Rząd ma problem z prokreacją

– Obszar niepłodności został troszkę w ostatnim czasie zapomniany, przez to że wszystkie siły poszły na procedurę zapłodnienia pozaustrojowego – mówił w grudniu 2016 r. ówczesny minister zdrowia Konstanty Radziwiłł, otwierając Klinikę Diagnostyki i Leczenia Niepłodności w łódzkim Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki.

Zainaugurował tym samym „Program kompleksowej ochrony zdrowia prokreacyjnego", który miał zastąpić finansowanie in vitro z budżetu państwa wprowadzone za czasów rządu PO–PSL. Okazał się zaledwie namiastką tamtych działań. Tak wynika z ustaleń NIK, która zbadała wykonanie budżetu Ministerstwa Zdrowia.

Czytaj także: Rząd walczy z niepłodnością na papierze  

Zdaniem NIK w 2017 r. do programu zgłosiło się tylko 107 par z planowanych 987, a na diagnostykę niepłodności poszło zaledwie 46,7 tys. zł, czyli 1,7 proc. środków na ten cel. Było to skutkiem m.in. niewielkiej liczby uruchomionych ośrodków referencyjnych. Miało być ich dziesięć, a w 2017 r. działało sześć.

Ministerstwo Zdrowia odpowiada, że wybrało już wszystkie 16 ośrodków referencyjnych, a w pierwszym kwartale 2018 r. do programu zakwalifikowano kolejne 600 par. Zdaniem specjalistów cele programu pozostają jednak nierealne. Chodzi głównie o wskaźnik docelowy 30 proc. par, „u których zostanie potwierdzona klinicznie ciąża".

W jaki sposób ministerstwo chce osiągnąć skuteczność porównywalną z in vitro? Program przewiduje m.in. bogatą diagnostykę i zabiegi inwazyjne, takie jak histeroskopia i laparoskopia.

– Ten program to zawoalowana forma finansowania naprotechnologii – mówi prof. Marian Szamatowicz z Kliniki Rozrodczości i Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, który wraz z zespołem jako pierwszy w Polsce skutecznie zastosował in vitro.

I tłumaczy, że naprotechnologia wykonuje wszystkie procedury standardowej medycyny rozrodu poza zapłodnieniem pozaustrojowym. A to ostatnie w wielu przypadkach jest jedynym sposobem na uzyskanie ciąży. – Naprotechnologia nie daje rozwiązania w przypadku nieodwracalnego uszkodzenia jajowodów, np. na skutek endometriozy, czy przy czynniku męskim, gdy nasienie jest zbyt słabe, by do zapłodnienia doszło w sposób naturalny – tłumaczy prof. Szamatowicz. I dodaje, że takie pary ze swoim problemem pozostają zupełnie same.

– W dodatku do programu mają szansę zakwalifikować się tylko pary nigdy wcześniej niediagnozowane. To tak, jakby stworzyć program leczenia raka, ale zabronić udziału tym, którzy już wiedzą, że są chorzy – zauważa Marta Górna, przewodnicząca Stowarzyszenie na rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji „Nasz Bocian".

Dodaje, że dzięki refundacji liczba wykonanych cykli in vitro wzrosła z 13 tys. w 2013 r. przed uruchomieniem programu do 26 tys. w 2015 r., kiedy już działał. – Dla wielu par koszty zaawansowanych metod leczenia niepłodności są nie do przeskoczenia. Bez wsparcia rządowego nie będzie stać ich na dziecko – dodaje Marta Górna.

Prof. Szamatowicz nie widzi logiki w kalkulacjach obecnej władzy. – Poprzedni rząd wydał 260 mln zł na program in vitro, dzięki któremu urodziło się 9 tys. dzieci i rodzą się kolejne, z zamrożonych zarodków. Ten rząd wydaje ok. 25 mld zł rocznie na 500+, dzięki któremu, jak twierdzi, urodziło się w 2017 r. o ok. 30 tys. więcej dzieci, przy czym za część tego wzrostu odpowiadają wspomniane dzieci z in vitro – dowodzi.