NSA: posiadanie majątku wyklucza zwolnienie od kosztów sądowych

Samo posiadanie wolnego od obciążeń majątku, szczególnie nieruchomości, w zasadzie wyklucza możliwość zwolnienia od kosztów sądowych – stwierdził w jednym z orzeczeń Naczelny Sąd Administracyjny.

Publikacja: 02.07.2013 15:48

NSA: posiadanie majątku wyklucza zwolnienie od kosztów sądowych

Foto: www.sxc.hu

Takie postanowienie zapadło na kanwie rozpatrywania wniosku pewnego starszego rolnika.

Wystąpił on o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zarówno zwolnienie od kosztów sądowych, jak i ustanowienie radcy prawnego. Wskazał , iż samotnie prowadzi 18-hektarowe gospodarstwo rolne położone na bardzo słabych glebach, a orzeczeniem komisji lekarskiej KRUS został uznany za czasowo niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym. Spowodowało to ograniczenie działalności do najmniej pracochłonnych czynności w efekcie załamanie produkcji rolnej. Mężczyzna wskazał, że zaledwie pokrywa koszty prowadzenia gospodarstwa i jest zmuszony najmować pracowników. Ponadto przeciwko niemu prowadzone są cztery postępowania egzekucyjne, co paraliżuje jego życie i działalność.

Mężczyzna poinformował, iż nie posiada zgromadzonych oszczędności i przedmiotów wartościowych, natomiast źródłem jego utrzymania jest renta w wysokości 360 zł miesięcznie oraz dochód z tytułu sprzedaży płodów rolnych.

Referendarz sądowy odmówił mu przyznania prawa pomocy, oceniając, iż rolnik nie wykazał, by znajdował się w sytuacji umożliwiającej poniesienie kosztów sądowych. Wyjaśniono, że mężczyzna posiada możliwości zarobkowe pozwalające na regulowanie wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem, jak i prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Ponadto treść złożonego przez niego oświadczenia budzi wątpliwości z punktu widzenia jego zgodności ze stanem rzeczywistym.

Po odwołaniach od tego postanowienia referendarza sprawa trafiła ostatecznie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał, iż zażalenie rolnika nie zasługuje na uwzględnienie.

NSA (sygn. akt II OZ 382/13) przypomniał na wstępie, że „prawo pomocy jest instytucją wyjątkowym, a co za tym idzie przesłanki jego przyznania muszą być interpretowane ściśle".

Jak podano w uzasadnieniu, zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego bądź adwokata z urzędu jest odstępstwem od ogólnej reguły ponoszenia przez strony kosztów postępowania samodzielnie, a także zasady powszechnego i równego partycypowania w daninach publicznych, do których zalicza się wszelkie opłaty sądowe.

Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, iż badając sytuację materialną strony sąd bada nie tylko jej dochody, ale również czy posiada ona obiektywnie rozumianą zdolność do zdobycia potrzebnych środków finansowych. Natomiast nałożenie na sąd takiego zadania, prowadzi na gruncie sprawy rolnika do wniosków dwojakiego rodzaju.

Po pierwsze, zgodnie z utrwalonym generalnym poglądem orzecznictwa, strona będąca osobą fizyczną powinna partycypować w kosztach postępowania, jeżeli dysponuje jakimkolwiek stałym miesięcznym dochodem (w tym przypadku rentą) lub wolnym od obciążeń majątkiem, który może przynosić potencjalne pożytki, jak również służyć jako zabezpieczenie pożyczki czy kredytu, jeśli brak jest bieżących środków finansowych na ponoszenie wydatków związanych z postępowaniem. Już samo posiadanie wolnego od obciążeń prawami osób trzecich majątku, szczególnie nieruchomości, w zasadzie wyklucza możliwość zwolnienia od kosztów sądowych.

Po drugie, NSA zwrócił uwagę, że osoba ubiegająca się o prawo pomocy powinna wcześniej poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznego do swojego utrzymania. – Dopiero gdyby okazało się, że zgromadzenie w ten sposób jakiejkolwiek kwoty nie jest możliwe albo oszczędności poczynione w ten sposób okazały się niewystarczające, może zwrócić się o przeniesienie ciężaru kosztów postępowania na współobywateli – zależnie od sytuacji – w zakresie całkowitym bądź też częściowym – wyjaśnił sąd.

Takie postanowienie zapadło na kanwie rozpatrywania wniosku pewnego starszego rolnika.

Wystąpił on o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zarówno zwolnienie od kosztów sądowych, jak i ustanowienie radcy prawnego. Wskazał , iż samotnie prowadzi 18-hektarowe gospodarstwo rolne położone na bardzo słabych glebach, a orzeczeniem komisji lekarskiej KRUS został uznany za czasowo niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym. Spowodowało to ograniczenie działalności do najmniej pracochłonnych czynności w efekcie załamanie produkcji rolnej. Mężczyzna wskazał, że zaledwie pokrywa koszty prowadzenia gospodarstwa i jest zmuszony najmować pracowników. Ponadto przeciwko niemu prowadzone są cztery postępowania egzekucyjne, co paraliżuje jego życie i działalność.

Pozostało jeszcze 81% artykułu
Matura i egzamin ósmoklasisty
Egzamin 8-klasisty: język polski. Odpowiedzi eksperta WSiP
Prawo rodzinne
Rozwód tam, gdzie ślub. Szybciej, bliżej domu i niedrogo
Nieruchomości
Czy dziecko może dostać grunt obciążony służebnością? Wyrok SN
Prawo w Polsce
Jak zmienić miejsce głosowania w wyborach prezydenckich 2025?
Prawo drogowe
Ważny wyrok dla kierowców i rowerzystów. Chodzi o pierwszeństwo