Wojewódzkie programy ochrony powietrza określają, jakie konkretnie działania należy podjąć i w jakich terminach je zrealizować, żeby doprowadzić do osiągnięcia dopuszczalnych poziomów m.in. pyłów zawieszonych w powietrzu. Są przyjmowane w drodze uchwały przez sejmik województwa. Polskie przepisy dopuszczają zaskarżanie takiej uchwały do sądu administracyjnego, jednak skarżący musi wykazać, że uchwała narusza jego indywidualny interes prawny.
Obywatele i organizacje ekologiczne od kilku lat próbują zaskarżać do sądów administracyjnych programy ochrony powietrza, które w ich ocenie nie pozwalają na osiągnięcie odpowiedniego stanu powietrza, gdyż albo zakładają zbyt mało działań, albo za bardzo rozkładają je w czasie. Próby te nie były dotychczas skuteczne właśnie ze względu na wymóg wykazania przez skarżącego naruszenia jego indywidualnego interesu prawnego. Sądy administracyjne uznają bowiem, że zbyt łagodny program ochrony powietrza może naruszać co najwyżej interes faktyczny skarżących i odrzucają wnoszone skargi.
Nie inaczej było w trzech sprawach, do których na początku 2022 r. przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich. 28 stycznia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Mazowieckiego, którą przyjęto program ochrony powietrza dla województwa mazowieckiego.
Czytaj więcej
Ani obywatele, ani organizacje pozarządowe nie mają prawa do podważania Programu Ochrony Powietrza dla Warszawy - orzekł w piątek Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Rzecznik nie zgadza się z wydanymi w sprawie postanowieniami. W skargach kasacyjnych RPO zwraca uwagę, że WSA pominął przedstawione przez niego argumenty odnoszące się do prawa Unii Europejskiej. Nie uwzględnił na przykład tego, że programy ochrony powietrza mają na celu ochronę wynikającego z unijnej dyrektywy CAFE uprawnienia do oddychania powietrzem o odpowiedniej jakości (uprawnienia, które mogą wykonywać także organizacje ekologiczne). To uprawnienie ma charakter normatywny (nie faktyczny) i jego naruszenie przez uchwałę w sprawie programu ochrony powietrza (przyjęcie środków niepozwalających na osiągnięcie odpowiedniej jakości powietrza) uzasadnia dopuszczalność skargi na uchwałę.
