Materiał Partnera Festiwal Via Carpatia
Niewielki kraj, a teatrem stoi – tak przez wiele lat traktowaliśmy Węgry, mając na myśli przede wszystkim Budapeszt. Oglądaliśmy przedstawienia słynnego Teatru Katony, czasem te z narodowej sceny, zachwycaliśmy się międzynarodowymi produkcjami Kornela Mundruczo. Teatr Maladype z rozmysłem działa na obrzeżach, wypracował sobie całkiem osobny, oparty na plastyce i ruchu język. Dowodem tego pokazywane na Festiwalu VIA CARPATIA spektakle „Sierpień" oraz „Yvonne".
Drugi z nich cieszy się już zasłużoną sławą. Przed rokiem odbywał się w Radomiu Międzynarodowy Festiwal Gombrowiczowski i nie byłoby w tym nic niezwykłego, gdyby nie to, że w czasie narastającej pandemii samo doprowadzanie do finału imprezy graniczyło z cudem. Niektóre spektakle do Radomia dojeżdżały, inne wycofywano w ostatniej chwili, bo w zespołach stwierdzano niestety nowe przypadki Covid-19. Na koniec zaplanowano pokaz spektaklu grupy Maladype z Budapesztu, która mimo wszelkich obostrzeń na festiwal dojechała, czym sprawiła, że nie tylko z nazwy był on przeglądem międzynarodowym.
Maladype przyjechał na festiwal, po czym bezapelacyjnie go wygrał, pokazując inne, świeże i odkrywcze spojrzenie na „Iwonę, księżniczkę Burgunda". Reżyser Zoltán Balázs z pozoru zabawił się tekstem Gombrowicza, czyniąc z niego trwający nieco ponad godzinę teledysk, zatopiony w ostrych ruchach, głośnej muzyce, z aktorami w błyszczących strojach jak na wybiegu podczas pokazu haute couture. Rzecz w tym jednak, że to, co dla wielu innych okazałoby się jedynie żerującą na Gombrowiczu pustą grą, w spektaklu Węgrów było przepisaniem „Iwony..." na nowy język i estetykę, dostosowane do potrzeb współczesności. W kuluarach podkreślano też ostrość węgierskiego spektaklu, a także jego wierność nieokiełznanemu i niepokornemu duchowi Gombrowicza.
Tamten radomski występ wyostrzył apetyt na kolejne spotkania z twórczością Maladype, wzmógł ciekawość propozycjami grupy. Tymczasem Teatr Maladype jest jedną z najważniejszych niezależnych grup teatralnych na Węgrzech, działa w Budapeszcie. Utrzymuje się wyłącznie z grantów i dotacji celowych, bez pomocy państwa. Zapewnia to zespołowi pełną niezależność artystyczną i swobodę poszukiwań twórczych.
Doceniła to publiczność na świecie, bo zespół występuje w wielu krajach – od Indii, przez Iran, po Stany Zjednoczone. Wszędzie spotyka się z entuzjastycznym przyjęciem widzów, bo wypracował sobie własny niepodrabialny styl inscenizacji. Zwykle niewiele w nich słów, które wypiera plastyka ruchu. To ona sprawia, że Maladype buduje przed naszymi oczami niezwykle poetyckie obrazy wprost wywiedzione z literatury. Stają się one jej dopełnieniem, unikają dosłowności, za to frapują nieoczywistymi skojarzeniami.
Mózgiem zespołu jest Zoltán Balázs. Ukończył Uniwersytet Sztuki Teatralnej i Filmowej w Budapeszcie, a także warsztaty u Anatolija Wasiljewa oraz Josefa Nadja w Awinionie, uczył się także pod okiem Roberta Wilsona. W 2001 roku założył Maladype Színház i od tej chwili stoi na jego czele. Pracował także w Stanach Zjednoczonych, Francji, Niemczech, Słowenii, Słowacji i Rumunii, wystawiając przedstawienia oparte m.in. na tekstach Geneta, Czechowa, Wyspiańskiego, Maeterlincka, Jarry'ego, Dantego i Bułhakowa.
Na Festiwalu Via Carpatia w Olsztynie zobaczymy „Sierpień" oparty na opowiadaniu Brunona Schulza „Ulica Krokodyli". Zoltán Balázs buduje swoje przedstawienie niemal bez słów, bazując na matematycznej precyzji ruchów i gestów. Zawieszony pomiędzy dynamiką i nostalgią swoją esencję spektakl zawiera w spojrzeniach aktorów, przenosząc każdego z widzów w jego własny intymny świat. Jest w „Sierpniu" miejsce na teatralny żywioł, odwołania do międzyludzkich rytuałów, ale także na nostalgię, powrót do dzieciństwa.
Niezwykłe, wymykające się prostym ocenom doświadczenie.
WALKA O KLIMAT. Nowa architektura energetyki
Projekcja spektaklu „Yvonne" na podstawie „Iwony księżniczki Burgunda" Witolda Gombrowicza, reż. Zoltán Balázs, Teatr Maladype z Budapesztu, 23 października (sob.) godz. 17.00 Scena Kameralna w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie.
Spektakl „Sierpień" na podstawie „Ulicy Krokodyli" Brunona Schulza, reż. Zoltán Balázs, Teatr Maladype z Budapesztu, 23 października (sob.) godz. 19.00 Scena Duża w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie.
