Jest dzieckiem, jest też ojcem

W Polsce mamy nie tylko nastoletnie matki, lecz także takich ojców. – Nastoletnich rodziców będzie coraz więcej – uważają eksperci.

Rocznie około 20 tys. nieletnich dziewcząt rodzi dzieci. Zdecydowana większość tych ciąż pochodzi ze związków ze starszymi partnerami. Ale coraz więcej jest też nieletnich ojców.

Zdarzają się także przypadki, gdy zostaje nim chłopiec, który dopiero ukończył podstawówkę. Dla przykładu Brytyjczyk Alfie Patten został tatą w wieku 13 lat. Kilka lat temu był uznawany za najmłodszego ojca świata.

Szkolna miłość

Ale i my mamy teraz taki rekord. W połowie stycznia potwierdziły się krążące od kilku tygodni pod Starachowicami plotki, że 12-letnia uczennica jednej z podstawówek jest w ciąży ze swoim o rok starszym kolegą, uczniem gimnazjum. Sprawą zainteresowała się policja, bo zachodziło podejrzenie popełnienia przestępstwa pedofilii. Nastolatka nie ma jeszcze bowiem ukończonych 15 lat, a więc obcowanie płciowe z taką osobą jest zabronione. Po wstępnych ustaleniach policji sprawa trafiła do sądu rodzinnego i nieletnich w Starachowicach.

Ten teraz gromadzi materiały, by ustalić, czy doszło do czynu karalnego. – Postępowanie jest prowadzone w sprawie, a nie przeciwko jakiejś konkretnej osobie. I fakt, że dziewczynka jest w ciąży, nie ma znaczenia dla sprawy – tłumaczy Marcin Chałoński, rzecznik Sądu Okręgowego w Kielcach.

Dodaje, że żadnych szczegółów sprawy nie może zdradzić ze względu na dobro dzieci. Jeśli sąd uzna, że gimnazjalista jest sprawcą „czynu karalnego", czyli współżył ze swoją o rok młodszą koleżanką, może nałożyć na niego „środek wychowawczy", czyli ustanowić mu kuratora lub umieścić go w ośrodku dla nieletnich. Żadne sankcje nie grożą przyszłej matce. – Ona nie ma ukończonych 13 lat, nie może wobec niej być prowadzone postępowanie – tłumaczy sędzia Chałoński. Z ustaleń policji wynika, że nastolatki współżyły w maju, a dziecko ma się urodzić za kilka tygodni.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w 2012 r. (ostatnie dostępne dane) aż 223 chłopców poniżej 19. roku życia zostało ojcami. W 2011 r. takich ojców było 2103. Dla porównania, w wieku 20–24 lata ojcami zostaje rocznie niemal 35 tys. chłopców. Partnerkami takich ojców są z reguły też dziewczęta niepełnoletnie. Zdarza się jednak, że nastolatki mają dzieci z kobietami po trzydziestce.

Lek na samotność

Głośnym echem w całej Polsce odbiła się historia 36-letniej nauczycielki z Zespołu Szkół nr 2 w Godzieszach Wielkich pod Kaliszem, która we wrześniu 2013 r. urodziła córkę ze związku z 14-letnim uczniem.

Sprawa ujrzała światło dzienne, gdy opisała ją lokalna gazeta. Jej dziennikarka, podając się za psychoterapeutkę, pojechała do nauczycielki, a potem do rodziców gimnazjalisty, którzy się jej zwierzyli. Po publikacji artykułu zatytułowanego „Pedofil w spódnicy" prokuratura w Kaliszu wszczęła z urzędu śledztwo w sprawie obcowania płciowego z „małoletnim niemającym ukończonych 15 lat". – Treść artykułu nakazywała sprawdzenie opisanych w nim okoliczności związanych z obcowaniem płciowym nauczycielki z jej 14-letnim uczniem – mówi Janusz Walczak z Prokuratury Okręgowej w Ostrowie Wielkopolskim.

W październiku prokuratura postawiła kobiecie zarzuty z art. 200 kodeksu karnego. – Podejrzana i pokrzywdzony potwierdzili, że doszło między nimi do współżycia, a badania DNA potwierdziły, że to gimnazjalista jest ojcem dziecka – mówi prok. Walczak.

Pokrzywdzona tłumaczyła, że doszło do tego z powodu jej sytuacji osobistej. Wcześniej chorowała, zmarła też jej mama, czuła się samotna. A gimnazjaliści adorowali ją w szkole. Zwłaszcza jeden. Ojciec jej dziecka.

Prokuratura zleciła badania psychologiczne kobiety. Biegli nie zakwestionowali jej poczytalności. Powoli śledczy kończą postępowanie w tej sprawie. Zostało im do przesłuchania kilka osób. – Potem zdecydujemy, czy kierujemy akt oskarżenia do sądu – mówi prok. Walczak.

Według statystyk najmłodsi ojcowie mają po 17 lat. W 2012 r. takich chłopców było 14. W dziesięciu przypadkach byli oni mieszkańcami miast. Statystyki nie obejmują młodszych tatusiów. Wynika to z tego, że dziecko może uznać wyłącznie mężczyzna powyżej 16. roku życia. – Taki wniosek składa nie w urzędzie stanu cywilnego jak dorośli, ale w sądzie rodzinnym – tłumaczy sędzia Marcin Łochowski, rzecznik Sądu Okręgowego Warszawa-Praga. Gdy ojciec ma mniej niż 16 lat, nie może uznać dziecka. – Może wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie ojcostwa, ale nastolatek nie ma zdolności procesowej, więc takie powództwo mogą złożyć jego przedstawiciele prawni: rodzice czy opiekunowie – mówi sędzia.

Liczba nastoletnich ojców z rok na rok rośnie. W dodatku obniżył się nieco ich wiek. – Do niedawna, jeśli chłopiec zostawał tatą, to miał z reguły 16–17 lat. Dziś przybywa ojców 14- czy 15-letnich – mówi prof. Mariusz Jędrzejko, pedagog pracujący z młodzieżą z trudnościami wychowawczymi.

Zabawy w seks

Co sprawia, że dzieci zostają ojcami? – Wczesna inicjacja seksualna to po pierwsze skutek złej diety. Młodzi ludzie jedzą za dużo cukru i chemii, dlatego szybko dojrzewają. Po drugie, dzieci są ze wszystkich stron bombardowane treściami o charakterze seksualnym. I w końcu same chcą spróbować – tłumaczy Jędrzejko. – Tym bardziej że rodzice niezbyt często rozmawiają z dziećmi o tym, że na rozpoczynanie życia seksualnego mają jeszcze czas. Wolą im kupić tabletki antykoncepcyjne, prezerwatywy czy założyć spiralę – mówi Jędrzejko.

Eksperci przekonują, że mówiąc o nieletnim i nieprzygotowanym do nowej roli ojcu, trzeba brać pod uwagę także tych, którzy choć formalnie są dorośli, to wciąż nie są dojrzali. – Każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie. Ale dziś jest tak, że młodzież szybko dojrzewa fizycznie, a znacznie wolniej emocjonalnie – tłumaczy prof. Jędrzejko. I że często chłopcy w wieku 18–20 lat są niedojrzali.