Ukraina płaci za kurs na Europę

Nie pomogły telefony prezydenta Wiktora Janukowycza do Władimira Putina i wizyta wysokiego szczebla delegacji ukraińskich polityków. Od dwóch tygodni eksport ukraińskich produktów do Rosji jest zablokowany. Moskwa grozi także wprowadzeniem specjalnych wyższych ceł.

Kreml zaostrzył nawet ton i Siergiej Głazjew, doradca Putina, stwierdził, że „Ukraina zniknie dla Rosji jako podmiot prawa międzynarodowego i przestanie być strategicznym partnerem”. O groźbach militarnych jeszcze wprawdzie nie słychać, ale politycy w Brukseli nie mają wątpliwości: nie chodzi o cła.

Płonne nadzieje

– Rosja wytacza przeciw Ukrainie polityczną broń. Zresztą nie tylko przeciw Ukrainie – stwierdził wczoraj Elmar Brok, szef Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego, wpływowy eurodeputowany niemieckiej CDU. Na wniosek Jacka Saryusz-Wolskiego (PO) Brok zwołał nadzwyczajne posiedzenie swojej komisji. UE musi zająć się tym tematem, bo gra tu rolę pierwszoplanową. Rosja chce ukarać Ukrainę za zbliżenie z Brukselą.

Konkretnie chodzi o planowane podpisanie umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina, która ma połączyć te dwa obszary w strefę wolnego handlu. Umowa była negocjowana od lat, została już ratyfikowana. Ale dopiero teraz wzbudza wściekłość Kremla, bo coraz bardziej realne staje się jej podpisanie i wejście w życie. – Do tej pory Kreml udawał, że nie bierze udziału w tej grze, bo miał nadzieję na fiasko negocjacji – zauważył Marek Siwiec (Europa Plus). A Krzysztof Lisek z PO żartował wręcz, że Putinowi należy się Nobel z medycyny, za to, że otworzył oczy tym, którzy wierzyli jeszcze w jego dobre intencje.

Zachowanie Moskwy wyraźnie świadczy o tym, że boi się ona Partnerstwa Wschodniego. – To przez Partnerstwo Wschodnie UE i Rosja znalazły się teraz na kursie kolizyjnym – uważa Jacek Saryusz-Wolski.

Inicjatywa zbliżeniowa

Partnerstwo jest unijną inicjatywą zbliżania krajów byłego ZSRR – Ukrainy, Gruzji, Mołdawii, Armenii, Azerbejdżanu oraz – warunkowo – Białorusi. Za wypełnianie unijnych standardów demokracji i wolnego rynku kraje te mają stopniowo dostawać pomoc finansową, ruch bezwizowy i dostęp do unijnego rynku towarów i usług, czyli wszystko oprócz członkostwa w UE.

Na razie wielkich efektów nie było, co uspokajało Rosję. Podpisanie umowy z Ukrainą zmienia tę sytuację. Saryusz-Wolski zauważa, że w grę wchodzą nie tylko pogróżki pod adresem Ukrainy, ale też zaangażowanie Putina w zamrożony konflikt z Mołdawią o Naddniestrze czy oferta ściślejszej współpracy z Azerbejdżanem, która może stanowić zagrożenie dla Armenii. A po Ukrainie to właśnie Mołdawia i Armenia są najbardziej zaawansowane w negocjacjach stowarzyszeniowych.

Rosja, co zauważyło wczoraj kilku posłów, w ostatnich latach wybiera sierpień lub grudzień – tradycyjne miesiące wakacji w Brukseli – na kreowanie konfliktów z UE. W sierpniu 2008 r. najechała Gruzję, pięć lat później wywołuje wojnę handlową z Ukrainą. Grudzień natomiast wybiera na wstrzymywanie dostaw gazu do Europy.

Skarga za cła

Europosłowie przekonywali, że UE musi reagować. – Rosja łamie prawo międzynarodowe – uważa Elmar Brok. Wspomniał o akcie końcowym konferencji helsińskiej jeszcze z czasów zimnej wojny w 1975 r., gdzie strony – w tym ZSRR – zobowiązały się do poszanowania prawa innych krajów do wyboru własnej drogi rozwoju i kształtowania relacji z sąsiadami. Rosja, stosując karne cła na ukraińskie produkty, narusza także reguły Światowej Organizacji Handlu, której jest członkiem. Według Broka Komisja Europejska musi powiedzieć Rosji, że jej zachowanie jest niedopuszczalne. Okazja nadarzy się w przyszłym tygodniu na spotkaniu G20 w Sankt Petersburgu.

Ukraina przekonuje, że nic nie zawróci jej z drogi zbliżenia z UE. – Mimo gróźb i ultimatum porozumienie będzie podpisane – mówił Kostiantyn Jelisiejew, ukraiński ambasador przy UE. Poparcie dla rządu w przyjmowaniu aktów prawnych wyrazili też przedstawiciele opozycji – Witalij Kliczko z partii Udar i Arsenij Jacyniuk z partii Batkiwszczyzna. Nie mają wątpliwości, że bez zbliżenia z UE kolejne wybory prezydenckie w 2015 r. nie będą „ani uczciwe, ani wolne” (Jacyniuk).

Opozycja, jak i unijni politycy podkreślają jednak, że Kijów musi wypełnić kilka ostatnich warunków. Chodzi o uwolnienie Julii Tymoszenko i zezwolenie na jej wyjazd na leczenie do Niemiec, wprowadzenie nowej ordynacji wyborczej oraz reformę prokuratury.