zaangażowany na ostatniej prostej kampanii.

Jednak to właśnie w tę niedzielę zdecyduje się np., kto przez najbliższe cztery lata będzie walczył dla swojego miasta lub gminy o pieniądze z budżetu UE na lata 2014–2020, zapewne ostatniego tak korzystnego dla Polski. Dlatego „Rzeczpospolita" zaprosiła do udziału w debacie nad wyzwaniami i problemami samorządów kandydatów z największych miast. Efekty można znaleźć pod adresem rp.pl/ankieta. Dziś publikujemy niektóre odpowiedzi wybrane z ankiet wypełnionych przez uczestników drugiej tury w pięciu metropoliach.

Debata dotyczyła kilku obszarów: ustroju samorządów, oświaty, finansów, realizacji zadań zleconych przez państwo oraz polityki i spraw ideologicznych. Kandydatów prosiliśmy m.in. o przedstawienie pomysłów na kadencyjność władz lokalnych, poprawę oferty szkół i przedszkoli, finansowanie komunikacji miejskiej i budownictwa socjalnego oraz określenie stosunku do komunistycznych nazw ulic.

Zanim poznamy wyniki głosowania, być może będziemy się musieli uzbroić w cierpliwość. Państwowa Komisja Wyborcza ponownie skorzysta z systemu komputerowego, którego nie udało się przetestować, unikając błędów. W niedzielę wieczorem znane będą za to sondażowe wyniki wyborów na prezydentów Gdańska, Katowic, Krakowa, Poznania, Warszawy i Wrocławia (badanie exit poll przeprowadzi Ipsos).

PKW zaleciła, by głosy oddane w tych wyborach nie były niszczone po upływie 30 dni od uprawomocnienia się wyników. Wnioskowały o to organizacje pozarządowe, m.in. Klub Jagielloński.

Lokale wyborcze będą otwarte w niedzielę w godz. 7–21.

Hanna Gronkiewicz-Waltz (PO)

W pierwszej turze – 47 proc.

- Ograniczenie kadencji. „Często rozmawiam ze swoimi kolegami z innych miast europejskich i w większości przypadków tego typu ograniczeń nie ma, mimo że kadencje bywają dłuższe – nawet sześcioletnie".

- Subwencja, która nie nadąża za kosztami kształcenia. „Decyzje o zamykaniu, łączeniu i otwieraniu nowych szkół powinny następować niezależnie od wysokości subwencji. (...) Nasze miasta się zmieniają. W Warszawie dzieci przybywa, ale nie we wszystkich dzielnicach, i to również trzeba mieć na uwadze".

- Model finansowania komunikacji miejskiej – płatna. „Dopłacamy do transportu 70 proc. kosztów z budżetu miasta. Do pokrycia reszty potrzebne jest 800 mln zł, które rocznie wpływają do budżetu miasta z biletów. (...) Dlaczego na tę usługę w 100 proc. muszą się składać wszyscy mieszkańcy miasta, nawet jeśli z transportu nie korzystają".

- Przyspieszenie planów zagospodarowania przestrzennego. „Jestem zawsze wstrzemięźliwa w przyśpieszaniu czegokolwiek. (...) Nie przypadkiem uchwalanie planu trwa co najmniej dwa lata".

- Komunistyczne symbole. „Osobiście nie dostrzegam dziś takich nazw ulic, które budziłyby skrajne emocje".

Jacek Sasin (PiS)

W pierwszej turze – 27 proc.

- Ograniczenie kadencji. „Bez wątpienia tak. Jeśli powszechnie podnosi się to, że samorząd to obszar o największym potencjale rozwoju, to sam rozwój musimy przecież definiować w oparciu o pojęcie zmiany".

- Subwencja, która nie nadąża za kosztami kształcenia. „Środki powinny być wydawane na rzeczywiste potrzeby dzieci i młodzieży, proporcjonalne do jakości pracy szkół. Tymczasem wiele badań dowodzi, że wydatki na oświatę nie zawsze idą w parze z jej jakością".

- Model finansowania komunikacji miejskiej – bezpłatna. „W Warszawie mieszka ok. 300–700 tys. (wg różnych szacunków) osób, które nie płacą tu podatków. Naprawdę wystarczy, że ok. 250 tys. z nich zacznie takie podatki płacić, by sfinansować obecne wpływy z biletów".

- Przyspieszenie planów zagospodarowania przestrzennego. „Obecnie władza – także w miastach – nie zarządza rozwojem tak, aby był on prowadzony w sposób zrównoważony".

- Komunistyczne symbole. „Pomniki i nazwy ulic gloryfikujące bolesną dla społeczeństwa historię powinny być sukcesywnie usuwane z przestrzeni miejskiej. Nie jest to operacja kosztowna, ale uciążliwa dla mieszkańców".

Ryszard Grobelny

(bezpartyjny) W pierwszej turze – 29 proc.

- Subwencja, która nie nadąża za kosztami kształcenia. „Zawsze, bez względu na to, jak wysoka będzie subwencja oświatowa, liczba szkół i oddziałów powinna być dostosowana do aktualnych potrzeb demograficznych. To znaczy w rejonach, w których jest ich za dużo, powinny być zamykane, a tam, gdzie ich brakuje, powinny być budowane nowe obiekty".

- Jak utrzymać tempo rozwoju, nie powodując nadmiernego zadłużenia? „Na to nie ma uniwersalnej recepty. Zadłużanie do pewnego stopnia jest korzystne, ponieważ przyspiesza rozwój. Ale należy zwracać uwagę, aby zadłużać się na to, co daje rozwój, a nie na pomniki, które powodują wzrost kosztów".

- Racjonalizacja planowania przestrzennego. „Należy uchwalić dobrą ustawę o gospodarce przestrzennej. Dobrą ustawę związaną z prawem budowlanym. Przede wszystkim musi zniknąć przepis dotyczący decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu".

- Zarzuty obrazy uczuć religijnych w placówkach artystycznych. Czy samorząd powinien reagować? „Samorząd to ogół mieszkańców. Ogół mieszkańców, kiedy powołuje jednostkę, powinien określić zakres, w jaki chce ingerować: czy ta ingerencja ma być wyłącznie finansowa, czy także programowa".

Jacek Jaśkowiak (PO)

W pierwszej turze – 21 proc.

- Subwencja, która nie nadąża za kosztami kształcenia. „Są dzielnice, w których konieczne jest powstanie nowych szkół, ale są też takie, w których brakuje uczniów (...). Jeżeli nie uda się powstrzymać procesu wyludniania się Poznania i emigracji młodych mieszkańców do podpoznańskich gmin, to konieczne będzie łączenie oddziałów, a nawet zamknięcie części szkół".

- Jak utrzymać tempo rozwoju, nie powodując nadmiernego zadłużenia? „Przede wszystkim należy tak inwestować, by nowe inwestycje prowadziły do zwiększania dochodów własnych Poznania".

- Racjonalizacja planowania przestrzennego. „Powstrzymanie chaotycznego zabudowywania terenu powinno być priorytetem dla wszystkich. Samorządy nie poradziły sobie z planowaniem przestrzennym i bez zmian ustawowych sobie nie poradzą".

- Zarzuty obrazy uczuć religijnych w placówkach artystycznych. Czy samorząd powinien reagować? „Jestem przeciwnikiem cenzury i decydowania przez urzędników, co jest kulturą, sztuką i co obraża uczucia religijne. Obraza uczuć religijnych jest przestępstwem i to sądy powinny decydować, czy w konkretnym przypadku doszło do obrazy uczuć religijnych".

Rafał Dutkiewicz (bezpartyjny/PO)

W pierwszej turze – 42 proc.

- Jak utrzymać tempo rozwoju, nie powodując nadmiernego zadłużenia? „Należy skończyć z hipokryzją, a mianowicie powiedzieć wprost, że dopuszczalne prawem i zaakceptowane przez bank udzielający kredytu zadłużenie nigdy nie jest nadmierne".

- Model finansowania komunikacji miejskiej – płatna. „Jak pokazał przykład Tallina, wprowadzenie komunikacji bez opłat okazało się nietrafionym pomysłem. Komunikacja zbiorowa w tej chwili rozwija się (mam na myśli inwestycje) głównie dzięki europejskiemu wsparciu".

- Budżet obywatelski. „We Wrocławiu budżet obywatelski będzie rozwijany. Jasne jest przy tym, że tylko część inwestycji może być realizowana na podstawie tego rodzaju konkursów".