Waszczykowski: Zmieniamy ustrój państwa

Rzeczpospolita: Czy Donald Trump okazał się liderem wolnego świata po wizycie w Polsce?

Witold Waszczykowski, minister spraw zagranicznych: Każdy prezydent USA jest liderem wolnego świata, bo każdy jest od lat liderem najważniejszego państwa świata i do takiej funkcji jest predysponowany.

Podczas przemówienia na placu Krasińskich ani słowem nie wspomniał o demokracji.

A był jakiś powód, dla którego Donald Trump podczas wizyty w Polsce miał wspomnieć o demokracji? Nie znam takiego. Prezydent w pełni demokratycznych Stanów Zjednoczonych Ameryki odwiedził w pełni demokratyczną Polskę. Nie było powodów, żeby rozmawiać o demokracji.

Nie niepokoją pana relacje Donalda Trumpa oraz jego najbliższego otoczenia z Rosją i rosyjskim wywiadem?

To są wewnętrzne sprawy USA. Jeśli potwierdzą się takie problemy, które doprowadziły na przykład do dymisji gen. Flynna, to może to rzutować na funkcjonowanie tej administracji, ale mam nadzieję, że tak się nie stanie.

Jakie biznesy udało się załatwić Polsce z USA podczas wizyty Trumpa?

To była wizyta, która dała polityczne dyrektywy do działania w dwóch sferach: współpracy wojskowej, ewentualnego zakupu sprzętu amerykańskiego oraz możliwości zakupu gazu skroplonego z USA. Eksperci w obu dziedzinach zaczną wkrótce rozmawiać o komercyjnych zasadach przeprowadzenia tych transakcji.

Opłaca się nam kupować gaz ze Stanów Zjednoczonych?

To się okaże po tym, jak będzie wyglądała komercyjna oferta. Będziemy twardymi negocjatorami. Różnice mogą być duże. Nic nie jest przesądzone. Interes musi się opłacać Polsce. Pod względem politycznym transakcja jest pewniejsza, dlatego że dostawca jest przewidywalny i uniezależnia nas od Rosji, ale oczywiście musi się też spinać komercyjnie.

A co z wizami dla Polaków?

Poruszyłem ten temat w rozmowie z Jaredem Kushnerem, doradcą prezydenta Trumpa. Przypomniałem o zobowiązaniu Donalda Trumpa z czasów kampanii prezydenckiej i obietnicy podczas spotkania z Polonią amerykańską. Kushner powiedział, że przypomni to zobowiązanie prezydentowi Trumpowi. Będziemy przypominać administracji amerykańskiej, że Polska jest jednym z nielicznych krajów w UE, których obywatele muszą starać się o pozwolenie wjazdu do USA. Będziemy pytać dlaczego. Inną sprawą jest, że w Polsce nie ma już presji na zniesienie wiz, bo wielu Polaków, którzy chcieli zamieszkać, pracować lub uczyć się w USA, ma w tej chwili możliwość wyboru innych krajów europejskich i pozaeuropejskich.

A co z kwestią Smoleńska?

Ta sprawa była podniesiona przez ministra obrony podczas rozmów plenarnych. Prezydent Trump obiecał, że przyjrzy się sprawie katastrofy smoleńskiej.

Administracja Trumpa pomoże Polsce w odzyskaniu czarnych skrzynek i wraku? Przekaże zdjęcia satelitarne z 10 kwietnia 2010 r.?

Liczymy na to. Wyraziłem już takie oczekiwanie w poprzednich latach, kiedy spotkałem się z Johnem Kerrym i kiedy spotykałem się z Rexem Tillersonem. Na razie odpowiedź przyszła od ambasadora USA w Polsce, że wszystko co Amerykanie posiadali, zostało Polsce przekazane.

A zostało?

MSZ od Amerykanów nic w sprawie katastrofy smoleńskiej nie dostało. Być może zostało to przekazane inną drogą – bezpośrednio do komisji lub do MON.

Nie ma niczego, co niepokoiłoby pana w prezydenturze Donalda Trumpa?

Nie czytam „Gazety Wyborczej" i nie oglądam TVN 24, więc nic mnie nie niepokoi.

Trump pokłonił się Lechowi Wałęsie, według szefa MON „najniebezpieczniejszemu agentowi".

Minister Macierewicz ma swoje informacje i wie, co mówi. Nie jest moją rolą ocenianie zachowania prezydenta USA.

Wałęsa jest polską coca-colą na świecie. Czy napiętnowanie przez rządzących publicznie polskiej marki ma sens?

Nie porównywałbym Wałęsy do coca-coli, bo colę lubię. Wałęsa jest osobą coraz bardziej kontrowersyjną. Wdał się w ostrą kampanię polityczną i ponosi tego konsekwencje. Mówi, że politycy PiS powinni wyskakiwać z okna, więc natrafia na ostre riposty. Sam jest sobie winien. Wolałbym, żeby Wałęsa reprezentował Polskę na świecie w sposób bardziej umiarkowany i zrównoważony. Niech pomaga w realizacji polskich interesów narodowych, a nie angażuje się w wewnętrzny spór polityczny.

Emmanuel Macron mówi, że UE dwóch prędkości jest faktem. Polska stała się członkiem UE drugiej kategorii?

Nie ma UE dwóch prędkości, bo nie ma dwóch budżetów unijnych. Wszystkie instytucje są wspólne. Są państwa, które są w strefie Schengen, a inne nie. Ale nie można mówić o UE dwóch prędkości. Wydaje się, że prezydent Francji proponuje mało realistyczne rozwiązania, których realizacja może zależeć od Niemiec.

Idą ciężkie czasy dla UE?

Musimy się liczyć z mniejszymi funduszami w przyszłości, ze względu na brak wpłat brytyjskich po brexicie. Pieniądze w przyszłej perspektywie budżetowej mogą być dla Polski mniejsze. Jest też ryzyko, że powstanie fundusz unijny dla strefy euro kosztem funduszu dużego. Mogą być też próby odchodzenia od funduszy strukturalnych na rzecz tworzenia funduszy celowych.

UE ma problemy z Polską. Polska jest napominana przez Komisję Europejską w sprawie imigrantów.

Polska przyjmuje uchodźców, którzy pojawiają się u naszych granic i składają aplikacje o azyl. Przyjmujemy imigrantów z Ukrainy. W ubiegłym roku wydaliśmy milion dwieście sześćdziesiąt siedem tysięcy wiz Ukraińcom, z czego połowa była z prawem do pobytu i pracy.

Rząd PO–PSL zobowiązał się też do przyjęcia 7 tys. uchodźców, a premier Szydło w zeszłym roku zapowiadała, że rząd PiS zastosuje się do tych zobowiązań.

Próbowaliśmy. Decyzje KE były podjęte w oparciu o błędne interpretacje prawa europejskiego. Okazało się, że nie ma możliwości zweryfikowania tożsamości tych ludzi, którzy nie mają dokumentów lub mają ich zbyt dużo. Warunki, żeby ich bezpiecznie przesiedlić, były niespełnione. Nie pomogli nam Włosi, których poprosiliśmy o pomoc w selekcji uchodźców: dzieci i kobiety. Nie mając możliwości panowania nad bezpieczną relokacją, nie mogliśmy jej zrealizować.