Groźny smartfon dziecka

Smartfony to najpopularniejsze wśród młodzieży narzędzie do łączenia się z internetem, dzięki nim mogą być online cały czas. Jednocześnie jest to sprzęt, który rodzicom najtrudniej kontrolować – takie wnioski płyną z przeprowadzonego na zlecenie rzecznika praw dziecka i instytutu badawczego Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej badania „Dzieci i młodzież wobec internetu". „Rz" poznała jego wyniki.

Badanie pośród uczniów drugich klas gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych przeprowadziła wiosną tego roku Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.

Dlaczego smartfony ograniczają poziom kontroli rodzicielskiej? „Po pierwsze, jest to urządzenie osobiste, a więc sprawdzanie jego zawartości łamałoby pewne tabu związane z prywatnością. Po drugie, znacznej części rodziców brakuje kompetencji technicznych, aby skontrolować sposób wykorzystywania smartfona przez ich dziecko" – czytamy we wnioskach raportu.

38,5 proc. gimnazjalistów poniżej 15. roku życia przyznaje, że spotkało się z dorosłym poznanym w sieci

Niemal 40 proc. ankietowanych młodych ludzi przyznało, że kompetencje cyfrowe ich rodziców są słabe, bardzo słabe lub żadne. Autorzy badania zwracają też uwagę na brak polskojęzycznych programów kontroli rodzicielskiej, które można zainstalować na telefonie, czy utrudnione przeglądanie historii w telefonicznej przeglądarce internetowej.

Dalsza część badania potwierdza, że duża część młodych ludzi podejmuje w sieci zachowania ryzykowne, przy czym częściej dotyczy to gimnazjalistów. Jak się okazuje, niemal 40 proc. uczniów poniżej 15. roku życia przyznaje się do tego, że spotkało się w realu z osobą dorosłą poznaną w sieci. Co czwarty ankietowany przyznał się do tego, że otrzymał przez internet zdjęcia intymne (to tzw. seksting). Prawie 6 proc. gimnazjalistów zaś – że samo wysyłało tego typu zdjęcia osobom nieznajomym.

Szczególnie istotne wydaje się to, że 31 proc. badanych stwierdziło, iż takie zdjęcia wysłał ktoś z grona ich znajomych. Zdaniem autorów raportu może to sugerować, że problem jest o wiele większy. Łatwiej jest bowiem wskazać, że tego typu treści wysłali znajomi, niż przyznać się, że zrobiło się to samemu.

5,5 proc. gimnazjalistów mających mniej niż 15 lat wysłało swoje zdjęcia intymne osobie poznanej w sieci

Niemal 2 proc. młodych ludzi twierdzi, że obnażało się w trakcie wideoczatów. Z tej grupy ponad jedna trzecia wyjaśniła, że robiła to dla zabawy, niewiele mniej – że w celach zarobkowych.

Rzecznik praw dziecka Marek Michalak zauważa, że w związku z nowymi możliwościami technicznymi, jakie dostępne są dla młodych ludzi, ich proces dojrzewania nabrał ogromnego tempa. – To dlatego zjawiska charakterystyczne dla tego procesu, czyli np. podejmowanie zachowań ryzykownych, są obecnie znacznie częstsze – wyjaśnia.

Dlaczego młodzi ludzie przesyłają obcym swoje nagie zdjęcia? – To jeden ze sposobów poszukiwania tożsamości, chęć pozyskania akceptacji wśród rówieśników czy wyróżnienia się. W tym wieku młodzież jest jeszcze bardzo emocjonalna, więc często nie zastanawia się nad konsekwencjami swoich działań – tłumaczy dr Lucyna Kirwil, psycholog społeczny ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.

Zaznacza jednak, by nie demonizować sytuacji, w których młodzi ludzie spotykają się z osobami dorosłymi poznanymi w sieci. – Z moich obserwacji wynika, że często dotyczy to zupełnie normalnych kontaktów gimnazjalistek, które poszukują bardziej rozwiniętych emocjonalnie i intelektualnie partnerów, i spotykają się z 18-letnim licealistą, który z ich perspektywy jest osobą dorosłą. Niestety, nie jest to reguła i część tych relacji może mieć nietypowy dla tego wieku charakter – dodaje dr Kirwil.

Dyrektor NASK Michał Chrzanowski zwraca uwagę na to, że młodzi ludzie, choć bardzo sprawnie poruszają się w wirtualnym świecie, często są nieświadomi zagrożeń, jakie on ze sobą niesie.

– Brak odpowiedniego przygotowania naraża nie tylko na szkodliwe skutki dostępu do treści niebezpiecznych dla rozwoju emocjonalnego, takich jak pornografia, przemoc czy seksting, ale także zwiększa ryzyko stania się ofiarą pedofila lub organizacji przestępczych, np. wyłudzających wrażliwe dane – mówi „Rz" Chrzanowski.

Prof. Marek Konopczyński, rektor Pedagogium, zwraca uwagę, że wyniki badania wskazują na to, że rodzice dużej części młodych ludzi nie są w stanie uczestniczyć w cyfrowym życiu swoich dzieci, bo nie potrafią sprawnie posługiwać się sprzętem cyfrowym i programami, które są na nim zainstalowane.

Nie do końca zgadza się z tym dr Kirwil. – Rodzice dorastających dzieci również „dorastają cyfrowo". Problemem raczej jest brak pełnej komunikacji w rodzinie – mówi. – Podstawą jest określenie jasnych zasad korzystania z sieci. Trzeba wyjaśnić dziecku, z czego one wynikają. Inaczej nastolatki nie czują się w żaden sposób ograniczone, a gdy dochodzi do konfrontacji, rodzice się wycofują.

Wyniki badania zostaną zaprezentowane dziś podczas VIII Międzynarodowej Konferencji „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie".