Dostał pan od Ministerstwa Zdrowia pisemny zakaz publicznych wypowiedzi na temat epidemii. Podobne zakazy dotarły też do wszystkich innych wojewódzkich konsultantów ds. chorób zakaźnych w Polsce. Dlaczego pan go nie przestrzega?
Dostałem jak wszyscy konsultanci wojewódzcy zakaz wypowiadania się na tematy dotyczące koronawirusa SARS-CoV 2 odpowiedzialnego za epidemię COVID-19. Zaprotestowałem przeciwko temu, bo uważam się za przyzwoitego człowieka, mam określoną widzę popartą doświadczeniem i nie będzie mi żadna pani wiceminister zdrowia zakazywała wypowiadania się na tematy zawodowe, związane z troska o zdrowie obywateli.
Wiceminister zdrowia Józefa Szczurek-Żelazko wysłała do szpitali podległych ministerstwu pismo, z którego wynika, że epidemiolodzy nie powinni informować społeczeństwa o brakach w sprzęcie czy liczbie zakażeń i zgonów w poszczególnych jednostkach.
Nie oczerniam nikogo, nie mówię nieprawdziwych rzeczy, tylko wypowiadam się w zakresie swoich kompetencji. Nie pozwolę się kneblować. Jeszcze żyjemy w kraju, w którym panuje wolność, w tym wolność wypowiedzi słowa. Informowanie społeczeństwa o sytuacji medycznej jest moim obowiązkiem, jako lekarza oraz konsultanta wojewódzkiego, kierownika kliniki i ordynatora oddziału zakaźnego w szpitalu przy ul. Koszarowej we Wrocławiu. My konsultanci, znamy najlepiej sytuację. Mamy różny punkt widzenia. Pani minister optuje za opcją z lat 70-tych, a ja z nowoczesnym demokratycznym państwem XXI wieku.
Czy koronawirus zaskoczył państwo polskie?
Państwo zaskoczył. Mnie nie. Już na wczesnym etapie ostrzegałem, widząc, co się dzieje w Chinach, które początkowo ukrywały problem, i we Włoszech, odradzałem wyjazdy na narty. Można było się do epidemii przygotować wcześniej i lepiej, widząc, co się dzieje w innych krajach.
Premier Mateusz Morawiecki w połowie marca mówił, że państwo od miesięcy przygotowywało się na epidemię.
Może pan premier był dezinformowany przez podległe mu służby, bo ja żadnego przygotowania państwa na miesiące przed wybuchem epidemii w Polsce nie widziałem. Pan premier Morawiecki jest znakomitym ekonomistą i na tym się świetnie zna, ale nie jest tak, jak powiedział, że państwo przygotowywało się na epidemię od miesięcy. Może podłożono mu złe dokumenty. W Polsce od kilku lat dominuje propaganda sukcesu, tym się karmi suwerena, a robimy masę błędów. Też uważam się za obywatela tego kraju, czuję się Polakiem i też suwerenem, ale jakoś mnie nie przekonuje taka prymitywna małomiasteczkowa propaganda. Do ogłaszania sukcesów jest wielu, a do przyznania się do porażki nie ma nikogo.
30 stycznia główny inspektor sanitarny Jarosław Pinkas mówił: „W Polsce nie ma tego wirusa. Zagrożenie zakażenia koronawirusem jest bliskie zeru". Michał Dworczyk, szef kancelarii premiera RP, mówił, że państwo przygotowało się na każdy rodzaj zagrożenia.
"Rzeczpospolita" najbardziej opiniotwórczym medium prasowym 2021 roku
Różnych mamy polityków. Każdy ma w życiu słabsze momenty, czasem mówi różne głupstwa i tylko w takim kontekście mógłbym ocenić te wypowiedzi. Polska mogła zostać lepiej przygotowana na epidemię koronawirusa. Wyjazdy zagraniczne powinny być ograniczone na wcześniejszym etapie, wszyscy wracający do Polski z rejonów zakażonych powinni byli być badani, na granicach powinna być robiona kwarantanna dla powracających z rejonów, gdzie szalała epidemia, zabrakło testów, zabrakło wyposażenia w szpitalach. Od stycznia powinniśmy już być zaopatrzeni w środki ochrony osobistej. A tymczasem do dzisiaj jest problem z kupnem maseczek.
Czy minister zdrowia Łukasz Szumowski miał rację w lutym, gdy mówił, że maseczki nie chronią przez zakażeniem czy teraz, gdy mówi, że należy je nosić?
Pan minister ma rację i nie ma racji. Skuteczne są maseczki chirurgiczne, które chronią w 80 proc., ale nie chronią osoby, która tych maseczek używa. Gdyby wszyscy używali skutecznych maseczek, to wtedy ryzyko zakażenia znacznie spada. Problem w tym, że maseczek wcześniej nie było w Polsce w wystarczającej liczbie, i wielu miejscach w Polsce wciąż ich nie ma. Pada tylko pytanie dlaczego?
Ponieważ nie było odpowiedniej liczby maseczek w kraju, a ktoś nawet wysprzedawał maski z mienia państwowego, co jest skandalem. Absurdem jest zabranianie ludziom wchodzenia do lasu czy na łąki, ściganie ich za to i wlepianie mandatów. To moim zdaniem pokaz prymitywnej pseudosiły, a nie wyważonej, rozsądnej aktywności policji. Powinno się wymóc w przestrzeni publicznej noszenie masek przez każdą osobę. Ludzie, czyli suweren, powinni móc wyjść na spacer, do lasu, ale z zachowaniem wszystkich procedur, w odstępach, nie w gronie przyjaciół i nie aby urządzać imprezy. Żadnego grillowania i picia pod budką z piwem. Tym, którym wydaje się, że nie zachorują na koronawirusa, warto zwrócić uwagę, że mogą być bezobjawowym przekaźnikiem wirusa dla osób starszych, których życie jest zagrożone. Nie czas też na zbiorowy wysiłek fizyczny na powietrzu. Wszystko w granicach rozsądku i bezpieczeństwa. Dbajmy o higienę osobistą, nośmy maseczki, myjmy i dezynfekujmy jak najczęściej dłonie.
Skąd wziąć maseczki?
To nie jest pytanie do mnie, tylko do tych, którzy kierują państwem, które będąc w szczytowej formie gospodarczej, powinno być zaopatrzone w sprzęt ochronny pierwszej potrzeby. Nie mieć masek, a wcześniej jeszcze je sprzedawać, to już jest jakieś kuriozum.
Czy mamy wydolną służbę zdrowia, która udźwignie epidemię?
W ostatnich dniach sytuacja poprawiła się. Na oddziałach zakaźnych, w tym na kierowanym przez mnie sytuacja polepszyła się, ale głównie dzięki wsparciu – w przypadku naszego szpitala – pana wojewody, marszałków, osób prywatnych i różnych firm, mamy sprzęt, który zabezpiecza nam w miarę bezpieczne funkcjonowanie, czego nie było jeszcze dwa tygodnie temu.
Wystarczy łóżek, respiratorów?
Szczyt zakażeń jest przed nami. Najgorsze czeka nas na przełomie kwietnia i maja, z przesunięciem w kierunku maja. Ludzie normalnie chorują, nie tylko na koronawirusa, i innym również musimy zapewnić opiekę. Czy wystarczy łóżek, respiratorów i sprzętu dla wszystkich chorych, kiedy będziemy w szczycie epidemii? Obawiam się, że będziemy musieli wybierać, kogo leczyć, a komu dać umrzeć. To będą bardzo trudne wybory, sytuacja będzie bardzo bolesna. Może dojść do tego, że jeśli pacjent z rakiem z przerzutami nie będzie rokował, jak też inni w krańcowych sytuacjach, to będzie trzeba sprzęt podtrzymujący ich funkcje życiowe przeznaczyć do ratowania chorych na koronawirusa. Nie wszystkich da się uratować. Staniemy przed dramatycznymi wyborami, komu pomagać. To będą moralnie niezwykle trudne decyzje, ale w szczycie zachorowań sprzętu może nie wystarczyć. Pacjentów przewlekle chorych, którzy nie rokują i mają np. rozsiany proces nowotworowy, będziemy musieli odłączać lub pozostawiać na tlenoterapii zewnętrznej, bez wykorzystania specjalistycznych urządzeń. Takie jest życie. My już mamy takie dylematy.
Większość ludzi stara się przestrzegać rygorów bezpieczeństwa, nie wychodzi z domów, nie chodzi grupami, unika zbiorowości, nosi maseczki, rękawiczki, a 10 kwietnia Jarosław Kaczyński i osoba z jego rodziny oraz premier, marszałek Sejmu, ministrowie, przedstawiciele PiS i TVP brali razem udział w składaniu wieńca na placu Piłsudskiego, a później na grobach części ofiar katastrofy smoleńskiej.
Nigdy nie zrozumiem, dlaczego w Polsce, poza oczywiście potrzebnymi prywatnymi wspomnieniami o osobach, które odeszły, stale świętuje się, i to cyklicznie, klęski, porażki, wypadki, a nie wielkie zwycięstwa czy osiągnięcia naszego narodu. Ta martyrologia, ciągle nam narzucana, jest obecna wszędzie, a oskarżanie wszystkich dookoła i nieumiejętność przyznania się do własnego bałaganiarstwa są demobilizujące, wręcz obrażające intelekt minimalnie myślących w kategorii państwa obywateli. Z punktu widzenia klinicysty i epidemiologia zachowanie władz było karygodne i nieodpowiedzialne, co w formie bardziej eleganckiej zauważył minister Szumowski. Nie wypowiadam się politycznie, ale to było dawanie najgorszego przykładu przez najważniejsze osoby w państwie. Dziwi mnie łamanie słusznie ustalonych i przez rząd przepisów szczególnie przez tak inteligentnych polityków jak premier Morawiecki, minister Naimski czy były szef MSWiA europoseł Brudziński. Rząd nałożył na Polaków reguły, które sam publicznie łamie. Wszyscy to zobaczyli. To nie jest już śmieszne, to jest wręcz smutne i świadczy o klasie rządzącej. Nikt nie powinien teraz chodzić na cmentarze i spacerować w grupach, należy utrzymywać odstęp, i bezwzględnie nosić maseczki. Prawa nie mogą łamać szczególnie ci, którzy je ustanawiają.
Kiedy będzie apogeum zakażeń?
Przełom kwietnia i maja. Jest taka estymacja, że jeżeli te zasady zostaną złamane i ludzie pojadą na święta do bliskich, będą jeździć po całym kraju, to po Wielkanocy będzie tylko gorzej.
Kiedy dzieci będą mogły wrócić do szkół?
To się powinno przewalić w półtora lub dwa miesiące. Do czerwca wykluczyłbym powroty do szkół i przedszkoli, żłobki chyba można będzie uruchomić wcześniej.
Ilu może zostać zakażonych w Polsce?
Dzisiaj mamy 5-6 tys. zakażeń, o których wiemy. Jeśli przeliczymy to statystycznie, że jeśli choruje objawowo 20 proc. osób, to 80 proc. może być bezobjawowo zakażonych i transmituje ten wirus. Proszę pomnożyć 4-5 tys. raz cztery czy pięć i wtedy będziemy mieli przybliżoną liczbę obecnie zakażonych.
Można oszacować liczbę przyszłych zgonów na koronawirusa?
Trzeba uważać szczególnie na osoby starsze, chore, na domy opieki, wszelkiego rodzaju domy starców i samotne osoby, które nie dają sobie rady. To jest ok. 40 tys. ludzi w Polsce(DPS), a jeszcze jest 100-200 tys. osób starszych schorowanych, które przebywają poza tego typu ośrodkami, a jednocześnie 9,5 mln ludzi w Polsce ma powyżej 60 lat. Opiekunowie, dzieci osób starszych, niestety często, co widzimy w codziennej praktyce klinicznej, zachowują się wobec nich obrzydliwie, wyrzucając ich do domów starców, szpitali, oddając na czas wakacji, świat, żeby tylko pozbyć się problemu. Dbajmy o starsze osoby! Najprawdopodobniej wszyscy nimi kiedyś będziemy.
Część ograniczeń może być zdejmowana po Wielkanocy?
Myślę, że stopniowo tak. Nie czas na otwieranie barów, restauracji, kin, teatrów, meczy i koncertów, czyli miejsc dużych skupisk, gdzie ludzie są stłoczeni, bo ten bliski kontakt jest zagrożeniem, ale miejsca o mniejszych skupiskach powinny być odblokowane, z zachowaniem wszelkich reguł bezpieczeństwa.
Wybory korespondencyjne 10 maja będą bezpieczne?
Mówienie o wyborach w maju, kiedy szczyt zakażeń jest przed nami, to wyjątkowa nieodpowiedzialność. Przeprowadzenie wyborów i upieranie się przy tym, nawet korespondencyjnych, w maju, czerwcu czy w wakacje, to według mnie wręcz paranoiczna, skandaliczna gierka polityczna kosztem zdrowia i życia obywateli, ale widzę, że niektórych decydentów w ogóle przeciętny statystyczny Polak nie interesuje. To nie jest czas, kiedy powinno się organizować jakiekolwiek wybory. Naród ma teraz poważniejsze problemy niż wybory. Trzeba ratować życie i zdrowie każdego, kogo się da, a nie narażać, kogo nie trzeba; ratować gospodarkę, która wbrew obowiązującej propagandzie okazuje się słaba. Po epidemii oczywiście powinien przyjść czas na kampanię wyborczą, poznanie poglądów kandydatów, rozliczenie niektórych za populistyczne błędy i przeprowadzenie wyborów zgodnie z obowiązującym prawem, należytym szacunkiem dla wydarzenia i osób w nim uczestniczących.
Czy jesienią czeka nas druga fala epidemii?
Nie można wykluczyć drugiej fali koronawirusa jesienią. Jeżeli epidemia wróci, to będzie to zdecydowanie mniejsza fala, bo wiele osób się zakazi i przejdzie to bezobjawowo, a więc zmniejszy się ryzyko transmisji zakażenia na inne osoby.
