Orzekł tak Naczelny Sąd Administracyjny w siedmioosobowym składzie.
Radny może natomiast korzystać z gruntu na podstawie: prawa użytkowania wieczystego, ustanowienia służebności gruntowych, użytkowania dawnych wspólnot gruntowych (np. pastwisk). Jak każdy inny, ma dostęp do powszechnych usług z wykorzystaniem mienia komunalnego (np. wodociągi).
Inaczej trzeba natomiast ocenić korzystanie przez radnych z nieruchomości gminnych, w tym rolnych, na podstawie umów użytkowania, najmu czy dzierżawy, doprowadzenia własnej działalności gospodarczej - stwierdził NSA. Art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zakazuje radnym prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskali mandat, pod rygorem jego wygaśnięcia. Ustawa z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej określa z kolei, co jest działalnością gospodarczą. Wzajemna relacja tych przepisów nie budziła do tej pory wątpliwości. Prowadzenie przez radnych - będących np. adwokatami czy lekarzami - działalności w lokalach gminy, w której uzyskali mandat, wynajmowanych na podstawie umów cywilnych było uznawane za naruszenie zakazu. Tak samo jeżeli chodzi o radnych będących prezesami spółdzielni, klubów sportowych czy członkami zarządów stowarzyszeń sportowych, którzy prowadzili działalność gospodarczą w lokalach wynajmowanych od gmin.
Wątpliwości powstały w sprawie radnego mającego gospodarstwo rolne na gruntach wydzierżawionych od gminy, w której uzyskał mandat. Zgodnie z art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przepisów tej ustawy nie stosuje się m.in. do działalności wytwórczej w rolnictwie. W opinii NSA to wyłączenie nie przesądza, że prowadzenie gospodarstwa rolnego nie jest działalnością gospodarczą, ale jedynie - że nie podlega ona regulacjom tej ustawy. Działalność rolnicza nie różni się od wykonywania innej indywidualnej działalności zawodowej, np. lekarza czy adwokata. Prowadzenie gospodarstwa rolnego jest więc działalnością gospodarczą, o której mowa wart. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Z kolei ustawa z 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne obejmuje również radnych.
Ta ostatnia ustawa wyłącza co prawda z istniejących zakazów działalność rolniczą prowadzoną w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego. Nie dotyczy to jednak radnych, w wypadku których zakazy wypływają z bardziej restrykcyjnych ustaw samorządowych. Jakkolwiek mogą oni prowadzić działalność rolniczą, nie mogą tego czynić z wykorzystaniem mienia jednostek samorządu terytorialnego, gdyż wtedy stracą mandat. Antykorupcyjne przepisy mają bowiem uniemożliwiać wyciąganie korzyści ze sprawowanego mandatu (sygn. IIOPS1/07).
