Kwestie te reguluje ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. W opinii Departamentu Administracji Publicznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji art. 42 ust. 4 tej ustawy jest zbieżny z unormowaniami regulującymi problematykę czasu pracy (w tym pracy w godzinach nadliczbowych) takich grup pracowników jak np. urzędnicy państwowi czy pracownicy i urzędnicy służby cywilnej. Przepis ten mówi, że za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje pracownikowi samorządowemu, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze.
Problem w tym, że przepisy pragmatyk pracowniczych są niezgodne z art. 4 pkt 2 Europejskiej karty społecznej. Stwierdził to Komitet Niezależnych Ekspertów, kontrolując obowiązujące w Polsce pragmatyki służbowe. Nie rekompensuje się w nich godzin przepracowanych nadliczbowo – ani wynagrodzeniem, ani czasem wolnym w zwiększonym wymiarze. Nie rekompensuje się także pracy w godzinach nadliczbowych urzędnikom służby cywilnej. Tymczasem komitet dopuszcza odstąpienie od tego obowiązku jedynie w odniesieniu do wysokich funkcjonariuszy państwowych, a nie do wszystkich osób pełniących funkcje publiczne.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów podjęła się przygotowania zmiany przepisów ustawy o służbie cywilnej, by zrekompensować członkom korpusu służby cywilnej pracę w godzinach nadliczbowych czasem wolnym w zwiększonym wymiarze. Z Sekretariatem Europejskiej Karty Społecznej wyjaśniono, że [b]dopuszczalne jest przyjęcie rekompensaty tylko w jednej formie (tylko czas pracy lub tylko dodatkowe wynagrodzenie)[/b]. Wymiar rekompensaty musi być zawsze zwiększony w stosunku do czasu faktycznie przepracowanego w proporcji: jedna godzina przepracowana nadliczbowo – półtorej godziny wypoczynku.
Możliwe jest natomiast ograniczenie rekompensowania godzin nadliczbowych niektórych pracowników pełniących szczególne funkcje (zarządzanie, bezpośredni udział w tworzeniu polityki). Nie może to jednak oznaczać całkowitego odejścia od rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych.
Rzecznik praw obywatelskich uważa jednak, że nadal istnieją w tej kwestii wątpliwości. Dlatego wystąpił do ministra spraw wewnętrznych i administracji o ponowne zbadanie sprawy pracy pracowników samorządowych w godzinach nadliczbowych w kontekście spójności art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych z Europejską kartą społeczną i ewentualne podjęcie działań legislacyjnych.
