19 IV. Powstał Urząd do spraw Wyznań, ściśle współpracujący z UB. Dyrektorem został Antoni Bida, były szef cenzury.
Listopad. Przy Ogólnopolskim Komitecie Obrońców Pokoju utworzono z posłusznych duchownych Komisję Księży Intelektualistów i Działaczy Katolickich. Wraz z „księżmi patriotami” prowadzili dywersję w Kościele.
[srodtytul]1951[/srodtytul]
20 I. Aresztowano biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka pod zarzutami kolaboracji z okupantem niemieckim i szpiegostwa na rzecz USA.26 I. Władze usunęły administratorów apostolskich pięciu diecezji na Ziemiach Odzyskanych (Gdańsk, Gorzów, Olsztyn, Opole, Wrocław) i zastąpiły ich wskazanymi przez siebie wikariuszami kapitulnymi. Prymas Wyszyński, aby uniknąć popadnięcia w schizmę przez nominatów (za zakazane przez prawo kanoniczne przyjęcie stanowisk kościelnych od władzy świeckiej), mianował ich swoimi wikariuszami generalnymi.
[srodtytul]1952[/srodtytul]
6 XI. Za wzywanie wiernych do protestów przeciwko usuwaniu religii ze szkół władze wydaliły na pięć lat z terytorium diecezji biskupów katowickich: ordynariusza Stanisława Adamskiego i sufragana Juliusza Bieńka. Drugi sufragan Herbert Bednorz został wydalony w grudniu, po zwolnieniu z miesięcznego aresztu.
[srodtytul]1953[/srodtytul]
21 – 27 I. Pokazowy proces księży i świeckich pracowników kurii krakowskiej. Zarzuty – m.in. szpiegostwo. Zapadły trzy wyroki śmierci, w tym na ks. Józefa Lelitę, i kilka kilkunastoletniego więzienia. Dwaj ze skazanych księży zmarli w więzieniu. Internowany poza Krakowem został abp Eugeniusz Baziak9 II. Rada Państwa ogłosiła dekret o wymaganiu zgody władz przy obsadzaniu stanowisk duchownych, dla episkopatu nie do przyjęcia, bo uzależniający kierowanie Kościołem od władzy świeckiej, czego zakazuje kodeks prawa kanonicznego.
8 V. Episkopat w memoriale, który przeszedł do historii pod nazwą „Non possumus”, oznajmił rządowi, że nie zastosuje się do dekretu z 9 lutego.22 IX. Bp Kaczmarek skazany na 12 lat więzienia, sądzeni z nim księża na kary do 10 lat. Przeciwko nadużyciom podczas procesu i nagonce prasowej zaprotestował ks. kardynał Wyszyński.
25 IX. Prymas aresztowany. Więziony był w Rywałdzie koło Lidzbarka, od 12 X w Stoczku Warmińskim, od 5 X 1954 r. w Prudniku i od 27 X 1955 r. w Komańczy. Aresztowano też bp. Antoniego Baraniaka i internowano bp. Lucjana Bernackiego – prymasowskich sufraganów gnieźnieńskich.
[srodtytul]1954[/srodtytul]
3 VIII. Z Opolszczyzny, Dolnego i Górnego Śląska wywieziono do obozów pracy ok. 1500 zakonnic.1 IX. Katechizacją objęto już tylko 35 proc. szkół i 25 proc. uczniów.
[srodtytul]1956[/srodtytul]
22 V. Sekretarz episkopatu bp Zygmunt Choromański w liście do sekretarza KC PZPR Franciszka Mazura postulował: cofnięcie decyzji o aresztowaniu lub usunięciu ze stanowisk ośmiu biskupów i pięciu administratorów apostolskich, nowelizację dekretu z 9 II 1953 r., zaprzestanie usuwania religii ze szkół, zapewnienie duszpasterstwa w wojsku i więzieniach, zaprzestanie nękania duchowieństwa.
Wskutek prześladowań Kościoła w latach 1947 – 1953 spośród kleru diecezjalnego zabito 37 duchownych, 260 zmarło lub zaginęło, 350 internowano, 700 przeszło przez więzienia, 900 wygnano. Liczba księży diecezjalnych spadła w tym okresie o 2247. Liczba zakonników zmniejszyła się o 724. Zabito 54, internowano 200, wygnano 300. Liczba kościołów i kaplic zmniejszyła się o 2143, klasztorów męskich o 150, żeńskich o 608, szkół katolickich ze 135 do 50.
26 VIII. W Częstochowie kilkaset tysięcy, może nawet milion, wiernych odnowiło Śluby Jasnogórskie.
24 X. Po przemówieniu nowego I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki na półmilionowym wiecu mieszkańców Warszawy zebrani skandowali: „Uwolnić Wyszyńskiego” i „Wyszyński do Biura” [Politycznego].26 X. Prymas powraca do Warszawy.
[srodtytul]1958[/srodtytul]
20 VII. Służba Bezpieczeństwa wtargnęła do klasztoru jasnogórskiego, aresztowała świeckich i duchownych pracowników Instytutu Prymasowskiego, skonfiskowała publikacje religijne.
4 VIII. Władze zarządziły usunięcie krzyży z budynków szkolnych i odsunięcie zakonników od nauczania religii.
[srodtytul]1959[/srodtytul]
Czerwiec. W Kraśniku Fabrycznym zamieszki z powodu usunięcia kaplicy i krzyża z miejsca obiecanej budowy kościoła. Po starciach z milicją 20 osób ukarano aresztem, 34 grzywną, kilkadziesiąt wyrzucono z pracy.
[srodtytul]1960[/srodtytul]
27 – 28 VI. W Nowej Hucie zamieszki spowodowane usunięciem krzyża z miejsca przeznaczonego na budowę kościoła, brutalnie stłumione przez milicję i SB.
Lipiec, sierpień. Pierwsza, później powtarzana co roku, „akcja letnia” SB, MO, WOP i administracji powiatowej zwalczania wszelkich form duszpasterstwa wakacyjnego.Wrzesień. W Katowicach SB zlikwidowała Centralną Krucjatę Wstrzemięźliwości i aresztowała na cztery miesiące jej założyciela ks. Franciszka Blachnickiego.
[srodtytul]1961[/srodtytul]
1 IX. Usunięto nauczanie religii ze szkół wszystkich szczebli i typów.
[srodtytul]1962[/srodtytul]9 VI. W MSW utworzono osobny Departament IV do walki z Kościołem – strukturę, która przetrwała aż do upadku komunizmu w Polsce.
[srodtytul]1963[/srodtytul]
6 VII. MSW wydało instrukcję o objęciu kontrolą całego duchowieństwa i wszystkich placówek Kościoła oraz dokumentowania ich działalności w teczkach ewidencji operacyjnej na księży, biskupów i parafie (w skrócie TEOK, TEOB i TEOP).
[srodtytul]1965[/srodtytul]
10 XII. Początek wielomiesięcznej kampanii propagandowej zohydzającej episkopat za list do biskupów niemieckich z formułą „wybaczamy i prosimy o wybaczenie”.
[srodtytul]1966[/srodtytul]
9 IV. Władze próbowały zakłócić inaugurację w Gnieźnie kościelnych obchodów tysiąclecia chrztu Polski, organizując konkurencyjną imprezę. Metodę tę powtarzano przez cały rok podczas wszystkich milenijnych uroczystości kościelnych.
Władze przegrały tę konfrontację i – generalnie – całą kampanię antykościelną. Po burzliwym roku 1966 kontynuowały politykę nękania i ograniczania Kościoła metodami administracyjnymi, ale – wyjąwszy nieliczne, zwłaszcza w latach 70., epizody, jak „aresztowanie” obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, pobicie ks. Andrzeja Bardeckiego czy pacyfikacja wsi Zbrosza Duża za starania o budowę świątyni – unikały jawnych i brutalnych akcji antykościelnych. Aż do opisywanych w tym dodatku lat 80.
[i] na podstawie m.in.: Antoni Dudek, Ryszard Gryz: „Komuniści i Kościół w Polsce (1945 – 1989)”; ks. Zygmunt Zieliński: „Kościół w Polsce 1944 – 2002”; Jan Żaryn: „Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944 – 1989)”[/i]
