Zgodnie z zapowiedziami rządu obowiązek meldunkowy ma zostać zniesiony 1 stycznia 2016 r.
– Sprawa jest przesądzona – twierdzi Marek Wójcik, wiceminister administracji i cyfryzacji. – Od przyszłego roku będziemy wolnymi obywatelami, a obowiązek meldunkowy zostanie zastąpiony prostą i dobrowolną rejestracją adresu, która będzie odnotowana w zbiorze PESEL – zapowiada.
– Zasadniczą sprawą jest to, czy fakultatywność podawania miejsca pobytu oznacza również prawo pójścia do urzędu i zażądania usunięcia z bazy danych adresu, który jest tam wpisany – uważa Grzegorz Kubalski, prawnik Związku Powiatów Polskich. – Pytałem o to na posiedzeniu Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, ale odpowiedzi nie uzyskałem – dodaje.
Prosta zmiana nazwy
Międzyresortowy Zespół ds. Zniesienia Obowiązku Meldunkowego do końca marca ma przedstawić rządowi szczegółowe rozwiązania tego, jak po 1 stycznia 2016 r. ma przebiegać dobrowolna rejestracja adresu pobytu obywateli.
– Tutaj zasadnicza jest zmiana w ustawie o ewidencji ludności – mówi Marek Wójcik. – Od przyjętych rozwiązań będzie zależał sposób dostosowania około 120 ustaw do zniesienia obowiązku meldunkowego – podkreśla.
Minister informuje, że dobrowolna rejestracja adresu ma być tak skonstruowana, aby obywatelowi opłacało się jej dopełnić.
Dlaczego? Wynika to częściowo z pierwszego raportu Międzyresortowego Zespołu, w którym mówi się o tym, że bez rejestracji adresu zamieszkania obywatel nie będzie mógł korzystać z usług publicznych.
– Natomiast rozwiązaniem docelowym jest wypracowanie takich rozwiązań technicznych, które umożliwią aktualizowanie informacji o adresie obywatela na podstawie informacji pochodzących z innych rejestrów – wyjaśnia minister.
Teraz z darmową dostawą i e‑wydaniem gratis!
Oznacza to, że obywatel, podając nowy adres zamieszkania, np. podczas rozliczania swojego PIT czy w razie zgłoszenia się do ZUS, automatycznie zaktualizuje swój adres w rejestrze PESEL.
Rozważa się także możliwość gromadzenia przez administrację informacji nie tylko o adresie pobytu, ale także „do korespondencji" czy adresów e-mail.
Państwo musi wiedzieć
Informacja o tym, gdzie obywatel mieszka, jest niezbędna do wykonania wielu zadań przez administrację. Od organizacji wyborów po obowiązek szkolny. Jeżeli zniesienie meldunku nie ma być fikcją, to państwo stanie przed problemem, jak te zadania realizować bez informacji, gdzie dany obywatel mieszka. A czasu na jego rozwiązanie jest coraz mniej, bo Sejm kończy pracę w lipcu. Realny jest zatem scenariusz, w którym po wyborach, a przed końcem 2015 r., likwidacja obowiązku meldunkowego zostanie odroczona.
– Z legislacją uda się zdążyć, jeżeli nowa ustawa ograniczy się do zastąpienia pojęcia „obowiązek meldunkowy" pojęciem „dobrowolna rejestracja" – mówi Grzegorz Kubalski.
Tak będzie, jeśli nowa ustawa postanowi, że 1 stycznia 2016 r. dotychczasowe adresy zameldowania przenosi się do bazy danych PESEL jako adres faktycznego pobytu. Zagwarantuje obywatelom prawo do fakultatywnego uaktualniania adresu, ale z tym zastrzeżeniem, że bez podania nowego nie można usunąć starego z bazy PESEL.
– Literalnie obietnica zniesienia meldunku zostanie spełniona, w istocie nie zmieni się jednak nic – podkreśla Kubalski.
Prosta rejestracja adresu
Dobrowolne zgłoszenie i sankcje
Prace międzyresortowego zespołu ds. likwidacji obowiązku meldunkowego koncentrują się obecnie wokół koncepcji, która zakłada, że obywatele korzystaliby z możliwości prostego rejestrowania adresu, czyli zgłoszenia w formie oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Robiłoby się to w urzędzie gminy.
Adres miejsca zamieszkania byłby jedną z informacji gromadzonych w rejestrze PESEL. W ten sposób zachodziłoby domniemanie, że dane w PESEL są zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. To ograniczyłoby istniejącą obecnie tzw. fikcję meldunkową. W dalszej perspektywie ma być możliwa aktualizacja adresu przy okazji załatwiania spraw (np. w urzędzie skarbowym czy ZUS), co jednak wymaga skomunikowania PESEL z innymi rejestrami.
