Jak rozumieć sarmatyzm

Re_wizje/sarmatyzm to kolejny tematyczny projekt w Starym Teatrze. W 2005 roku motywem przewodnim sezonu był romantyzm, a w 2007 – antyk. Tym razem współcześni twórcy podejmą temat sarmatyzmu, próbując wskazać, czy pozostaje narodową dumą, czy może raczej jest dziedzictwem kłopotliwym: epoką barwnej literatury, ale i zaniechania obywatelskich powinności.

[srodtytul]Korzenie naszej cywilizacji[/srodtytul]

– Wracamy do niekwestionowanych źródeł naszej tradycji – podkreśla Mikołaj Grabowski, dyrektor Starego Teatru. – Ten sezon jest dla mnie szczególnie ważny i szczególnie osobisty. Moja przygoda z sarmatyzmem trwa wiele lat, od "Pamiątek Soplicy" Rzewuskiego w 1980 roku, po "Opis obyczajów" Kitowicza czy gombrowiczowski "Transatlantyk", który stał się prologiem tego sezonu. Uważam, że właśnie w epoce sarmatyzmu tkwią korzenie naszej cywilizacji, z całym balastem tego, co dobre i złe. Pierwszą premierą sezonu będzie sienkiewiczowska Trylogia w reżyserii Jana Klaty. Na Dużej Scenie zobaczymy w sobotę m.in. Annę Dymną, Krzysztofa Globisza, Tadeusza Huka, Jana Peszka i Mikołaja Grabowskiego. Choć trudno w to uwierzyć, autorzy spektaklu przekładają na język dramatu wszystkie trzy części dzieła, kładąc nacisk na paralelne wątki w narracji.

– Pomysł pokazania tego na scenie wydaje się utopijny, wręcz nie do zrealizowania – nie ukrywa autor adaptacji i dramaturg spektaklu Sebastian Majewski. – Tak naprawdę nie zajmujemy się jednak sarmatyzmem. Próbujemy odczytać ten światopogląd z kart powieści Sienkiewicza, i z tą wizją podjąć dialog. Ale nie konfrontację. Chcieliśmy też zbadać, jak dziś funkcjonuje ten specyficzny rodzaj polskości i patriotyzmu, który proponuje Sienkiewicz. Spróbować ustalić, czy warto dziś wracać do takiej postawy. I to chyba jest główny temat tej inscenizacji.

Na sarmackie re_wizje złożą się nie tylko spektakle. Będzie otwarty konkurs na film o tematyce sarmackiej, wystawa "Sarmatyzm – tradycja i współczesność" przygotowana przez krakowskie Muzeum Narodowe, liczne wykłady i sceniczne czytania.

[srodtytul]Zauroczenie barokiem[/srodtytul]

Dzień po premierze Trylogii na czytanie poezji księdza Józefa Baki zaprosi widzów Stanisław Radwan. Z anegdot i wierszy, frywolnych i absurdalnych płodów sarmackiej muzy reżyser skomponował scenariusz staropolskiego wieczoru pod wielce sarmackim tytułem "Rzeczpospolita Babińska abo ksiądz Józef Baka Sarmacją przestrzega co Czesław Miłosz w dwa wieka od owego potwierdza a komedianci Starego Teatru znowa wyrzekną diae 22 Februari A.D. 2009".

– Przyznam się, że do staropolskiej literatury wracam cały czas – zwierza się Radwan. – Nie mogę się nasycić pięknem i wielkością ówczesnej polszczyzny. Przygotowując ten wieczór, zmontowałem po prostu moje ulubione teksty z tej epoki, a przewodnikiem po tej literaturze będzie ksiądz Baka – wspaniały poeta, niestety zupełnie lekceważony. A przecież sam Czesław Miłosz nieprzypadkowo w hołdzie księdzu Bace napisał kiedyś wiersz. Zauroczeniu barokową polszczyzną poddaje się też Mikołaj Grabowski.

– Ta literatura denerwuje mnie i niepokoi, a jednocześnie, czując się Polakiem, nie mogę się od niej oderwać – wyznaje Grabowski.

Z kolei Krystian Lupa, reżyser bardzo mocno związany ze Starym Teatrem, w sarmackich re_wizjach udziału nie bierze.

[srodtytul]Jaki patriotyzm [/srodtytul]