Stany Zjednoczone Europy

Aby podźwignąć się z obecnego kryzysu zadłużeniowego i finansowego, Unia Europejska powinna wkroczyć na drogę prowadzącą ku Stanom Zjednoczonym Europy. Droga ta prowadzi do większej demokracji i do modelu rządów, który wyciąga odpowiednie wnioski z popełnionych w przeszłości błędów. Jak już mówiłem, jasne jest, że aktualna struktura organizacji pomaga w określaniu postaw uczestników wobec zadań stanowionych przez organizację.

Wyjątkowa wspólnota

„Nadejdzie dzień, w którym broń wypadnie Wam z rąk! Nadejdzie dzień, w którym wojna między Paryżem a Londynem, między Petersburgiem a Berlinem lub między Wiedniem a Turynem będzie wydawać się tak samo absurdalna, jak wojna między Rouen a Amiens, między Bostonem a Filadelfią. Nadejdzie dzień, w którym Wy, Francja, Rosja, Włochy, Anglia, Niemcy, wszystkie narody kontynentu, nie tracąc swoich szczególnych cech i swojej sławnej indywidualności, zjednoczycie się ściśle w wyższą wspólnotę...".

Tę wizję Stanów Zjednoczonych Europy sformułował francuski pisarz Victor Hugo już w połowie XIX wieku. Wtedy nasz kontynent czekały jeszcze krwawe konflikty, które dwukrotnie w ciągu 20 lat brutalnie niszczyły Europę. A jednak udało się nam, Europejczykom, stworzyć coś wyjątkowego, z czego zbyt rzadko jesteśmy dumni: dziś ponad 500 mln ludzi w Unii Europejskiej cieszy się pokojem i wolnością. Ponad 315 mln mieszkańców używa tej samej waluty, euro. W obliczu głośnych doniesień o kryzysie można by sądzić, że z Europą nie jest dobrze. Faktycznie wiele państw UE ma poważne problemy. Jednakże przepowiadane tak często w ostatnich miesiącach rozwiązanie strefy euro nie nastąpiło. I nic takiego się nie zdarzy.

Teraz trzeba obrać odpowiedni kierunek na przyszłość. Do skutecznego rozwiązywania problemów konieczne jest również dogłębne poznanie ich przyczyn.

Rozwiązania instytucjonalne

Kiedy w 1991 r. w holenderskim Maastricht narodziła się unia walutowa, stworzono niezależny Europejski Bank Centralny – ale nie powstał europejski rząd gospodarczy. U boku wpływowego prezesa EBC nie postawiono europejskiego ministra finansów, lecz 17 ministrów krajowych.

Istnieje wspólna europejska waluta, ale nie ma znaczącego wspólnego budżetu europejskiego, który można by skutecznie wykorzystać do celów polityki gospodarczej. W Europie miesiącami głośno spieramy się o to, czy na poziomie UE jako wspólne środki finansowe wykorzystać 1 proc., czy 1,05 proc. europejskiego produktu krajowego brutto w formie budżetu Unii Europejskiej – i dziwimy się równocześnie, że mamy jako Europejczycy większe trudności niż USA, kiedy chcemy pobudzić wzrost gospodarczy na naszym kontynencie. Stany Zjednoczone Ameryki dysponują w Waszyngtonie budżetem federalnym w wysokości prawie 35 proc. produktu krajowego brutto.

Będziemy musieli odpowiedzieć na pytanie, czy wszystkie państwa UE odważą się pójść w kierunku federalnej przyszłości Europy

Jeśli chcemy solidną, drugoplanową politykę budżetową działającą na rzecz solidarności, potrzebujemy europejskiego ministra finansów odpowiedzialnego przed Parlamentem Europejskim, który będzie miał jasne uprawnienia do podejmowania działań wobec państw członkowskich. A także budżetu europejskiego dysponującego środkami, które dadzą mu realną moc kształtowania polityki wzrostu w interesie wszystkich Europejczyków.

W ciągu ubiegłych trzech lat podjęto znaczne wysiłki, aby ustabilizować unię walutową. Nowy europejski mechanizm stabilności (ESM), pozwalający uruchomić do 500 mld euro, to historyczne osiągnięcie. Dotyczy to również europejskiego paktu fiskalnego, w ramach którego 25 państw europejskich podjęło wiarygodne zobowiązanie do prowadzenia solidnych finansów publicznych i stosowania krajowych „hamulców zadłużenia”. Również działania Europejskiego Banku Centralnego mają nieocenione znaczenie dla utrzymania stabilności euro. Wszystkie te środki służą zwalczaniu kryzysu. Dzięki nim możemy zyskać na czasie, ale nie mogą one zastąpić trwałego ustabilizowania chwiejącej się konstrukcji stworzonej w Maastricht.

Niezbędne jest zasadnicze polityczne i demokratyczne pogłębienie istniejącej Unii Europejskiej. Zarówno pakt fiskalny, jak i europejski mechanizm stabilności (ESM) musiały w ferworze walki zostać ustanowione poza traktatami europejskimi. Z demokratycznego i parlamentarnego punktu widzenia nie może to być rozwiązanie długoterminowe. Nie można pozostawiać decyzji samym „trojkom” niezależnych ekspertów finansowych!

Uważam, że dyskusje o tym, które założenia są właściwe, a które niewłaściwe, powinny być prowadzone publicznie w Parlamencie Europejskim. Kanclerz Niemiec Angela Merkel wezwała na początku roku do przekształcenia Komisji Europejskiej w europejski rząd. Uważam tę zmianę pojęciową za właściwą, a nawet nieco spóźnioną. Ja sama zostałam już pięć razy z rzędu wybrana przez obywateli i obywatelki Luksemburga do Parlamentu Europejskiego. Uważam, że byłoby pożądane, aby w przyszłości normą stał się uprzedni wybór komisarza do Parlamentu Europejskiego. Wybory europejskie w 2014 r. to kolejna okazja, aby zagłosować nad tymi zmianami.