W świecie ludzkiego niespełnienia

Popularność sztuk Hanocha Levina w polskich teatrach rośnie lawinowo. Najnowszą premierę – „Udrękę życia” jego autorstwa – w Teatrze Narodowym reżyseruje Jan Englert. To kolejna warszawska scena, na której pojawia się izraelski autor. Premiera 16 grudnia.

Publikacja: 12.12.2011 09:49

Warszawskie spektakle Hanocha Levina: „Sprzedawcy gumek” w teatrze IMKA

Warszawskie spektakle Hanocha Levina: „Sprzedawcy gumek” w teatrze IMKA

Foto: Rzeczpospolita, Wojtek Grzędziński Wojtek Grzędziński

Dosadny, przenikliwy i bolesny. W sztukach Hanocha Levina rozmowa z Bogiem potrafi odbyć się w klozecie, bohaterowie ze szczegółami opowiadają o swojej fizjologii, a jednocześnie bardzo po ludzku wadzą się ze światem. Po latach nieobecności na polskich scenach trwa prawdziwy festiwal twórczości  nieżyjącego od ponad dekady Levina.

Rodzina w metajęzyku

W połowie października tego roku w Ateneum Artur Tyszkiewicz przygotował „Szyca", w którym zagrali m.in. Wiktoria Gorodeckaja i Wiktor Zborowski. W ubiegłym roku wystawił on w teatrze IMKA polską prapremierę „Sprzedawców gumek" z Aleksandrą Popławską, Januszem Chabiorem i Łukaszem Simlatem. Spektakl został m.in. doceniony przez publiczność i dziennikarzy na XIII Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej Interpretacje w Katowicach.

„Szyc" to portret rodziny, w której miłość zastępuje chęć zysku i dosłownego wręcz pożerania świata. W „Sprzedawcach gumek" dla trójki bohaterów uczucie jest ryzykownym interesem, którego metaforą staje się spór o dziesięć tysięcy australijskich prezerwatyw.

– Levin pisze swoistym metajęzykiem, którym potrafi sytuacje wulgarne podnieść do wyższego poziomu – zauważa Artur Tyszkiewicz. – Jest w jego pisaniu coś z tradycji gogolowskiej i gombrowiczowskiej zarazem, takie wyjątkowe połączenie śmiechu, groteski, ale jednocześnie spraw niezwykle poważnych.

Miejski folklor

Do zwiększenia popularności Hanocha Levina w Polsce przyczynił się przede wszystkim „Krum" z TR Warszawa w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego z 2005 r. Tekst z angielskiego przetłumaczył Jacek Poniedziałek, którego – jak sam przyznaje – pierwsza lektura Levina wbiła w podłogę.

– Przede wszystkim komunikatywnością i uniwersalnością tematyki – mówi Poniedziałek, zwracając też uwagę na język, którym pisał autor „Kruma".

– Nawet w angielskim tłumaczeniu czuło się w nim bardzo intensywną polską frazę, świetnie nam znany miejski folklor i gwarę z podwórka – dodaje tłumacz.

Urodzony w Palestynie Levin pochodził bowiem z rodziny polskich Żydów, którzy w 1935 r. wyemigrowali z Łodzi. Ojciec zmarł wcześnie i nie miał aż tak wielkiego wpływu na jego wychowanie, najważniejsza stała się siłą rzeczy matka, której postać wielokrotnie przewija się w jego dramatach.

– To była trzecia rzecz, która mnie u niego poruszyła – mówi Jacek Poniedziałek. – Dokonywanie wiwisekcji rodziny, jej upadku i ludzkiego niespełnienia. W Izraelu istnieje wręcz określenie „polska matka", gderliwa, nadopiekuńcza, kochająca, która potrafi swoją miłością również zniszczyć.

Rubaszność jest ciężarem

Tłumaczenia Jacka Poniedziałka („Krum" i „Pakujemy manatki") weszły w skład wyboru dramatów Hanocha Levina „Ja i ty, i następna wojna. Teatr życia i śmierci", przygotowanego w 2009 r. wspólnymi siłami Agencji Dramatu i Teatru oraz wydawnictwa Austeria.

Znalazły się tam także teksty w tłumaczeniach Irit Amiel, Agnieszki Olek oraz Michała Sobelmana. Również tym faktem Jacek Poniedziałek wyjaśnia popularność Levina.

– Jego sztuki są czytane w szkołach teatralnych, w teatrach i okazuje się, że bardzo dobrze trafiają w polski gust –  mówi aktor. – Wulgaryzmy i cała rubaszność są w nich tylko ciężarem, który każdy z nas niesie ze sobą. Pod nimi jednak kryje się rozpaczliwa potrzeba miłości i wiara w to, że kiedyś będziemy lepszymi ludźmi. ?

„Udręka życia", sztuka Hanocha Levina, reż. Jan Englert, wyk. Anna Seniuk, Janusz Gajos, Teatr Narodowy, ul. Wierzbowa 3, bilety 70 – 80 zł, rezerwacje: tel. 22 692 06 04, premiera: 16.12, godz. 19.

Dosadny, przenikliwy i bolesny. W sztukach Hanocha Levina rozmowa z Bogiem potrafi odbyć się w klozecie, bohaterowie ze szczegółami opowiadają o swojej fizjologii, a jednocześnie bardzo po ludzku wadzą się ze światem. Po latach nieobecności na polskich scenach trwa prawdziwy festiwal twórczości  nieżyjącego od ponad dekady Levina.

Rodzina w metajęzyku

Pozostało 90% artykułu
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Materiał Promocyjny
BaseLinker uratuje e-sklep przed przestojem
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Teatr
Gwiazdy bawią się na „WESELU”
Teatr
„AKADEMIA PANA KLEKSA” oczarowała nie tylko najmłodszych!
Teatr
Październik pełen emocji w Teatrze Polonia i OCH-Teatrze
Teatr
Joanna Lewicka z nominacją do najważniejszej niemieckiej nagrody teatralnej Der Faust