Spór o wielki głód

– Wielki głód spowodowali przedstawiciele ukraińskiej władzy, ukraińskiej partii komunistycznej i oddziałów karnych istniejących na terytorium tej republiki – mówił Naływajczenko w wywiadzie dla rosyjskiej „Niezawisimoj Gaziety”. – Dlatego o pretensjach wobec innych, w tym Rosji, nie może być mowy. Swoją hipotezę oparł na odtajnionych dokumentach.

Szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) podporządkowany jest prezydentowi Wiktorowi Juszczence. W maju w 17 obwodach Ukrainy SBU wszczęła śledztwo w sprawie zbrodnidokonywanych na ludności ukraińskiej w latach 1932 – 1933. Sporządziła (nieopublikowaną) listę 136 nieżyjących osób obarczonych winą za zbrodnię. Przeciwnicy tej sprawy zarzucali SBU, że chce „osądzić cmentarz”.

Zdaniem prof. Wołodymyra Wasyłenki, przedstawiciela Ukrainy w Radzie Praw Człowieka ONZ, niefortunna wypowiedź Naływajczenki mogła być wyrwana z kontekstu. – Z politycznego punktu widzenia odpowiedzialność za zbrodnię spada na reżim stalinowski panujący w ZSRR. Suwerenność ówczesnej Ukrainy w strukturze, w której najważniejszą rolę odgrywali bolszewicy, była fikcją – mówi „Rz” prof. Wasyłenko.

– Ideologiem i organizatorem wielkiego głodu na Ukrainie była centralna partyjna struktura ze Stalinem, Kaganowiczem i Mołotowem na czele. Ukraińscy komuniści, owszem, uczestniczyli w zbrodni, jednakże byli tylko wykonawcami – dodał.

[wyimek]Zdarzało się, że na Ukrainie umierało z głodu ponad 25 tysięcy osób dziennie [/wyimek]

Podobnego zdania jest doc. Henryk Stroński, historyk, prezes Towarzystwa Naukowców Polskich na Ukrainie. – Ukraińska SRR miała pewną autonomię, ale przecież nie działała całkowicie samodzielnie, a rządząca Komunistyczna Partia (bolszewików) Ukrainy była częścią Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – powiedział „Rz”. – Decyzja o kolektywizacji przyszła z góry! Choć, oczywiście, winni są nadgorliwi miejscowi działacze partyjni i komsomolscy.

Zdaniem Strońskiego dziwne jest co innego: bierność społeczeństwa. – Brak jakichkolwiek form oporu! Umierały tysiące ludzi, a nikt nie powiesił ani jednego z tych, którzy ich głodzili – podkreśla.

Według historyków za wielki głód bezpośrednio odpowiada kierownictwo Ukraińskiej SRR. Jednak główni organizatorzy pochodzili „z importu”. Stanisław Kosior, w owym czasie I sekretarz KP (b) U, to polski komunista. Jego najbliższym współpracownikiem był członek Biura i sekretarz KC KP (b) U, Rosjanin Paweł Postyszew.

Władze w Kijowie od lat zabiegają o uznanie wielkiego głodu za ludobójstwo. Wśród krajów, które się do tego przychyliły, są m.in. Polska, a także USA, Kanada, państwa bałtyckie i Watykan. Według oficjalnych danych na terytorium Ukrainy w latach 1932 – 1933 z głodu umarło od 3,5 miliona do 7 milionów ludzi. Kilkanaście tysięcy osób dziennie.

– Stanowisko Ukrainy jest jasne. Odpowiedzialność za tragedię spoczywa na reżimie stalinowskim. Jeśli zaś prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew i premier Władimir Putin utożsamiają się z tym reżimem, to już ich problem – zaznacza Wasyłenko.

Bohdan Ołeksiuk z ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej uważa, że słowa szefa SBU mają podtekst polityczny.