Sąd Najwyższy wprowadza nową zasadę prawną. Chodzi o drobne sprawy

Niedopuszczalne jest odrzucenie skargi nadzwyczajnej wyłącznie z powodu niskiej wartości przedmiotu zaskarżenia - to sedno wtorkowej uchwały siedmioosobowego składu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN pod przewodnictwem prezes Joanny Lemańskiej. Nadano jej moc zasady prawnej.

Publikacja: 05.09.2023 18:33

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy

Foto: Adobe Stock

Wyjątkowy tryb

Skarga nadzwyczajna to stosunkowo nowe narzędzie kontroli prawomocnych orzeczeń. Może być wniesiona w ciągu pięciu lat od ich wydania, ale tylko przez wskazane w ustawie o SN urzędy, m.in. prokuratora generalnego czy RPO.

O rozstrzygnięcie granic dopuszczalności tej skargi – przede wszystkim, czy wartość przedmiotu zaskarżenia może być samoistną przyczyną jej odrzucenia – wystąpił trzyosobowy skład SN. Rozpatrywał on skargę nadzwyczajną prokuratora generalnego od nakazu zapłaty wydanego przez sąd w Zabrzu w maju 2005 r. w sprawie wspólników spółki cywilnej przeciwko pani G. Zgodnie z nim kobieta w ciągu dwóch tygodni miała zapłacić wspólnikom 1216,6 zł z umownymi odsetkami w wysokości 12 proc. za każdy miesiąc zwłoki w spłacie pożyczki.

PG wniósł o uchylenie nakazu, wskazując na lichwiarski charakter pożyczki, na podstawie której wyegzekwowano od pozwanej ponad 25 tys. zł. Jednak pani G. wniosła „o wycofanie skargi nadzwyczajnej”, bo strony zawarły ugodę (dołączono ją do akt). PG zaprotestował, że ugoda nie wpływa na ocenę zasadności skargi.

Czytaj więcej

Skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego - pytania i odpowiedzi

Pytanie o granice

Trzyosobowy skład SN wskazał, że przepisy ustawy o SN regulujące skargę nadzwyczajną (art. 89–95) nie uzależniają wniesienia skargi od wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, a w zakresie nieuregulowanym stosuje się przepisy dotyczące skargi kasacyjnej. A według nich jest ona niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 tys. zł, a w sprawach prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – 10 tys. zł, choć nie ma takiego progu w ogóle w sprawach o odszkodowanie za wyrządzenie szkody wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem.

W orzecznictwie SN pojawiały się dwa stanowiska: jedno, że wartość przedmiotu zaskarżenia może być wzięta pod uwagę przy analizie dopuszczalności skargi nadzwyczajnej. Podano przykład drobnej sprawy, w której nakazem zasądzono 330 zł, a zaangażowała znaczne siły i środki wymiaru sprawiedliwości. Na dodatek, jeżeli pozwany nie wniósł w terminie odwołania, to w zasadzie pogodził się z koniecznością zapłaty kwestionowanej należności.

Za stanowiskiem, że nie ma prawnych ograniczeń majątkowych we wnoszeniu skarg nadzwyczajnych, opowiedział się reprezentujący PG Aleksander Łasocha i przychyliła się do niego siódemka orzekająca.

Prezes Lemańska powiedziała w uzasadnieniu, że ustawa w pełni reguluje tę procedurę i nie ma powodu odwoływania się do skargi kasacyjnej i jej progów. Wartość sporu bywa też nieraz zaniżona, wreszcie, w skargach nadzwyczajnych duże znaczenie ma interes publiczny, który urzędy je wnoszące muszą brać po uwagę. Wartość przedmiotu sporu jest wtedy elementem pokrzywdzenia skarżonym wyrokiem. Nie może być to samoistna przeszkoda w złożeniu skargi.

Sygnatura akt: I NZP 2/23

Ramy prawne skargi nadzwyczajnej

Od prawomocnego orzeczenia może być wniesiona skarga nadzwyczajna, o ile:

  • narusza ono zasady lub wolności oraz prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji;
  • lub rażąco narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
  • lub zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w innym trybie.

Skargę może wnieść prokurator generalny, RPO oraz w zakresie swej właściwości prezes Prokuratorii RP, rzecznicy: praw dziecka, praw pacjenta, finansowy, małych i średnich przedsiębiorców, przewodniczący KNF i prezes UOKiK.

W przypadku uwzględnienia skargi SN uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i orzeka co do istoty albo przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

Na podstawie ustawy o SN, art. 89–95.

Wyjątkowy tryb

Skarga nadzwyczajna to stosunkowo nowe narzędzie kontroli prawomocnych orzeczeń. Może być wniesiona w ciągu pięciu lat od ich wydania, ale tylko przez wskazane w ustawie o SN urzędy, m.in. prokuratora generalnego czy RPO.

Pozostało 94% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Sądy i trybunały
Reset TK musi poczekać. Rząd może jednak wpłynąć na pracę Przyłębskiej
Nieruchomości
Sąsiad buduje ogrodzenie i chce zwrotu połowy kosztów? Przepisy są jasne